دنیای سحر و شعبده بازی

تحقیق پیرامون مجازات جادوگر

اگر پژوهشگر به آرای علما و دلایلشان بنگرد در می‎یابد که در حقیقت میانشان اختلاف نظری نیست. مثلاً طرفداران دیدگاه اول که معتقد به وجوب کشتن جادوگر بودند، دلیلشان این بود که جادو از نظر آن‌ها جز با کفر و شرک به خدا تحقق نمی‎یابد.

طرفداران دیدگاه دوم نیز که در بعضی موارد معتقد به نکشتن جادوگر هستند تنها به این دلیل این نظر را پذیرفته‎اند که بر این باورند گاهی جادو بدون کفر هم انجام می‎شود، این گروه با گروه اول، بر اینکه اگر جادوی جادوگران با کلمات و افعال شرک آمیز و کفر باشد باید کشته شود، هیچ اختلافی ندارند.

بنابراین نکته‎ی اساسی این است که حقیقت سحر چیست؟ در حقیقت سحر بر سه نوع است: یکی سحر حقیقی که در واقع یک حقیقت دارد، دومی سحر خیال‎پردازانه و سومی سحر مجازی.

در حقیقت نوع اول و دوم جز با کفر و بندگی شیطان عملی نمی‎شود و نوع سوم گاهی با کمک طلبی از جن امکان‎پذیر است و گاهی بدون آن.

اما امام ابوحنیفه می‌گوید: کشتن جادوگر اهل کتاب واجب است به عبارت دیگر بین او با جادوگر مسلمان تفاوتی نگذاشته است و به همان دلایلی استناد کرده که برای کشتن جادوگر مسلمان ارائه کرده بود.

جمهور معتقدند که جادوگر کشته نشود. اما مجازات شود، مگر این که با سحرش باعث قتل کسی گردد که در این صورت باید کشته شود، یا عمل دیگری انجام دهد که بازخواست خواهد شد.

امام مالک می‎گوید: اگر جادوگر با جادویش به مسلمانی زیانی برساند، با این کارش پیمانش را نقض کرده است. [۲٧۵]

از میان امامان، مالک و شافعی و احمد و نیز ابن شهاب زهری بر این باورند که جادوگر کشته نمی‌شود. ابن وهب گفته است: یونس از ابن شهاب برایم نقل کرد که او در پاسخ این سؤال که آیا کشتن کسانی که پیمان دارند و جادو می‌کنند، واجب است؟ گفت: نقل است که پیامبر خدا صجادو شد و جادوگر را که از اهل کتاب بود، نکشت. [۲٧۶]

البته می‎توان استدلال دوم را این گونه پاسخ داد که پیامبر بدین خاطر او را نکشت که انتقام گیرنده نبود، و از این نگران بود که اگر او را بکشد مسلمانان و هم‎پیمانانش از انصار با یکدیگر درگیر می‌شوند، و این مانند صرف نظرکردن از کشتن منافق بود». [۲٧٧]

اما دیدگاه امام ابوحنیفه درباره زن جادوگر این است که کشته نشود، بلکه زندان شود و از او درخواست توبه ‎شود، سه امام یعنی مالک، شافعی و احمد به خاطر این که دلیلی بر تفاوت میان زن و مرد نداشتند حکم جادوگر زن و مرد نزد آن‌ها یکسان است.

[۲٧۵] نگاه کنید به فتح الباری (۱۰/۲۳۶، ۵/۲٧٧) [۲٧۶] صحیح بخاری، کتاب الجزیة، باب «هل یعفی عن الذمیّ إذا سحر»، فتح الباری: (۶/۲٧۶) [۲٧٧] فتح الباری (۱۰/۲۳۶)