(۴۹) آداب اردوگاه و گردش

در مورد احكام مربوط به سفر و گردش مطالعه كند.

برای تمام جوانب سفر آمادگی داشته باشد.

قرآن و كتابهای علمی را همراه خود ببرد.

وقتی به یكی از مراحل راه رسید و براى استراحت توقف كرد مستحب است كه بگوید: «أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ». «به كلمات كامل و جامع الهی پناه می‌برم، از شر آنچه كه خداوند آفریده است» [۵۸۰]. و اگر این دعا را صبحگاهان و شبانگاهان بگوید نیش عقرب ضرری به او نمی‌رساند.

در جایی كه توقف می‌كند، قبله و محل نماز خواندن را مشخص كند.

در قضای حاجت امور زیر را به یاد داشته باشد:

۱- از قضای حاجت در چشمه‌ها یا وسط راهها یا سایه درختان پرهیز كند [۵۸۱].

۲- پیامبر صوقتی برای قضای حاجت می‌رفت، چنان دور می‌شد كه كسی وی را نبیند.

۳- رو به قبله یا پشت به قبله قضای حاجت نكند.

۴- هرگاه خواست كه (در فضای باز و صحرا) لباس‌هایش را بردارد و قضای حاجت كند، دعاهایی را كه هنگام دستشویی رفتن مستحب بود اینجا نیز مستحب است بگوید.

۵- مكان گودی و گل نرم را برای ادرار كردن انتخاب كند و در درزها یا لای سنگ‌ها ادرار نكند چون شاید حیوانی یا خزنده‌ای را اذیت كند.

۶- چیزهایی كه ذكر خداوند روی آنها نوشته شده است را همراه خود نداشته باشد.

۷- خود را با یک چیز كاملا پوشانده بپوشاند یا پشت خرمایی برود.

۸- در آب راكد ادرار نكند.

۹- با دست راست استنجا نكند، و با دست راست خود را پاک نكند.

۱۰- اگر نجاستى با پا لمس كرد، خاک پاكننده آن است.

۱۱- به یاد داشته باشد كه وضوی كامل جزیی از ایمان است و هنگام وضوی كامل لباسی از بهشت بر او می‌پوشانند.

هنگام نبود آب یا مشكل‌بودن استفاده از آب، تیمم كند.

بر اذان گفتن و اظهار آن محافظت داشته باشد. و این سنتی است كه خداوند متعال آن را دوست دارد: «پروردگار تو از چوپانی كه در قله كوه اذان می‌گوید و بعد نماز می‌خواند به خود می‌بالد و می‌گوید: بنگرید این بنده من است این گونه اذان می‌گوید و نماز می‌خواند و از من می‌ترسد، من بنده‌ام را بخشیدم و او را وارد بهشت می‌كنم» [۵۸۲]. و پیامبر صبه یكی از اصحابش فرمود: «می‌بینم كه تو از گوسفند و صحرا خوشت می‌آید پس هرگاه در صحرا و پیش گوسفندانت بودی، برای خواندن نماز اذان بگو و صدایت را بلند كن، چون هر جن و انس و سنگ و یا هر چیز دیگری كه صدای موذن را بشنوند، روز قیامت برای او شهادت می‌دهند» [۵۸۳].

اذان گفتن در اوقات خود یكی از نشانه‌های بزرگ دین اسلام است، و این فرصتی برای آموزش دادن این اوقات نماز است.

مستحب است كه نماز صبح را طولانی كند و نماز عشا را تا نصف شب به تاخیر بیاندازد.

جایز است با صندل نماز بخواند.

وقتی امكان داشته باشد كه مستقیم بر روی زمین نماز بخواند بهتر است از اینكه بر روی سجاده یا حایلی نماز بخواند. چون پیامبر صفرمود: «زمین را لمس كنید چون برای شما نیک است [۵۸۴]». مسجد پیامبر صشن‌ریزی شده بود و هنگام باران پیامبر صسرش را بر آب و گل فرو آورد و سجده كرد، ولى نباید با خاک و سنگریزه در حال سجده بازى كرد، و خاک و سنگریزه‌ها را بیشتر لمس كرد.

در حال نماز‌خواندن زمین را صاف نكند، و اگر ناچار به صاف كردن آن شد، فقط یكبار محل سجده را پاک كند.

در صحرانشینان اگر تصمیم اقامت بیشتر از چهار روز در مقصد را داشته باشند، بر اساس قول جمهور علما باید نمازشان را كامل بخوانند، و كسی كه برای تفریح به سفر می‌رود و غذا و توشه خود را آورده و نیت اقامت بیشتر از چهار روز دارد، نیز باید نمازش را كامل بخواند و این بنابر قول جمهور محتاطانه‌تر است.

بر نماز صبح و نمازهای جماعت محافظت داشته باشد.

سنت‌های نماز صبح و نماز شب را در سفر ترک نكند.

نماز جمعه و نمازهای جماعت بر كسی كه در صحرا است یا در جایی نزدیک شهر است و صدای اذان را نمی‌شنود، لازم نیست. ولی اگر صدای اذان را شنید، واجب است كه برای نماز جمعه بیاید. ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَوٰةِ مِن يَوۡمِ ٱلۡجُمُعَةِ فَٱسۡعَوۡاْ إِلَىٰ ذِكۡرِ ٱللَّهِ وَذَرُواْ ٱلۡبَيۡعَ﴾[الجمعة: ۹]. «ای كسانی كه ایمان آورده‌اید! هنگامی كه برای نماز روز جمعه اذان گفته می‌شود به سوی ذكر خدا (خطبه و نماز) بشتابید و خرید و فروش را رها كنید». و پیامبر صفرموده است: «جمعه برای كسی كه اذان را بشنود، واجب است» [۵۸۵].

بدون هدف و فایده وقت خود را هدر ندهد.

اگر شخصی را در بیابان راهنمایی كردى نوعى صدقه براى تو است.

وقتی خواستی بخوابی رختخوابت را بتكان، چون نمی‌دانی كه چه چیزی روی آن است. و شاید آفتى یا حیوانی روی آن باشد و صندلهایش را نیز قبل از پوشیدن بتكاند.

هنگام عبور از كنار هر درخت و صخره‌ای ذكر خدا بگوید و همچنین ذكرهای صبحگاهان و شامگاهان و ذكرهای هنگام خواب و قضای حاجت را به جا آورد.

هنگام باران آمدن پیراهن و لباسهایش را تا آرنج بالا بزند و بدن خود را با این آب مبارک آغشته كند، و بگوید: «اللَّهُمَّ صَيِّبًا نَافِعًا» [۵۸۶]. «خدایا این باران بسیار سودمند و نافع باشد». و به وحدانیت خداوند اعتراف كرده و بگوید: «مطرنا بفضل الله ورحمته». «به فضل و رحمت خدا باران بر ما فرود آمد» [۵۸۷].

[۵۸۰] مسلم، صحیح الكلم الطیب (۱۸۰). [۵۸۱] صحیح ابی‌داود (۲۱). [۵۸۲] صحیح الجامع (۸۱۰۲). [۵۸۳] صحیح الجامع (۲۴۵۰). [۵۸۴] السلسلة الصحیحة (۱۷۹۲). [۵۸۵] ارواء الغلیل(۵۹۳). [۵۸۶] صحیح الأدب (۵۳۰). [۵۸۷] بخاری و مسلم، الكلم الطیب (۱۶۰).