کامل‌کردن اسلام، وفات پیغمبر صلی الله علیه وسلم
اکنون مکیان بی‌مقاومت به اسلام گرویدند و هدف زندگی [حضرت] محمد تحقق یافت و بعد از این در بنای دولت اسلام پیشرفت بیشتری حاصل شد. چند حمله بر ضد مرزهای بیزانس و بدویان مجاور صورت گرفت. در ماه فوریه در خصوص مراسم حج بیت الله (که دو سال وی را از آن باز داشته بودند) احکام و قواعدی نازل شد. پیش از آن وی مشرکان را بین تسلیم و نابودی مخیر کرده بود و مانع شرکت‌شان در مراسم حج شده بود.
از این پس تمام امتیازات ناشی از نسب، بی‌اعتبار اعلام شد و میزان ارتباط هرکس با اسلام، یگانه ملاک ارزش او شناخته شد. این امر، آنچه را مقصد و موضوع حیات پیغمبر شمرده می‌شد، تکمیل کرد و یکی از آخرین سوره‌های قرآن (سوره‌ی ٥٥ آیه‌ی ٣) این آشکارا به آن اشاره می‌کند:
«امروز دین‌تان را کامل و نعمت خویش را بر شما تمام کردم و راضی شدم که اسلام دین‌تان باشد»[٣٧١].
اندک زمانی بعد از بازگشت از این حجة الوداع، تبی بر پیامبر عارض شد که به سرعت بنیه‌اش را فرو کاست و سرانجام در ٨ ژوئن ٦٣٢ میلادی، در سن ٦٢ سالگی در کنار زن جوان خویش عایشه، دختر ابوبکر چشم از جهان فروبست. رحلت وی مؤمنان را سخت غافلگیر کرد و آنان را پریشان ساخت و این بیشتر بدان سبب بود که هرچند خود [حضرت] محمد بارها از وفات خویش سخن گفته بود، اما به هیچ وجه به صراحت تمام این نکته را بیان نکرده بود که از این پس چه کاری باید کرد.
[٣٧١]- ﴿ٱلۡيَوۡمَ أَكۡمَلۡتُ لَكُمۡ دِينَكُمۡ وَأَتۡمَمۡتُ عَلَيۡكُمۡ نِعۡمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ ٱلۡإِسۡلَٰمَ دِينٗا﴾[المائدة: ٣]