[المزید فی متصل الأسانید] [۱۸۸]:
[۱۸۸. - موضوع دیگری که در مورد زیاده در حدیث وجود دارد؛ زیادت در سند آن است که با نام «المزید في متصل الأسانید»(زیادتی در سند متصل) مشهور است. مزید اسم مفعول از «زیادة» است و متصل ضد منقطع است و اسانید جمع اسناد بمعنی سند است. و در اصطلاح علم حدیث عبارتست از: حدیثی که در سند آن یک (یا چند) راوی اضافی وارد شده و اینگونه نشان میدهد که سند آن متصل بوده و هیچ ایرادی ندارد. بعنوان مثال: حدیثی که ابن مبارک روایت کرده که گفت: حدثنا سفیان عن عبدالرحمن بن یزید حدثنی بسر بن عبیدالله قال سمعت أبا أدریس قال سمعت واثلة یقول سمعت أبامَرثَد یقول سمعت رسول الله صلی الله علیه وسلم یقول:«لا تجلسوا علی القبور ولا تُصَلوا إلیها»بر روی قبور ننشینید و به سوی آنها نماز نخوانید. (مسلم کتاب الجنائز و ترمذی). این روایت در دو مکان از سند آن زیادتی است: ۱) در لفظ «سفیان»؛ کسی که این روایت را از ابن مبارک/نقل کرده دچار وهم شده و سفیان را مابین ابن مبارک و عبدالرحمن بن یزید قرار داده است، زیرا تعداد زیادی از راویان ثقه این حدیث را چنین روایت کردهاند: از ابن مبارک از عبدالرحمن بن یزید... ۲) در لفظ «أبا ادریس»؛ این بار خود ابن مبارک/دچار وهم شده و أبا ادریس را نیز در سند ذکر کرده است در حالی که بسیاری دیگر از راویان اصلا ذکری از أبا ادریس نکردهاند. چه وقت «زیادت در سند» مردود خواهد شد؟ علما دو شرط جهت مردود نمودن زیادت در سند قرار دادهاند: ۱- بایستی آن راوی که حدیث را در حالت بدون زیادت روایت میکند از راویی که حدیث را با زیادت روایت میکند ثقهتر و قابل اطمینانتر باشد. ۲- باید در مکانی که زیادت صورت میگیرد توضیحی مبنی بر آن اضافی داده شده باشد. حال اگر این دو شرط یا یکی از آنها وجود نداشته باشد، در آنصورت سند حدیثی که در آن زیادت رخ داده قبول میگردد و قسمت زیاده (بعنوان سند اصلی) حدیث پذیرفته شده و رد نمیشود و بلکه سند دیگر که خالی از این زیاده باشد را بعنوان سند منقطع درنظر میگیریم، البته انقطاع آن خفی خواهد بود و آن همان حدیثی است که به «مرسل خفی» مشهور است.