نظرات علما در مورد احادیث مسند احمد:
علما درباره‌‌ی احادیث مسند سه رأی دارند:
اول- تمامی احادیث آن حجت و قابل استنادند. [۳۸۷]
دوم- در آن، هم احادیث صحیح و هم ضعیف و حتی موضوع نیز وجود دارد، چنان‌که ابن جوزی در کتاب «الموضوعات» حدود بیست و نه حدیث را بعنوان موضوع از مسند ذکر کرده است، و حافظ عراقی نیز نه حدیث دیگر را بر آن افزوده و سپس آن سی و هشت حدیث را در یک جزء جمع آوری کرده است. [۳۸۸]
سوم- در آن، احادیث صحیح، و احادیث ضعیفی که به حسن نزدیک است وجود دارد ولی حدیث موضوع ندارد، شیخ الاسلام ابن تیمیه و امام ذهبی و حافظ ابن حجر و سیوطی بر این رای هستند. شیخ الاسلام می‌گوید: «شرط احمد در مسند از شرط ابوداود در سننش قوی‌تر است، چنان‌چه ابوداود از رجالی روایت کرده که در مسند احمد از روایت آن‌ها امتناع شده است، و احمد در مسند خویش شرط نموده از رجالی که نزد وی به کذب معروفند روایت نکند، هرچند که در بین آن‌ها رجال ضعیف نیز وجود دارد، سپس پسرش عبدالله و ابوبکر قطیعی اضافاتی بر مسند افزودند و به آن پیوست شده که در آن‌ها احادیث موضوع زیادی وجود دارد و نزد کسی که به این مسئله اطلاع ندارد چنین گمان می‌کند که آن روایات (موضوع) جزو روایات احمد در مسندش هستند». [۳۸۹]
بر طبق آنچه که شیخ الاسلام/بیان کرده، توفیق و نزدیکی بین آرای سه گانه ممکن است؛ کسی که بگوید: در مسند صحیح و ضعیف وجود دارد با این گفته که می‌گوید: تمامی آنچه در مسند است حجت و قابل استناد بوده منافات ندارد؛ زیرا چنان‌چه روایت ضعیف به درجه‌‌ی حسن لغیره برسد آنوقت حجت و قابل استناد خواهد شد [۳۹۰]، و کسی که بگوید: در مسند روایات موضوع وجود دارد، در اینصورت گفته‌‌ی وی بر (احادیث موضوع واقع در) اضافات عبدالله و ابوبکر قطیعی حمل می‌شود.
حافظ ابن حجر/کتابی را با عنوان «القول المسدد في الذب عن المسند» نوشته که در آن احادیثی را که حافظ عراقی حکم به موضوع بودن آن‌ها داده و نیز پانزده حدیث از احادیثی که ابن جوزی آن را موضوع دانسته، ذکر کرده و حدیث به حدیث بدانها پاسخ داده است، سپس سیوطی چهارده حدیث دیگر را که ابن جوزی موضوع دانسته و ابن حجر در کتاب خویش از قلم انداخته است پیگیر شده و آن‌ها را در یک جزء بنام «الذيل الممهد» نهاده است.
