(۳۰) آداب نصیحت کردن
هنگام نصیحت کردن باید اخلاص داشت بگونهای، هنگامیکه برادر دینی خود را نصیحت میکنی، باید فقط برای رضای خدا باشد، و نباید بخاطر ریا و شهرت باشد، و یا برای تنقیص شخصیت دیگران، و آزار دادن آنها.
نصیحت باید با اسلوبی زیبا و پسندیده باشد تا طرفی که مورد نصیحت واقع میشود، به آن متأثر گردد و آنرا بپذیرد، خداوند میفرماید: ﴿ٱدۡعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِٱلۡحِكۡمَةِ وَٱلۡمَوۡعِظَةِ ٱلۡحَسَنَةِۖ وَجَٰدِلۡهُم بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُ﴾[النحل: ۱۲۵]. «با حكمت و اندرز نیكو، به راه پروردگارت دعوت نما! و با آنها به روشى كه نیكوتر است، استدلال و مناظره كن».
باید فردی را که نصیحت میکنی تنها باشد، و این برای قبول نصیحت بهتر است، زیرا هر کس برادر دینی خود را بطور علنی نصیحت کند، او را رسوا میکند، و هرکس برادر دینی خود را سری نصیحت کند او را سربلند و درستکار میکند.
باید شخصی که نصیحت میکند آگاه و عالم باشد به آنچه که میگوید، و باید بتواند آنچه را که میگوید اثبات کند تا بتواند امر ونهی را با استدلال قوی انجام دهد، و این برای قبول نصیحت بهتر و پذیرفتنیتر میباشد.
باید وضعیت و حال فرد موردنظر را رعایت کند، نباید او را در حالیکه مشغول به کاری است نصیحت کند، و یا وقتیکه او با دوستانش و یا فامیل و نزدیکانش صحبت میکند نباید او را نصیحت کرد، و باید مقام و منزلت و رفتار و مشکلات او را به خوبی دریابد.
باید مربی خود به آنچه که میخواهد نصیحت کند، عمل نماید، تا از کسانی نباشد که مردم را به معروف امر میکنند، ولی خود را فراموش میکنند. خداوند (جل و جلاله) از زبان حضرت شعیب چنین نقل میکند: ﴿وَمَآ أُرِيدُ أَنۡ أُخَالِفَكُمۡ إِلَىٰ مَآ أَنۡهَىٰكُمۡ عَنۡهُ﴾[هود: ۸۸]. «من هرگز نمىخواهم چیزى كه شما را از آن باز مىدارم، خودم مرتكب شوم».
باید مربی در برابر اذیت و آزارهای احتمالی مقاوم، صبور و بردبار باشد، در این زمینه لقمان به فرزندش چنین توصیه میکند: ﴿يَٰبُنَيَّ أَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَ وَأۡمُرۡ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَٱنۡهَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَٱصۡبِرۡ عَلَىٰ مَآ أَصَابَكَ﴾[لقمان: ۱۷]. «پسرم! نماز را برپا دار، و امر به معروف و نهى از منكر كن، و در برابر مصایبى كه به تو مىرسد شكیبا باش كه این از كارهاى مهم است».
در اینجا متوجه میشویم که لقمان فرزندش را به صبر در برابر مصیبت دستور میدهد، و آنرا جزو امر به معروف و نهی از منکر بحساب میآورد.