جنگ جمل

٥- آیا صحت دارد که طلحه بن عبیدالله توسط مروان بن حکم به قتل رسیده است؟

بسیاری از روایات به این امر اشاره دارند که طلحه بن عبیدالله توسط مروان بن حکم به قتل رسیده است[٤٦٤]. اما با بررسی این روایات به این نتیجه می‏رسیم که مروان در این امر دخالتی نداشته است و از این تهمت مبرا است، به دلایل زیر:

الف- ابن کثیر می‌گوید: گفته‏اند که کسی که این تیر را به‌سوی طلحه پرتاب کرد مروان بن حکم بوده است. نیز گفته‏اند: کسی دیگر این تیر را پرتاب کرده بود. من این قول را به واقعیت نزدیک می‏بینم، گرچه قول اول مشهور‌تر است. والله أعلم[٤٦٥].

ب- ابن العربی می‌گوید: می‌گویند: مروان طلحه را به قتل رسانده است، چه کسی جز خداوند از این امر اطلاع دارد، حال آنکه کسی که روایت وی صحیح باشد آن را نقل نکرده است[٤٦٦].

ج- محب الدین خطیب می‌گوید: این خبر وارده در مورد قتل طلحه به وسیله مروان به مانند یک بچه سر راهی است که پدر و مادر آن معلوم نیست[٤٦٧].

د- سببی که بیان شده که مروان به خاطر آن طلحه را به قتل رسانده است باطل می‏باشد. این سبب مورد ادعا این است که مروان طلحه را متهم به این کرده بود که در قتل عثمان دست داشته است. این سبب ادعا شده صحیح نیست، زیرا از طریق صحیحی ثابت نشده که کسی از صحابه در ماجرای قتل عثمان دست داشته است.

هـ- مروان و طلحه در روز جنگ جمل در صف واحدی حضور داشتند و هر دو مردم را به اصلاح و سازش فرا می‌خواندند[٤٦٨].

و- معاویه در زمان خلافت خود مروان را والی مکه و مدینه کرد. پس اگر این قضیه صحت می‏داشت معاویه او را والی مسلمانان و مقدس‌ترین سرزمین‌ها در نزد خدا نمیکرد.

ی- در صحیح بخاری[٤٦٩] - که می‏دانیم نویسنده آن یعنی بخاری در موضوع پذیرفتن روایات بسیار دقت و بررسی می‌کرد- روایتی از مروان آمده است. پس اگر اقدام مروان به قتل طلحه صحیح می‏بود همین عامل برای ردّ روایت او و قدح در عدالت وی کافی می‏بود[٤٧٠].

[٤٦٤]- طبقات ابن سعد٣/٢٢٣؛ تاریخ المدینة٤/١١٧٠؛ تاریخ خلیفة، ص١٨٥.

[٤٦٥]- البدایة و النهایة٧/٢٤٨.

[٤٦٦]- العواصم من القواصم، ص١٥٧-١٦٠.

[٤٦٧]- همانجا.

[٤٦٨]- استشهاد عثمان و وقعة الجمل، ص٢٠٢.

[٤٦٩]- فتح الباری٢/٥٢٠؛ استشهاد عثمان، ص٢٠٣.

[٤٧٠]- استشهاد عثمان و وقعة الجمل، ص٢٠٢.