جنگ جمل

١- آیا عائشه رضی الله عنها برای خروج مورد اکراه کسی واقع شد؟

یعقوبی اظهار داشته که زبیر بن عوام‌ام المؤمنین عائشه را وادار به خروج کرده است[٢٧٦]. نویسنده کتاب «الإمامة و السیاسة»[٢٧٧] و ابن أبی الحدید[٢٧٨] و دینوری[٢٧٩] هم چنین چیزی را بیان کرده‌اند. روایتی که ذهبی بیان کرده است به این اشاره دارد که عبدالله بن زبیر- دختر اسماء خواهر عائشه- بر او تسلط داشته است[٢٨٠] و بسیاری از پژوهشگران چون محمد سید وکیل[٢٨١] - وی اظهار داشته زبیر و طلحه عائشه را بر خروج تشویق و ترغیب نمودند- و زاهیۀ قدوره[٢٨٢] و افرادی دیگر بر اساس همین روایت حرکت کرده‌اند، اما این صحیح نیست، زیرا عائشه از همان لحظ‌های که از قتل عثمان اطلاع یافت و قبل از رسیدن زبیر و طلحه و دیگر بزرگان صحابه به مکه اقدام به خونخواهی عثمان کرد، زیرا روایت شده که وقتی وی به مکه بازگشت عبدالله بن عامر حضرمی‏نزد وی آمد و گفت: ای‌ام المؤمنین، چه چیزی شما را به مکه برگردانده است؟ عائشه گفت: علت برگشتن من این است که عثمان مظلومانه کشته شده است و تا وقتی که این اوباش عهده دار امور باشند، اوضاع سر و سامان نمی‏یابد. پس تقاص خون عثمان را درخواست کنید و اسلام را عزیز دارید و عبدالله اولین کسی بود که درخواست وی را اجابت کرد[٢٨٣] و در آن هنگام هنوز طلحه و زبیر از مدینه خارج نشده بودند، بلکه آنان بعد از گذشت چهارماه از قتل عثمان از مدینه خارج شدند[٢٨٤].

[٢٧٦]- تاریخ الیعقوبی٢/١٨٠-٢٠٩.

[٢٧٧]- الإمامة و السیاسة١/٥٨-٦٩.

[٢٧٨]- شرح نهج البلاغة٩/١٨.

[٢٧٩]- الأخبار الطوال، ص١٤٥.

[٢٨٠]- سیر أعلام النبلاء٢/١٩٣.

[٢٨١]- جولة تأریخیة فی عصر الخلفاء الراشدین، ص٥٢٦.

[٢٨٢]- عائشة‌ام المؤمنین، ص١٨٤.

[٢٨٣]- تاریخ طبری٥/٤٧٥.

[٢٨٤]- دور المرأة السیاسی، ص٣٨٣؛ تاریخ طبری٥/٤٦٩.