ردّ بدگویی تیجانی درباره یاران پیامبر با استناد او به آیه
﴿مُّحَمَّدٞ رَّسُولُ ٱللَّهِۚ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥٓ أَشِدَّآءُ عَلَى ٱلۡكُفَّارِ رُحَمَآءُ بَيۡنَهُمۡۖ﴾[الفتح: ۲٩].
تیجانی در صفحه ۱۱۲ کتاب خود می‌گوید: نمونه اول در این موضوع، این آیه است:
﴿مُّحَمَّدٞ رَّسُولُ ٱللَّهِۚ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥٓ أَشِدَّآءُ عَلَى ٱلۡكُفَّارِ رُحَمَآءُ بَيۡنَهُمۡۖ تَرَىٰهُمۡ رُكَّعٗا سُجَّدٗا يَبۡتَغُونَ فَضۡلٗا مِّنَ ٱللَّهِ وَرِضۡوَٰنٗاۖ سِيمَاهُمۡ فِي وُجُوهِهِم مِّنۡ أَثَرِ ٱلسُّجُودِۚ ذَٰلِكَ مَثَلُهُمۡ فِي ٱلتَّوۡرَىٰةِۚ وَمَثَلُهُمۡ فِي ٱلۡإِنجِيلِ كَزَرۡعٍ أَخۡرَجَ شَطَۡٔهُۥ فَ‍َٔازَرَهُۥ فَٱسۡتَغۡلَظَ فَٱسۡتَوَىٰ عَلَىٰ سُوقِهِۦ يُعۡجِبُ ٱلزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ ٱلۡكُفَّارَۗ وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ مِنۡهُم مَّغۡفِرَةٗ وَأَجۡرًا عَظِيمَۢا٢٩﴾[الفتح: ۲٩].
«محمد پیامبر خدا است و کسانی که با او هستند بر کافران سختگیر و با یکدیگر مهربانند، آنان را می بینی که دائم در رکوع و سجودند، جویای فضل و خشنودی خدا هستند، علامت آن‌ها چهره‌های ]درخشان[ آن‌ها در اثر سجود ] و عبادت[ است. این است وصف‌شان در تورات و انجیل، که چون کشتز‌اری هستند که جوانه بزند و آن جوانه محکم شود و بر پاهای خود ایستاده و کشاورزان را به شگفتی وا دارد، تا آنجا که کافران را به خشم آورد، خدا از میان آن‌ها کسانی را که ایمان آورده‌اند و کارهای نیکو کرده‌اند به آمرزش و پاداشی بزرگ وعده داده است».
بعد از آن می‌گوید: «کلمه (منهم = از آنان) را که خداوند ذکر کرده دلالت بر بعضی از آن‌ها داشته و اشاره به این مطلب دارد که بعضی از این‌ها شامل مغفرت و رضوان الهی نمی‌شوند و نیز آیه دلالت دارد بر اینکه همه ایشان از صفت ایمان و کار نیکو بی‌بهره بوده‌اند. در واقع، این آیه در آن واحد هم از برگزیدگان صحابه تمجید می‌کند و هم گمراهان ایشان را نکوهش می نماید.»
در پاسخ به او باید بگویم این آیه شامل بلیغ‌ترین مدح و ثنای الهی بر اصحاب پیامبر جمی باشد و آن‌ها را با آن صفات بزرگ می‌ستاید و دلالت بر علو درجه آن‌ها در دین و بر ثابت قدم بودن آن‌ها در ایمان وکارهای نیک دارد. اما برداشت مؤلف رافضی از کلمه ( از آنان) که به باور او برای تبعیض است حکایت از جهل و نادانی و گستاخی او نسبت به خداوند و دروغ بستن بر او دارد. در واقع، آیه آن مفهوم را ندارد و به همین دلیل، این مؤلف به گفته هیچیک از علمای تفسیر استناد نمی‌کند.
مفسران بر آنند که کلمه (مِن) در آیه برای بیان نمودن نوع است نه تبعیض که در این صورت معنای آیه چنین خواهد بود: خداوند وعده داده است به کسانی که از این نوع هستند و ایمان آورده و نیکوکار باشند.
