آموزه‌های قرآنی
قرآن در رابطه با موقعیت انسان در جهان می‌گوید:
«خداوند هرآنچه را که در زمین و آسمان است، مسخر شما گردانده است. شما بر زمین و آسمان برتری دارید».
در رابطه با خدا، قرآن می‌گوید:
«ای انسان! خداوند توانایی‌های عالی به تو داده است و مرگ و زندگی را آفریده است تا شما را آزمایش کند و ببیند کدام یک از راه راست منحرف می‌شوید»[٣٣٩].
هر انسانی به رغم برخورداری از اراده‌‌ی آزاد، تحت قیود مشخصی نیز هست. خدا در قرآن می‌گوید: اراده‌اش بر این تعلق گرفته است که هر انسانی را در شرایطی که برایش مناسب تشخیص می‌د‌هد، بیافریند. به گفته‌ی خداوند، او شیوه‌ی خاصی برای امتحان هر انسان دارد:
«شما همواره در حال امتحان‌شدن هستید و چنان‌چه براساس دستورات خدا زندگی کنید و بمیرید، در راه خدا مرده‌اید»[٣٤٠].
قرآن به انسان می‌گوید که زندگی این دنیا را پایان زندگی انسان فرض نکند، چون زندگی جاویدان بعد از مرگ شروع می‌شود.
به گفته‌ی اسلام، کسانی که موقعیت‌های دنیا را هدف قرار می‌دهند، عاقبت عمل خود را خواهند دید و سرانجام اعمال خود را مشاهده خواهند کرد. اسلام از انسان می‌خواهد که با خواهش‌های نفس اماره بستیزد و به جایی برسد که نفس لوامه بیدار شده و به دنبال کمال روحی باشد. به گفته‌ی قرآن:
«ای نفس آرام و مطمئن! بازگرد به سوی پروردگارت، در حالیکه تو از او راضی هستی و او نیز از تو راضی است. بنابراین، در صف بندگان من درآی و در بهشت من جای گزین»[٣٤١].
از نظر اسلام، این هدف اصلی انسان است؛ یعنی از یک سو تبدیل‌شدن به ارباب کاینات و از سوی دیگر رسیدن به آرامش در سایه‌ی پروردگار خود. در این مرحله، عشق خدا، خوراک روحِ انسان و چشمه‌ی حیات، منبعِ نوشیدنی اوست. غم و شکست بر او چیره نخواهد شد و موفقیت، به غرور او نخواهد انجامید.
کشورهای غربی در صددند که ارباب جهان شوند، ولی روح‌شان هنوز به آرامش و طمأنینه نرسیده است.
[٣٣٩]- لقمان/٢٠ و الجاثیة/١٣.
[٣٤٠]- الملک/٢.
[٣٤١]- ﴿يَٰٓأَيَّتُهَا ٱلنَّفۡسُ ٱلۡمُطۡمَئِنَّةُ ٢٧ ٱرۡجِعِيٓ إِلَىٰ رَبِّكِ رَاضِيَةٗ مَّرۡضِيَّةٗ ٢٨ فَٱدۡخُلِي فِي عِبَٰدِي ٢٩ وَٱدۡخُلِي جَنَّتِي ٣٠﴾ [الفجر: ٢٧- ٣٠].