(۴۶) آداب اسب‌سواري و پياده‌روي

پیاده‌روی و قدم‌زدن جهت طاعت خداوند متعال باشد، چون پیامبر صفرموده است: «پاها نیز زنا می‌كنند و زنای آنها راه‌رفتن است» [۵۳۶].

از راه‌رفتن به صورت متكبرانه نهی شده است، چون پیامبر صفرموده است: «هنگامی كه مردی با لباس متكبرانه و خودبینانه راه می‌رفت، خداوند او را در زمین فرو برد، و تا روز قیامت او می‌لرزد [۵۳۷]». و با ناز راه‌رفتن و خرامیدن فقط در جهاد در راه خدا جایز است.

پیامبر صهنگام راه‌رفتن با حالت خمیده و رو به پایین راه می‌رفت [۵۳۸]. و از سایرین سریعتر و بهتر و آرامتر راه می‌رفت.

ابوهریره سمی‌گوید: «ندیده‌ام كه كسی بهتر و نیكوتر از رسول الله صراه برود، گویی كه خورشید در صورتش جریان پیدا كرده بود. و كسی را ندیده‌ام كه سریعتر از پیامبر صراه برود. گویی كه زمین وی را در برمی‌گیرد، و ما خود را خیلی خسته می‌كردیم در حالی كه برای پیامبر صچندان خسته‌كننده نبود» [۵۳۹].

صاحب چهارپایان مستحق‌تر هستند كه در جلو سوار شوند. پس جز با اجازه او كسى جلو سوار نشود، چون در حدیث بریده سآمده است كه: «پیامبر صاز جایی می‌گذشت كه مردی با الاغش آمد و گفت: ای رسول الله صسوار شوید و خود عقب رفت، پیامبر صفرمود: «تو از من مستحق‌تر هستی كه جلو سوار شوی، مگر اینكه آن جا را به من بدهی، گفت: پس من آن جا (جلو) را به شما دادم، سوار شوید» [۵۴۰].

اگر بر چهارپا سنگینی نكند، دوتركه سوار‌شدن جایز است. و گاهی معاذ پشت سر پیامبر صسوار می‌شد [۵۴۱].

مكروه است كه از چهارپایان به عنوان منبر استفاده كرد. در حدیث ابوهریرهسآمده است كه از پیامبر صروایت می‌كند: «شما را برحذر می‌دارم از اینكه چهارپاهای خود را در منبر قرار دهید، چون خداوند متعال آنها را مسخر و رام شما كرده است تا به سرزمینهایی بروید كه جز با سختی و مشقت بسیار به آنجا نمی‌رسید. و زمین را برای شما قرار داده است، پس نیاز خود را از آن برآورده كنید» [۵۴۲].

پیامبر صهنگام راه‌رفتن به دیگران نمی‌نگریست. و طوری راه می‌رفت كه مشخص بود ناتوان و كسل نیست.

با سستی و ضعف راه نرود. چون عمر سوقتی مردی را دید كه با سستی و بی‌حالی راه می‌رفت به او گفت: «دین ما را به مردگی نزن، خداوند تو را بمیراند».

باید راه‌رفتن به آرامی و وقار باشد. چون خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَعِبَادُ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلَّذِينَ يَمۡشُونَ عَلَى ٱلۡأَرۡضِ هَوۡنٗا﴾[الفرقان: ۶۳]. «بندگان (خاص خداوند) رحمان، كسانى هستند كه با آرامش و بى‏تكبر بر زمین راه مى‏روند».

زنان باید از كنار راه حركت كنند و مثل فرموده خداوند متعال باشند: ﴿فَجَآءَتۡهُ إِحۡدَىٰهُمَا تَمۡشِي عَلَى ٱسۡتِحۡيَآءٖ﴾[القصص: ۲۵]. «ناگهان یكى از آن دو (زن) به سراغ او آمد در حالى كه با نهایت حیا گام برمى‏داشت».

پیامبر صبا اصحاب راه می‌رفت و آنها از جلو پیامبر حركت می‌كردند، و پیامبر صپشت سر آنها حركت می‌كرد و فرمود: «از جلو من حركت كنید و پشت سرم را برای ملائكه خالی كنید» [۵۴۳].

