(۳۲) آداب بشارت و مژدگانی
بشارت آنچیزی است که انسان را به آن مژده می‌دهند، و آن چیزی است که به فرد می‌دهند.
بشارت وقتیکه تنهایی آورده شود، منظور مژده خیر است، ولی می‌توان آنرا به معنی شر هم آورد، ولی آنوقت باید مقید به شر باشد، خداوند می‌گوید: ﴿فَبَشِّرۡهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ﴾[آل‌عمران: ۲۱]. «و (آنها را) به كیفر دردناک (الهى) بشارت ده».
سنت است اگر به کسی چیزی مسرت‌آمیز دادند، به او تبریک و مژده دهند، خواه آن چیز خیر دنیوی باشد و یا اخروی، در این زمینه می‌بینیم که فرشتگان به ابراهیم ؛مژده فرزندی صبور و عالم را دادند.
سنت است خبر خوشحال‌کننده و شادی‌بخش را به فرد گفت.
از جمله مناسباتی که باید مژده داد، بیماری است، پیامبر صبه عیادت امالعلاء رفت و او می‌گوید که پیامبر به عیادت من آمد که بیمار بودم و به من گفت: مژده باد یا امالعلاء زیرا بیماری مسلمان باعث محو شدن گناهان می‌شود، و آنرا پاک می‌کند، همانطور که آتش ناخالصی طلا و نقره را از بین می‌برد [۳۳۱].
برخی از مردم به طلاب علم مژده می‌دهند، آنگونه که دارمی /از عاصم بن زر بن حبیش نقل می‌کند که گفت: صفوان بن عسال مرادی به من گفت: و من می‌خواستم از او درباره مسح برخفین سؤال کنم، و او گفت برای چه می‌پرسی؟ و من گفتم فقط برای آگاهی یافتن و او گفت: مژده باد تو را، گفتم: چرا؟ گفت: پیامبر صگفته است: فرشتگان بال‌های خود را برای جویندگان علم پهن می‌کنند، بخاطر رضایت از آنچه انجام می‌دهند [۳۳۲].
از جمله مواردیکه باید تبریک و بشارت را گفت: هنگام فتوحات است، و در سنت هم آمده، و بخاری نیز بابی را به همین موضوع اختصاص داده است: كتاب الجهاد والسير، باب البشارة في الفتوح.
و از جمله مواردیکه باید تبریک گفت، هنگام مرگ است، و به همین خاطر وقتی که عمر زخمی گردید، جوانی انصاری نزد او آمد و گفت: مژده باد یا امیرالمؤمنین، آنهم مژده خداوندی زیرا که ورود شما در اسلام باعث آن چیزهایی شد که خود می‌دانی... .
همچنین از مواردی که باید به همدیگر تبریک گفت: مرگ افراد ظالم و ستمگر است، همانطور که از داستان صحابی که ابورافع را کشته بود و او به پیامبر صمژده داد، چون آن مرد پیامبر صرا هجو و دشنام می‌داد.
مستحب است اگر به کسی مژده دادند، او هم مژدگانی را به شخص مژده‌دهنده بدهد، همانطور که در قصه کعب بن مالک آمده [۳۳۳]. و همچنین که عباس غلام خویش را بخاطر مژدگانی آزاد کرد، چون به او مژده داده بودند که نزد حجاج بن علاط از پیامبر صخبرهایی هست که او را خوشحال خواهد کرد.
برخی از مردم هنگام مژده‌دادن می‌گویند: مژدگانی را بدهید، برخی از علما می‌گویند: باید مژدگانی را داد.
بشارت دادن اگر مربوط به امور دینی و یا دنیوی باشد، بشارت‌دهنده ثواب می‌برد و می‌تواند مژدگانی هم بگیرد، بهمین خاطر وقتیکه عمرسفرزندش را نزد عایشه لفرستاد تا از او اجازه بگیرد که او را نزد دو صاحبش، پیامبر صو ابوبکر دفن کنند، وقتیکه عبدالله سبرگشت، عمر گفت: چه خبری داری؟ گفت: آنچه شما دوست می‌داری یا امیرالمؤمنین، اجازه گرفتم. عمر گفت: سپاس برای پروردگار، هیچ چیزی از این برای من مهمتر نبود.
همچنین هرگاه کسی دنبال چیزی آمد و شخص توانایی انجام آن را داشته باشد و بگوید: مژده باد، این چیزی است که در سنت نیز آمده است، زیرا وقتی مردم شنیدند که ابوعبیده در یمن چیزهایی با خود آورده و هنگام نماز صبح پیامبر صبه مردم گفت: فکر کنم خبر دارید، ابوعبیده در یمن چیزهایی آورده است؟ گفتند: بله یا رسول الله، و ایشان گفتند: مژده باد شما را و امید داشته باشید [۳۳۴].
از جمله آداب بشارت شرعی این است که هرگاه به انسان مژده چیزی را دادند که او را خوشحال کند، باید سجده شکر را ببرد، چون پیامبر صوقتیکه خبر خوشحال‌کننده‌ای را می‌شنید سجده شکر را بجا می آورد [۳۳۵].
هرگاه شخص صالحی زنی را خواستگارى کند، باید به زن مژده داد، همانطور که ابوداود نقل نموده و این حدیث صحیحی است، که وقتی دوره قاعدگی زینب تمام شد، پیامبر صزید را فرستاد و به او یادآور شد که پیامبر صمی‌خواهد تو را خواستگارى كند، و هنگامیکه زید نزد زینب آمد به او گفت: زینب مژده باد که پیامبر صمن را فرستاده که تو را خواستگارى کند [۳۳۶].
[۳۳۱] السلسلة الصحیحة (۷۱۴). [۳۳۲] صحیح الجامع (۱۹۵۶). [۳۳۳] متفق علیه. [۳۳۴] صحیح ابن ماجه (۳۲۳۱). [۳۳۵] صحیح ابوداود (۲۴۱۲). [۳۳۶] صحیح نسائی (۳۰۵۰).