علما تألیفاتی را بر مسند احمد کرده‌اند چنان‌که برخی از آن‌ها مسند را اختصار و برخی شرح و توضیح و برخی مرتب کرده‌اند و از جمله بهترین این تألیفات، کتاب «الفتح الرباني لترتيب مسند الإمام أحمد بن حنبل الشيباني» است که مؤلف آن احمد بن عبدالرحمن البَنَّا (متوفی ۱۳۷۳) مشهور به «ساعاتی» است، او کتاب خویش را در هفت بخش مرتب کرده است؛ بخش اول آن توحید و اصول دین و بخش آخر آن، قیامت و احوال آخرت است، و کتاب را براساس ابواب به شیوه ای مناسب مرتب کرده و سپس کتاب خویش را شرح داده و آن را «بلوغ الأماني من أسرار الفتح الرباني» نام نهاده است که اسم با مسمایی است، زیرا حقیقتا این کتاب از دو ناحیه‌‌ی حدیثی و فقهی مفید و سودمند است، والحمد لله رب العالمین. [۳۹۱]
[۳۸۷] ابو موسی بن محمد بن ابوبکر المدینی (متوفی ۵۸۱) گفته: تمامی آنچه که در مسند است، صحیح می‌باشد. (المصعد الاحمد؛ ابن جزری، ص۲۴). [۳۸۸] ابن کثیر قول المدینی را ضعیف دانسته و گفته که احادیث ضعیف و حتی موضوع در مسند یافت می‌شود؛ همانند احادیث فضائل مَرو (کونوا في بعث خراسان ثم أنزلو مدینة مرو، فإنه بناها ذوالقرنین..) و فضائل عسقلان (عسقلان أحد العروسین، یبعث منها یوم القیامة سبعون ألفا لا حساب علیهم) و بِرث الاحمر (زمین نرم سرخ) نزدیک حمص (یبعث الله منها سبعین ألفا بلا حساب علیهم و لا عذاب، فیما بین البرث الأحمر و بین کذا) و غیره.. با این وجود امام ابن کثیر/، کسی که بیشتر از هرکسی نسبت به مسند احمد شناخت دارد، می‌گوید: «و همینطور در مسند امام احمد اسانید و متون زیادی یافت می‌شود که با بسیاری از احادیث مسلم و حتی بخاری برابری می‌کند، و حتی برخی از آن‌ها در صحیحن و هیچیک از کتب سنن اربعه ابوداود و ترمذی و نسایی و ابن ماجه وجود ندارند». (اختصار علوم الحدیث، ص ۲۷ و۳۲-۳۴). [۳۸۹] نگاه کنید به: «منهاج السنة النبویة» (۷/۹۷). [۳۹۰] همانگونه که در بخش اول کتاب ذکر شد؛ احادیث حسن لغیره بصورت تنها، ضعیف هستند که علت ضعف آن‌ها به سبب کذب راوی یا اتهام به کذب نیست، ولی چون دارای طریق‌های روایت دیگری هستند، در مجموع باعث تقویت حدیث می‌شوند تا آنجائی که بتوان حدیث را حسن نامید. [۳۹۱] از دیگر تألیفاتی که بر مسند امام احمد صورت گرفته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: ۱- «ترتیب أسماء اصحابة الذین أخرج حدیثهم أحمد بن حنبل في المسند» تألیف حافظ ابی قاسم علی بن هبة الله بن عساکر دمشقی (متوفی ۵۷۱). ۲- «ترتیب المسند» تألیف حافظ ابو بکر محمد بن عبدالله بن المحب الصامت (متوفی ۷۸۹)، که مؤلف اسم صحابه را براساس حرف معجم مرتب کرده است. ۳- «أطراف المُسنِد المعتلي بأطراف المسند الحنبلي» تألیف حافظ ابن حجر، که مؤلف احادیث مسند را براساس اطراف مرتب کرده است. ۴- «الإكمال بمن في مسند أحمد من الرجال ممن ليس في تهذيب الكمال للمزي» تألیف حافظ شمس الدین الحسینی (متوفی ۷۶۵)، که مؤلف ترجمه‌‌ی (شر ح حال) رجال مسند احمد را بیان کرده است. ۵- همچنین شیخ احمد محمد شاکر (متوفی ۱۳۷۸) تحقیقی بر مسند امام احمد انجام داده و احادیث آن را تخریج و حکم به صحت و ضعف آن‌ها داده است و غرایب آن را شرح داده، ولی قبل از آنکه تحقیق خود را به پایان برساند فوت می‌کند و فقط موفق می‌شود تا یک چهارم کتاب را بررسی کند، ولی بعد از او دکتر حسینی أبو هاشم بررسی او را تکمیل و به پایان می‌رساند. سپس شیخ شعیب الأرناؤوط و غیر او اقدام به تحقیق بر مسند احمد در نسخه‌های مختلف آن می‌کنند و سپس آن تحقیقات در سی جلد چاپ شدند. (مصادر الحدیث و مراجعه؛ سید عبدالماجد الغوری، ص۱۶۵-۱۶۶).