مصطلح حدیث

فهرست کتاب

شبهه‌‌ی اول:‏

شبهه‌‌ی اول:‏

‏از جمله شبه‌هایی که بعضی آن را مطرح کرده‌اند، که این ادعا بر یک گمان فاسد و واهی بنا شده است ‏این است که احادیث پیامبر جمدت دویست سال نوشته نشد و به صورت غیر مکتوب ‏ماندگار شد، سپس بعد از این مدت طولانی محدثین تصمیم گرفتند که آن را جمع‌آوری کنند.

در واقع با ‏این شبه‌اندازی‌ها و تشکیک‌ها می‌خواهند فقه و اطمینان مردم را نسبت به سنت نبوی و حفظ آن در ‏سینه‌ها کم کنند و می‌‌خواهند صحت احادیث را مورد سوال ببرند و اتهامِ درست کردن آن‌ها را ایجاد ‏کنند.‏

رد نمودن این شبه و تشکیک از چند جهت ممکن و میسر است: ‏

‏۱- این ادعا که احادیث تا دویست سال بعد جمع آوری نشد ادعای گزافی است، بلکه تدوین و نوشتن ‏احادیث درهمان دوران پیامبر جشروع شد، که شامل اقسام زیادی از احادیث شد. هر‏چند که محدود بود و تمام احادیث را دربرنگرفت اما به هرحال بخشی از احادیث توسط اصحاب رضی ‏الله عنهم مکتوب شدند و گاهی هم از طریق شفاهی آن را به تابعین منتقل کرده و تابعین نیز آن را در ‏صحیفه‌هایی می‌نوشتند. و آنچه که در مورد راویان احادیث و شرح حال آن‌ها نوشته شده است و ‏کتاب‌های زیاد را شامل می‌شود ثابت می‌کند که حدیث‌های زیادی نوشته شده و به صورت وسیعی آن را ‏یادداشت کرده بودند. و این تدوین و نوشتن در اوایل قرن دوم بین سال‌های ۱۲۰ الی ۱۳۰ هجری به ‏اتمام رسید، جمعی از تالیف‌کنندگان این کتاب‌ها در نیمه‌‌ی سده‌‌ی دوم فوت کردند، مثل جامع الحدیث ‏تالیف معمربن راشد، جامع سفیان الثوری، هشام بن حسان، ابن جریج، و غیره...

‏۲- علما و دانشمندانِ علم حدیث برای قبول نمودن احادیث شرایط سختی را تعیین نموده‌اند، که این ‏شروط در طول همه‌‌ی زمان‌ها این ضمانت و اطمینان را بوجود آورده است که احادیث خیلی مطمئن ‏مورد قبول قرار گیرند، به صورتی که دقیقاً به همان صورت که از پیامبر جروایت ‏شده به همان صورت نوشته شده است. ‏

شرایطی وجود دارد که مربوط به راوی حدیث می‌باشد مثل صداقت، عدالت، امانت‌داری، قوت حافظه ‏صورت نوشته یا حفظ آن یا به هردو صورت، به صورتی که همانطور که حدیث را شنیده آن را بیان ‏کند. و یا شرایطی را برای احادیث صحیح و حسن و اطمینان به راوی قرار داده‌اند. و همچنین شرایطی ‏برای اسناد حدیث و سلامت آن از موانع و عیب‌های ظاهری و باطنی و تطبیق این شروط با احادیث را ‏مقرر نموده‌اند که شک و شبهه‌ای را باقی نمی‌گذارد. ‏

‏۳- علمای حدیث ضمن اینکه برای صحّت احادیث و راویان آن شروطی را مقرر نموده‌اند، برای ‏احادیث مکتوب و نوشته شده نیز شرایطی را گذاشته‌اند که متاسفانه این معترضین که افکار کودکانه ‏دارند از آن شروط بی‌خبرند. محدثین برای روایت حدیث مکتوب و نوشته شده همان شروط احادیث ‏صحیح را گذاشته‌اند، به همین دلیل در کنار هر حدیث سلسله‌وار سند آن از روایت کننده إلی آخر تا به ‏مؤلف می‌رسد نوشته می‌شود. که این روش حدیث‌شناسان منهج بسیار محکم و قوی برای پاک نمودن ‏روایات و نوشته‌های مستند می‌باشد. ‏

‏۴- محدثین از مسائلی که جاعلان احادیث و اهل بدعت انجام می‌دادند غافل نبودند و کاملا از افتراهای ‏آن‌ها آگاه بودند، بلکه برای مقابله با آن‌ها برای حفظ سنت نبوی با به کار بردن انواع وسایل علمی و کافی ‏با آن‌ها مقابله پرداختند و عجله و سرعت گرفتند. قیدها و ضوابطی را برای راویان مبتدع معین نمودند و ‏اسباب و علامت‌هایی را برای احادیث دروغین و موضوع بیان کردند. ‏باید بدانیم که حدیث‌شناسان در مورد توثیق و تجریح راویان و تصحیح و تضعیف احادیث کورکورانه قدم بر نداشته‌اند، بلکه طبق قواعد و مقرراتی محکم و مطمئن پیش رفته‌اند، به همین خاطر این احکام در نهایت دقت ظاهر شده‌اند، میان همدیگر کاملاً توافق و اتحاد وجود دارد و هیچ گونه تضاد و شذوذی در آن دیده نمی‌شود، دارای انسجام کامل و بدور از هر تباینی می‌باشد، و هیچ کس نمی‌تواند یک نقد علمی و درستی را متوجه آن سازد.

و همچنین علم (جرح و تعدیل) از لحاظ تاریخی قادر است که سلسله پیوسته‌ای را برای شرح حال مفصل تمامی کسانی که راوی یا محدث هستند، بیابد. شرح حال تمامی مردان و زنانی که تابع بررسی دقیق همه جانبه بودند. و این‌ها فقط زمانی مورد اطمینان محسوب می‌شوند که زندگی و طریقه‌‌ی روایت آن‌ها، دقت مدارانه باشد. بنابراین، کسی که امروزه بر صحت حدیثی یا تمام احادیث اعتراض کند، این چیزی که او باید ثابت کند.

‏۵- این تنوع زیاد برای احادیث فقط به دلیل قبول یا رد آن نیست، بلکه علاوه بر آن، بحث راویان و سند ‏و متن احادیث نیز مد نظر می‌باشد. که این دلیل بر عمق نظر و فهم محدثین می‌باشد. آنچه که دلیل علم ‏دقیق و محکم آن‌هاست همان تقسیمات و انواع احادیث می‌باشد، بلکه علمی که در آن تقسیمات نباشد، ‏علم محسوب نمی‌شود. با این توضیح پوچی این شبه و تشکیک آشکار می‌شود و روشن می‌شود که چقدر ‏از واقعیت و موضوع بحث خارج است. ‏