مصطلح حدیث

الف) تعریف:

إسناد که به آن سند نیز گفته می‌شود؛ همان راوایان حدیث هستند، کسانی که آن را برای ما نقل کرده‌اند. [۲۸۷]

مثال: این گفته‌‌ی بخاری: حدثنا عبد الله بن يوسف، أخبرنا مالک عن ابن شهاب عن أنس بن مالک رضي الله عنه أن رسول الله صلّى الله عليه وسلّم قال:«لا تباغضوا، ولا تحاسدوا، ولا تدابروا، وكونوا عباد الله إخواناً، ولا يحل لمسلم أن يهجر أخاه فوق ثلاث ليال». [۲۸۸]

حال إسناد (یا سند) این حدیث عبارتست از: عبد الله بن یوسف، ومالک، وابن شهاب، وأنس بن مالک.

[۲۸۷] إسناد یا سند از خصوصیات فاضله‌‌ی این امت است که در دیگر ملتهای سابق به آن اهمیتی داده نمی‌شد، و بر مسلمان لازمست که در نقل حدیث بر آن اعتماد کند. عبدالله ابن مبارک/می‌گوید: «الإسناد من الدین، ولولا الإسناد لقال من شاء ما شاء»اسناد جزو دین است، و اگر إسناد وجود نمی‌داشت پس هرکس هرچه می‌خواست (بعنوان حدیث) می‌گفت. و امام سفیان ثوری/می‌گوید: «الإسناد سلاح المؤمن»إسناد حدیث سلاح مومن است. و امام احمد می‌گوید: «طلب الإسناد العالی سنة عمن سلف»بدنبال رفتن و طلب نمودن اسناد عالی سنتی از سلف صالح است. و لذا شاگردان عبدالله ابن مسعودسکه در کوفه بودند به مدینه می‌رفتند و نزد عمر ابن خطابسسماع می‌کردند، پس مستحب است که جهت طلب حدیث سفر نمود چنان‌که ابو ایوب و جابرببرای طلب اسناد عالی سفر می‌کردند». (تیسیر مصطلح الحدیث، ص۱۶۲). [۲۸۸] ترجمه: با یکدیگر دشمنی نکنید، حسادت نورزید، و با همدیگر قهر نباشید (پشت نکنید) و بلکه برادروار خدا را عبادت کنید، براى مسلمان جایز نیست که بیش از سه روز با برادر مسلمانش قهر کند. (بخاری (۶۰۶۵) کتاب الأدب، ۵۷- باب آنچه که در مورد حسادت و دشمنی کردن نهی شده است. ومسلم (۲۵۵۹) کتاب البر والصلة والآداب، ۷- باب تحریم حسادت و بغض ورزیدن).