رسول الله صضعیفان را دنبال می‌كرد تا آنها را به قافله برساند، و آنان را پشت خود بر مركب سوار می‌كرد. و برای آنها دعا می‌كرد [۵۴۴].

امام ابن عقیل /می‌گوید: اگر همراه انسان مسن‌تر و عالم‌تر راه رفت. از طرف راست وی بایستد(مانند جایگاه امام در نماز جماعت) و هنگامی كه از لحاظ سن و علم مساوی بودند، مستحب است كه طرف چپ را برای او خالی گذاشت تا جهت تف‌كردن وخالی‌كردن بینی را از او نگیرد [۵۴۵].

قاضی ابویعلی /می‌گوید: «هنگام راه‌رفتن (به این طرف و آن طرف) نگاه نكن، چون در این صورت به حماقت منسوب می‌شوی» [۵۴۶].

از امام خلال نقل شده كه او نیز در كتاب «الاداب» از امام احمد(:) نقل كرده است كه: «كسی كه دنبال دیگری راه می‌رود باید از طرف راست وی حركت كند» [۵۴۷].

ابن مسعودسوقتی از منزل بیرون رفت، عده‌ای از مردم پشت سر وی بودند، به آنها گفت: «برگردید چون راه‌رفتن پشت سر دیگری باعث ذلت و برای شخص جلوی موجب فتنه است». و به همین دلیل پیامبر صفروتنی می‌كرد و پشت سر اصحاب راه می‌رفت.

پیاده‌رفتن برای نماز جمعه بهتر از سواررفتن است. ولی اگر مسجد در مكان دوری بود قسمتی از راه را پیاده و قسمتی سواره برود.

وضو آثار گناه را می‌زداید. چون پیامبر صفرموده است: «هنگامی كه پاهایت را می‌شویی تمام خطاهایی كه پاهایت مرتكب شده همراه آب و آخرین قطره آن می‌رود تا پاها را از گناه پاک می‌كند» [۵۴۸].

پیاده‌رفتن جهت ادای نماز جماعت، گناهان را می‌پوشاند [۵۴۹].

هنگام راه‌رفتن به سوی مسجد آرام و باوقار قدم بردارد.

«كسی كه در خانه وضو می‌گیرد و سپس برای یكی از فرایض خدا به طرف یكی از مساجد می‌رود، به ترتیب یكی از گامهای وی گناهانش را پاک می‌كند، و گام دیگر درجه وی را بالا می‌برد» [۵۵۰].

راه‌رفتن در خلال نماز برای پركردن صف یا باز كردن راه جایز است. همچنانكه پیامبرصآن را انجام داده است.

در حج عمره در سه شوط اول باید به شتاب و هروله راه برود و در چهار شوط آخر به صورت عادی راه برود.

در سعی میان صفا و مروه باید تا وقتی كه از صفا به طرف پایین مى‌رود آهسته راه برود، و هنگامی كه به داخل دره (بین دو ستون سبز رسید) با شتاب راه برود.

در رمی جمره پیامبر صبا پیاده به سوی آن می‌رفت و برمی‌گشت.

در راه‌رفتن همراه جنازه اگر سواره باشد، بهتر است كه پشت سر جنازه حركت كند، و اگر پیاده بود می‌تواند قبل و بعد از آن یا در سمت چپ و راست و یا نزدیک به آن حركت كند، و بهتر است كه سریع راه بروند.

راه‌رفتن با كفش در میان قبرها جایز نیست. چون پیامبر صمردی را دید كه با كفشهایش از میان قبور عبور می‌كرد به او گفت: «ای دارنده كفشهای جلدى (پوست گاو دباغی شده) آنها را از پایت دربیاور» [۵۵۱].

انسان همراه ضعفا و مستمندان قدم بزند. پیامبر صزیاد ذكر می‌گفت، و كم حرف می‌زد، و نمازش را طولانی می‌كرد، و خطبه‌اش را كوتاه می‌كرد، و از قدم‌زدن با بیوه زنان و فقرا و بیچارگان باكی نداشت، و نیاز آنها را برآورده می‌كرد» [۵۵۲].

