۴- میزان توانایی انسان در شناخت غیب
انسان به خبرها و وقایعی از غیبهای آینده که فرستادگان و پیامبران از آن‌ها اطلاع دادهاند قانع نشده، بلکه خود برای پیدا کردن و شناخت آن امور غیبی آستین بالا زده و گمان کردند برخی افراد توانایی شناخت امور غیب را دارند. از این رو در هر زمان و در هر سرزمینی گروهی برخاسته و ادعا کردهاند قدرت شناسایی رویدادهای آینده و امور غیبی را دارند.
همچنین پژوهشگران در این زمینه تأیید کردهاند که برخی از انسان‌ها قدرتی دارند که می توانند چیزها و رویدادهای نادیدنی را در هر زمان مشاهده نمایند، و این پدیده را سبب وجود یک ویژگی در روح آن‌ها که «دورنگری روحی» نام نهادهاند، میدانند. [۳۰۸]
البته این درست نیست، کافی است بدانیم و دقت کنیم که بهترین و برترین انسان‌ها که پیامبران و فرستادگان الهی هستند، این ویژگی مزعوم را ندارند، خداوند به نمایندهی بهترین آفریدگان خود امر نموده که این حقیقت را به مردم اعلام کند:
﴿قُل لَّآ أَمۡلِكُ لِنَفۡسِي نَفۡعٗا وَلَا ضَرًّا إِلَّا مَا شَآءَ ٱللَّهُۚ وَلَوۡ كُنتُ أَعۡلَمُ ٱلۡغَيۡبَ لَٱسۡتَكۡثَرۡتُ مِنَ ٱلۡخَيۡرِ وَمَا مَسَّنِيَ ٱلسُّوٓءُۚ﴾[الأعراف: ۱۸۸].
«بگو جز آنچه خدا بخواهد، اختیار هیچ سود و زیانی برای خود ندارم، و اگر از جهان غیب آگاه بودم، نیکی‌های بسیاری برای خود میانباشتم و هیچ گزندی به من نمیرسید».
بنابراین آن چه پیامبران از غیب میدانند، خداوند به آن‌ها گفته است و هرگز ناشی از توانایی و قدرت ذاتی آنان نبوده است.
﴿عَٰلِمُ ٱلۡغَيۡبِ فَلَا يُظۡهِرُ عَلَىٰ غَيۡبِهِۦٓ أَحَدًا٢٦ إِلَّا مَنِ ٱرۡتَضَىٰ مِن رَّسُولٖ فَإِنَّهُۥ يَسۡلُكُ مِنۢ بَيۡنِ يَدَيۡهِ وَمِنۡ خَلۡفِهِۦ رَصَدٗا٢٧ لِّيَعۡلَمَ أَن قَدۡ أَبۡلَغُواْ رِسَٰلَٰتِ رَبِّهِمۡ وَأَحَاطَ بِمَا لَدَيۡهِمۡ وَأَحۡصَىٰ كُلَّ شَيۡءٍ عَدَدَۢا٢٨﴾[الجن: ۲۶-۲۸].
«او دانای غیب است، هیچ کس را بر آن آگاه نمیکند مگر فرستادهای که خود از آن خشنود باشد که آن هم خود در پیشاپیش و پشت سر او مراقب است تا ببیند که رسالت پروردگارش را ابلاغ کرده است، او بر آنچه نزد آنهاست چیره است و همه چیز را شمرده است».
امور غیب تنها به خداوند اختصاص دارد:
﴿قُل لَّا يَعۡلَمُ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ ٱلۡغَيۡبَ إِلَّا ٱللَّهُۚ﴾[النمل: ۶۵].
«بگو جز خداوند هیچ کس در میان آسمان‌ها و زمین از امور غیب آگاه نیست».
آن امور غیبی که خداوند هیچ کس حتی فرستادگان و پیامبرانش را از آن باخبر نکرده، اموری است که آن‌ها را مفاتیح الغیب (اسرار غیب) نام نهاده است.
﴿۞وَعِندَهُۥ مَفَاتِحُ ٱلۡغَيۡبِ لَا يَعۡلَمُهَآ إِلَّا هُوَۚ﴾[الأنعام: ۵٩].
«کلیدهای (اسرار) غیب نزد اوست و جز خودش کسی از آن باخبر نیست».
کلیدها و اسرار غیب همان است که در این آیه آمده است:
﴿إِنَّ ٱللَّهَ عِندَهُۥ عِلۡمُ ٱلسَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ ٱلۡغَيۡثَ وَيَعۡلَمُ مَا فِي ٱلۡأَرۡحَامِۖ وَمَا تَدۡرِي نَفۡسٞ مَّاذَا تَكۡسِبُ غَدٗاۖ وَمَا تَدۡرِي نَفۡسُۢ بِأَيِّ أَرۡضٖ تَمُوتُۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرُۢ٣٤﴾[لقمان: ۳۴].
«تنها خداوند قیامت و زمان آن را می‌داند، هم اوست باران فرو میباراند، و می‌داند در رحمها چه وجود دارد، در حالی که هیچ کس نمیداند فردا چه کسب میکند و هیچ کس نمیداند کجا و در چه سرزمینی میمیرد؟ خداوند دانای باخبر است».
[۳۰۸] التنبؤ بالغیب، دکتر احمد شنتناوی، ص(۱۲)