قرطبی می‌گوید: کلمه مِن (منهم= از آنان) در آیه برای تبعیض یعنی برای بیان مفهوم بعضی از اصحاب بدون بعضی دیگر نیست، بلکه عام و برای جنس و نوع است، مانند آیه دیگری که می‌گوید: ﴿فَٱجۡتَنِبُواْ ٱلرِّجۡسَ مِنَ ٱلۡأَوۡثَٰنِ﴾[الحج: ۳۰].
«از بتهای پلید اجتناب ورزید». [۶۰۲]
همچنانکه در اینجا منظور بعضی از بتها نیست، بلکه به جنس و نوع آن برمی‌گردد، به این معنا که: از نوع و جنس بتها، اجتناب ورزید زیرا نجاست بر انواع گوناگون واقع می‌گردد که از جمله آن زنا و ربا و شرب خمر و دروغ، را می‌توان نام برد. پس کلمه (من) در اینجا مفید جنس و نوع است و به همین صورت کلمه (منهم = از آنان) : به معنای از نوع صحابه است. همچنین گفته می‌شود: (أَنفِق نَفَقَتَك من الدراهم = خرجت را از این درهم‌ها بپرداز، یعنی هزینه‌ات را از این نوع بپرداز). [۶۰۳]
ابن‌کثیر در تفسیر این آیه می‌گوید: کلمه «من» در اینجا برای بیان جنس و نوع است. [۶۰۴]
شیخ الاسلام ابن‌تیمیه در منهاج السنّه می‌گوید: «اگر گفته شود چرا خداوند گفته است: ﴿وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ﴾[الفتح: ۲٩].
«خداوند وعده داده است به کسانی از آن‌ها که ایمان آورده‌اند و عمل نیکو انجام داده‌اند».
و نگفته است: به همه ایشان وعده داده است.
در پاسخ گفته می شود: این جمله هم مانند آن است که خداوند فرمود:
﴿وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ﴾
«خداوند وعده داده است به کسانی از شما که ایمان آورده و عمل نیکو انجام داده‌اند».
و نگفته است: به همه شما وعده داده است. بنابراین (مِن) در اینجا برای بیان نوع و جنس است. مانند این آیه، این عبارت از قرآن اینست: ﴿فَٱجۡتَنِبُواْ ٱلرِّجۡسَ مِنَ ٱلۡأَوۡثَٰنِ﴾.
«از بتهای پلید اجتناب ورزید».
مقتضای آن اینست که همه ی بتها پلید هستند. اما اگر آن را تبعیضیه بگیریم مقتضی این است که برخی بتها پلید نیستند.
اگر بگوییم: پارچه‌ای از ابریشم مثل این است که بگوییم: پارچه ابریشمی، و همچنین اگر بگوییم: دری از آهن، مثل اینست که بگوییم: در آهنی. مقتضای این جمله این نیست که ابریشم و (آهنی) به غیر از مضاف الیه [وجود داشته] باشد.
بنابراین بطلان ادعای تیجانی مبنی بر اینکه (من) در آیه برای تبعیض است و همچنین سپس استدلالات او بر نفی ایمان و عمل صالح از بعضی از اصحاب به طور کلی باطل می‌گردد، چون هم مخالف رأی علمای تفسیر است و هم مخالف همه نصوص کتاب و سنت است که بر عدالت صحابه و تزکیه ایمان و تقوا و پیشگام بودن آن‌ها در اسلام و رضای خداوند از آن‌ها و نیز خشنودی متقابل آن‌ها از خداوند و وعده های او به آن‌ها که درجات عالیه در بهشت است. دلالت قاطع می‌کند همچنین ادعای او مخالف ضروریات دین اسلام و مخالف اجماع امت است. که از صحابه به نیکی سخن گفته و به فضیلت و پیشگام بودن آن‌ها در دین اعتراف کرده‌اند. بدون شک امت بعد از آن‌ها هرگز به درجات آن‌ها نخواهد رسید. بنابراین بدگویی از آن‌ها، بدگویی از امت و ایراد گرفتن آن‌ها، ایراد گرفتن بر کتاب و سنت می‌باشد.
[۶۰۲] آیه ۳۰ سوره حج . با وجودی که در اینجا هم کلمه (من الاوثان) آمده اما شامل نوع و جنس اوثان= بتها است نه شامل بعضی بدون بعضی دیگر. (مترجم)- [۶۰۳] الجامع الاحکام القرآن ۱۶/۲۸۲ [۶۰۴] تفسیر ابن کثیر ۴/۲۰۵