امامان چهارگانه فقه
۱- امام اعظم ابوحنیفه: (۸۰- ۱۵۰ ه. ق) نعمان بن ثابت بن زوطی نسبش به یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی می‌رسد. در کوفه متولد شده و در بغداد درگذشت. عالمی اهل زهد و تقوا کثرالخشوع و دایم التضرُع بسوی خدا بود. وی از تابعین اولیه است که شانزده تن از صحابه از جمله انس بن مالک و جابر بن عبدالله و عبدالله‌بن انس الجهنی را دیده و از آن‌ها حدیث شنیده است. در واقع شانزده تن صحابه استاد حدیث وی بوده‌اند.
امام اعظم دارای آثار فراوانی است که اسامی برخی از آن‌ها بشرح زیر است. ۱- فقه اکبر ۲- فقه ابسط ۳- عالم و متعلم ۴- الرد على القدریه ۵- الوصیة.
مهمترین شاگرد آن حضرت عبارت بودند از: ۱- ابویوسف (مشهورترین) (۱۱۳-۱۸۳). ۲- ابوعبدالله محمدبن حسن شیبانی (۱۳۲-۱۸٧). ۳- زفربن الهذیل (۱۱۰-۱۵۸).
۴- حسن‌بن زیاد لولویی کوفی. اکثریت مسلمانان جهان پیرو فقه امام ابوحنیفه هستند. از جمله مسلمانان ترکیه – عربستان – سوریه – اردن – افغانستان – آسیای میانه و چین – پاکستان – هند- بنگلادش – اندونزی و....
۲- امام مالک: مالک‌بن انس بن مالکس (٩۰-۱٧٩) حضرت انس‌بن مالکساز صحابی‌های بزرگ رسول خدا جبود [۱٧]. امام مالک جزو تابعین اولیه می‌باشد. وی متولد مدینه منوره و متوفای آنجاست. کتاب اَلمُوَطَّأ امام مالک از مهمترین کتب حدیث اهل سنت می‌باشد. امام اعظم و امام مالک در قیام محمد معروف به نفس زکیه از نوادگان امام حسن مجتبی از وی طرفداری کرده بودند. همین امر باعث شد که منصور دوانیقی امام مالک را یکصد ضربه تازیانه بزند و امام اعظم را به بهانه نپذیرفتن شغل قضاوت زندانی کند.
۳- امام شافعی: (۱۵۰-۲۰۴) ابوعبدالله محمدبن ادریس بن عثمان بن شافع مادرش فاطمه دختر عبدالله بن حسن بن امام حسینس.
خاقانی
اول شب بوحنیفه درگذشت
شافعی آخر شب از مادر بزاد
امام شافعی متولد شهر غزه فلسطین است و قبرش در مصر می‌باشد. در هفت سالگی حافظ کل قرآن و در پانزده سالگی مفتی شد. سپس نزد امام مالک رفته تا زمان وفاتش نزد وی ماند. کتاب الموطأ امام مالک را حفظ می‌کند. اکثر مسلمانان در عراق و سوریه و مصر و مالزی و اهل سنت ایران از فقه شافعی پیروی می‌کنند.
برخی از آثار امام شافعی: ۱- الام ۲- الحُجه ۳- الوصايا الکبيرة ۴- اختلاف اهل العراق ۵- وصية الشافعی ۶- جماع العلم ٧- ابطال الاستحسان ۸- جامع المزنی الکبیر ٩- المزنی الصغیر ۱۰- الامالی ۱۱- مختصر الربیع ۱۲- البویطی و....
۴- امام احمد حنبل (۱۶۴-۲۴۱) احمدبن محمد حنبل هلال شیبانی مروزی ایرانی‌الاصل متولد بغداد [۱۸]. کتاب المسند وی حاوی چهار هزار حدیث (با مکرر) می‌باشد. مسلم و بخاری از او روایت کرده‌اند. المسند حاوی صحیح‌ترین احادیث می‌باشد. امام احمد مدتی را در زندان المعتصم خلیفه عباسی بسر برد. امام احمد کتابی در فقه ننوشته است بلکه آنچه از وی در فقه روایت شده عبارت از پاسخ‌هایی که به سؤالات مردم داده است. و شاگردان او آن‌ها را فراهم آورده، و مرتب کرده‌اند. مردم قسمتی از آفریقا و عربستان و شام و فلسطین پیرو فقه امام حنبلی هستند.
آثار مهم امام احمد حنبل: ۱- المسند شامل ۸ جلد است. حدیثی که در آن یافت نشود قابل اعتماد نیست (بقول بعضی از محدثان بزرگ) ۲- الزهد ۳- کتاب الصلاة ۴- المناسک الکبیر ۵- المناسک الصغیر ۶- التاریخ ٧- الناسخ و المنسوخ ۸- المقدم و المؤخر ٩- فی کتاب الله تعالی ۱۰- فضایل الصحابه و....
[۱٧] این درست نیست: زیرا اسم و نسب حضرت انس بن مالکسصحابی مشهور ، اینطور است: أنس بن مالک ابن النضر بن ضمضم بن زید بن حرام بن جندب بن عامر بن غنم بن عدی بن النجار. پس ایشان پدرامام مالک نیستند وأما نسب امام مالک/اینطور است: مالك ابن أنس بن مالك بن أبي عامر بن عمرو بن الحارث بن غیمان بن خثیل بن عمرو بن الحارث، وهو ذو أصبح بن عوف بن مالك بن زید بن شداد بن زرعة، وهو حمیر الاصغر الحمیري ثم الاصبحی المدني، حلیف بني تیم من قریش، فهم حلفاء عثمان أخي طلحة بن عبیدالله أحد العشرة. [۱۸] برعکس ان صحیح است زیرا امام احمد عربی الأصل بود تولد مرو خراسان .