از جمله آداب راه‌رفتن این است كه وقتی چیزی راه بر سر راه مشاهده كرد كه موجب آزار مردم است، آن را بردارد. پیامبر صفرمود: «مردى راه مى‌رفت و شاخه خاری را دید آنرا برداشت و از سر راه مردم دور كرد، و خداوند او را ستایش كرد، و گناهان او را بخشید» [۵۵۳].

و از ابی‌برزه اسلمیسروایت شده است كه می‌گوید: «به پیامبر صگفتم: یا رسول الله صعمل بهشتیان را به من نشان بده. فرمود: «چیزهای را كه بر سر راه موجب اذیت مردم می‌شوند، بردار» [۵۵۴].

هنگام نیاز باید سریع و تند راه رفت. چون در حدیث آمده است كه: «كه پیامبر صاسبی را از یک بادیه‌نشین خرید و پیامبر صبا عجله به دنبال او رفت تا پول اسب را به او بدهد» [۵۵۵].

جایز است كه با شخص جنب همراهی كرد. و بخاری آن را در صحیح خود در باب «جنب برای قدم‌زدن در بازار و جاهای دیگر می‌تواند خارج شود». آورده است.

در روز قیامت عده‌ای از مردم در حالی كه بر صورتهایشان ایستاده‌اند، حشر می‌شوند، بعضی صحابه از این حالت تعجب كردند، پیامبر صفرمود: «خدایى كه قادر است مردم را در دنیا بر بروى دو پا راه برواند، قادر است كه در آخرت آنها را بر روى صورتهایشان راه برواند» [۵۵۶].

نباید در جاده‌های شلوغ و پررفت ‌وآمد با سرعت رانندگی كرد، و باید راه را برای مردم باز كرد، و به آنها فرصت عبور داد، و همگی اینها جزء همكاری در كارهای نیک می‌باشد.

[۵۳۶] به روایت ابوداود (۸۸۵). [۵۳۷] به روایت بخاری (۵۷۸۹) و مسلم (۲۰۸۸). [۵۳۸] به روایت مسلم (۲۳۳۰) و از علی بن ابی‌طالبسروایت شده است كه: پیامبر صبه گونه‌ای راه می‌رفت گویی كه از سرازیری پایین می‌آید. به روایت ابوداود (۴۸۶۴). [۵۳۹] به روایت الترمذی (۲۶۳۸). [۵۴۰] به روایت الترمذی (۲۷۷۳) و ابوداود (۲۵۷۳) و آلبانی گفته است كه حسن و صحیح می‌باشد. [۵۴۱] به روایت بخاری‌‌ (۲۸۵۶) و مسلم (۲۰). چون اگر از آنها برای منبر خرید و فروش و غیره قرار استفاده شود با ایستادن طولانی این حیوان به او اهانت شده است(مترجم). [۵۴۲] به روایت ابوداود (۲۵۶۷) و آلبانی آن را صحیح دانسته است. [۵۴۳] السلسلة الصحیحة (۱۵۵۷). [۵۴۴] السلسلة الصحیحة (۲۱۲۰). [۵۴۵] الآداب الشرعیة (۳۴۷/۳). [۵۴۶] الآداب الشرعیة (۲۷۱/۳). [۵۴۷] الآداب الشرعیة (۲۴۷/۳). [۵۴۸] صحیح الترمذی (۲). [۵۴۹] صحیح الجامع (۵۹). [۵۵۰] صحیح الجامع (۶۱۵۵). [۵۵۱] ابن ماجه (۱۲۷۴). [۵۵۲] آلبانی آن را در صحیح النسایی، صحیح دانسته است.(۱۳۱۴). [۵۵۳] صحیح الجامع (۲۸۷۴). [۵۵۴] صحیح الآداب (۱۶۸). [۵۵۵] نسایی (۴۳۳۲/۴۶۴۷). [۵۵۶] بخاری و مسلم، السلسلة الصحیحة (۳۵۰۷).