اول- زندیق‌ها:
کسانی که قصد دارند عقاید مسلمین را فاسد سازند و اسلام را بدنام کرده و احکام آن را تغییر دهند. مانند: محمد بن سعید مصلوب که ابو جعفر منصور وی را کشت، حدیثی را به دروغ از انس بصورت مرفوع روایت کرد که پیامبر جفرموده باشد: «أنا خاتم النبيين لا نبي بعدي إلا أن يشاء الله». [۲۲۰]یعنی: من آخرین پیامبران هستم و بعد از من هیچ پیامبری نخواهد آمد مگر آنکه الله بخواهد.
و مانند عبد الکریم بن أبی العوجاء [۲۲۱]که یکی از امرای عباسی [۲۲۲]وی را در بصره کشت، هنگامی که او را بردند تا گردن زنند گفت: براستی که چهار هزار حدیث را برایتان جعل کردم، که در آن‌ها حلال را حرام، و حرام را حلال کردم.
و گفته شده است که زنادقه چهار ده هزار حدیث را به دروغ به پیامبر جنسبت داده‌اند.
[۲۲۰] امام ذهبی آن را در «المغني في الضعفاء» (۲/۵۸۵/ت۵۵۵۳) آورده است. و نگاه کنید به: «تدريب الراوي» (۱/۲۸۴) سیوطی، و «المنهل الروي» (۵۴) ابن جماعة. [۲۲۱] قصه‌‌ی ابن أبی العوجاء، نگاه کنید به «تدريب الراوي». [۲۲۲] آن امیر، مهدی خلیفه‌‌ی عباسی بود؛ به نقل از کتاب علوم الحدیث دکتر صبحی صالح.