جمعآوری قرآن و کشتهشدن مسیلمه کذاب
مسیلمه کذاب در حیات رسول اکرم جمدعی نبوت شده بود، بعد از وفات رسول اکرم جادعای نبوت او رونق گرفت. این بدین جهت بود که فتنه ارتداد در عرب رواج گرفته بود و ادعای نبوت او نیز تقویت شد. حضرت ابوبکر سبه جنگ با مسیلمه برخاست و تأیید غیبی او را یاری کرد و مسیلمه کشته شد و تعداد زیادی از صحابه نیز در این جنگ به شهادت رسیدند. گروه هفتاد نفری قاریان و حافظان قرآن در همین جنگ کشته شدند. حضرت عمرسبه محضر خلیفه مسلمانان حضرت ابوبکرسحاضر شد و عرض کرد: بسیار از قاریان قرآن در این جنگ شهید شدند، اگر این روند جنگ و به شهادت رسیدن قاریان قرآن ادامه پیدا کند، بخش عمدۀ قرآن از بین خواهد رفت. لذا مناسب است که قرآن نوشته شده و به صورت مدون درآید. حضرت ابوبکر سفرمود: چگونه میتوان جرأت کرد برای انجام کاری که نه رسول الله جآن را انجام دادند و نه در مورد آن چنین دستوری دادند؟ حضرت عمر سهمواره بر تدوین قرآن اصرار میکرد و در مورد ضرورت و نیاز چنین کاری توضیح لازم را ارائه میداد. سرانجام، حضرت ابوبکرسنیز موافقت خود را اعلام داشت و حضرت زید بن ثابتسرا نزد خود طلبید. زید بن ثابتسمیگوید: وقتی به محضر ابوبکر سرسیدم، حضرت عمرسنیز در آنجا تشریف داشت. حضرت ابوبکرسنخست مذاکره خود و حضرت عمرسرا در مورد تدوین قرآن به اطلاع حضرت زیدسرساند و سپس فرمود: ای زید! تو جوانی، اهل قلم دانشمند و مورد نوشتن وحی را بر عهده داشتی، لذا بسیار مایلم که این کار (تدوین قرآن) به وسیله شما انجام گیرد. بخشهای مختلف قرآن را که نزد سایر صحابه هستند، بگیر و در یکجا آن را بنویس. زیدسمیگوید: به خدا سوگند، اگر به من امر شود که فلان کوه را تکه تکه کنم به آن سو و این سو انتقال دهم، بر من چنان دشوار نبود که این کار جمعآوری قرآن بر من سنگینی میکرد. زیدسمیگوید: عرض کردم، چگونه شما کاری را انجام میدهید که رسول اکرم جآن را انجام ندادند. آنان، همواره مرا توجیه میکردند. بعد از این گفتگو، خداوند به من نیز الهام کرد که قرآن جمعآوری شود بهتر است. برای پیروی از دستور خلیفه، بخشهای متعدد قرآن را که نزد صحابه محفوظ و به صورت پراکنده نوشته شده بود، گردآوری کردم و در یکجا نوشتم [۸۲].
از این حدیث نخست چنین برمیآید که صحابه رسول اللهشتبعیت از رسول الله جرا به شدت مورد توجه قرار میدادند، چون کاری که رسول الله جآن را نکرده بود، انجام آن کار برای آنان از ریزه ریزهکردن کوه نیز دشوارتر بود.
تدوین و جمعآوری قرآن که اساس و پایه دین است، آن را خداوند نصیب آنان کرده بود. حضرت زیدسدر جمع و تدوین آن به قدری با احتیاط و هوشیاری عمل میکرد که یک آیه را بدون این که نوشته شده باشد نمیپذیرفت. آیههایی را که در زمان رسول اکرم جنوشته شده بودند فقط آنها را میپذیرفت، و با آنچه که در سینه حفاظ بود مقایسه میکرد. و چون قرآن کریم به طور متفرق نوشته شده بود، هرچند که جمعآوری آن نیاز به زحمت و تلاش فراوان داشت اما خوشبختانه کل قرآن به دست آمد، حتی کوچکترین آیهای جا نماند. در این امر، حضرت زیدسرا یاری میکرد. با انجام چنین کار مشکل و ارزشمندی آنان از نخستین تدوینکنندگان و جمعآوران قرآن محسوب میشوند.
[۸۲] بخاری.