سنت‌هاي مربوط به خرما:
۱- روزه‌دار روزه‌اش را به وسیله خرما باز كند.
۲- از جمله غذاهای سحری، خرما را قرار بدهد.
۳- قبل از رفتن برای نماز عید فطر چند عدد خرما بخورد، و اگر تعداد خرماها فرد باشد، بهتر است.
۴- نهی شده از اینكه دو عدد خرما را با هم خورد، و بقیه میوه‌ها بر این قیاس مى‌شود [۴۱۰].
۵- هسته خرما را با انگشت‌های میانی و اشاره بگیرد و سپس آن را بیاندازد.
۶- داخل خرما را بررسی نكند مگر اینكه خرما كهنه و فاسد باشد. از انسسروایت شده كه: «خرمای كهنه‌ای را نزد پیامبر صآوردند. پیامبر صآن را بررسی كرد و كرمی را از آن بیرون آورد» [۴۱۱].
۷- اگر هسته خرما را میان خرماهای دیگر در یک ظرف بیاندازد، مكروه است [۴۱۲].
كام نوزاد را با خرما باز كند. یعنی خرما را آرام بجود و بعد آن را به اطراف و سقف دهان كودک بمالد.
هر روز صبح را با خوردن هفت خرمای عجوه [۴۱۳]شروع كند تا به اذن خداوند متعال از سموم و سحر در امان باشد.
در صحیحین از سعد بن ابی‌وقاص روایت شده است كه پیامبر صفرمود: «كسی كه روز خود را با خوردن هفت خرمای عجوه شروع كند، آن روز سم یا سحر ضرری به او نمی‌رساند. و بخاری افزوده است كه آن روز تا شب ضرری به او نمی‌رسانند» [۴۱۴].
و ابوزكریا النووی /این خاصیت خرمای عجوه را به خرمای مدینه اختصاص داده است. مثل خاصیت عدد هفت كه جز از طریق وحی فهمیده نمی‌شود. و ابوداود در (باب في تمرة العجوة) آن را آورده ولی نگفته كه باید خرمای مدینه باشد [۴۱۵].
مستحب است كه غذا را با گرمی نخورد. چون پیامبر صفرموده است: «هیچ غذایی را نخورید تا این كه بخار آن تمام بشود» [۴۱۶].
غذاها را با اسامی مكروه نامگذاری نكند. چون در حدیثی از ابوهریرهسروایت شده كه پیامبر صفرمود: «به انگور نگویید كرم، چون كرم اسم مرد مسلمان است» [۴۱۷].
از عیب‌گرفتن و تحقیر غذاها نهی كند چون «پیامبر صهیچ‌گاه از غذایی عیب نمی‌‌گرفت. اگر آن غذا را دوست می‌داشت، آن را می‌خورد، و اگر از آن خوشش نمی‌آمد، آن را نمی‌خورد [۴۱۸]». و نووی /گفته است كه از آداب موكد غذاخوردن این است كه بر آن عیب نگیرد. مثل اینكه بگوید، شور و ترش است [۴۱۹].
و اما اینكه پیامبر صاز خوردن سوسمار خودداری كرده است، به علت این قول وی بوده كه فرموده است: اشتها ندارم، و نیز جایز است كه بگوید، اشتهای این غذا را ندارم.
بهتر است كه در حالت نشسته چیزی را بنوشد و پیامبر صاز نوشیدن در حالت ایستاده خودداری كرده است [۴۲۰]. و نوشیدن در حالت ایستاده نیز جایز است به خاطر حدیث ابن عباس بكه می‌گوید: «از آب زمزم به رسول الله صدادم و او با حالت ایستاده آن را نوشید» [۴۲۱].
تنفس‌كشیدن در ظرف آب و دمیدن در آن مكروه است. چون پیامبر صفرموده است: «وقتی كه یكی از شما چیزی را نوشید. در ظرف آن نفس نكشد...» [۴۲۲].
مستحب است كه آب را با سه جرعه نوشید، چون پیامبر صآب را با سه جرعه می‌نوشید و می‌گفت، سه بار نوشیدن انسان را سیراب و سالم نگه می‌دارد [۴۲۳]. و یک جرعه نوشیدن نیز جایز است. چون پیامبر صحرف مردی را كه می‌گفت: «من با یک جرعه سیراب نمی‌شوم». رد نكرد.
نهی شده از اینكه از لب شكسته ظرف آب نوشید، چون از ابی‌هریرهسروایت شده است: «نهی شده است از اینكه در ظرفهای شكسته آب نوشید».
مستحب است كه هنگام نوشیدن شیر، با دعاهایی كه در حدیث آمده، دعا كرد. از جمله دعایی كه در حدیث ابن عباس بآمده است كه پیامبر صفرموده است: «وقتی یكی از شما غذایی را خورد باید بگوید: «اللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِيهِ وَأَطْعِمْنَا خَيْرًا مِنْهُ» و هنگام نوشیدن شیر بگوید: «اللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِيهِ وَزِدْنَا مِنْهُ فَإِنَّهُ لَيْسَ شَىْءٌ يُجْزِئُ مِنَ الطَّعَامِ وَالشَّرَابِ إِلاَّ اللَّبَنُ» [۴۲۴]. «پروردگارا در شیر ما بركت فرما و آنرا زیاد كن، چون هیچ چیزى مانند شیر سیراب‌كنند نیست». سنت است كه بعد از نوشیدن شیر، آب مضمضه كرد: چون پیامبر صبعد از نوشیدن آن مضمضه كرده است و فرموده كه: «چون شیر چرب است». و ابوزكریا نواوی گفته است كه: علما گفته‌اند كه: غیر از شیر بعد از سایر غذاها و نوشیدینها نیز مستحب است كه آب مضمضه كرد تا اثری از آنها باقی نماند كه در نماز آنها را ببلعد. و نیز چسبندگی و چربیها از بین برود و دهان را پاک كند. همچنین گفته‌اند كه پیامبر صگوشت خورده و سپس نماز خوانده و مضمضه نكرده است [۴۲۵].
مكروه است كه مستقیم از دهانه مشک آب خورد. چون از ابوهریره سروایت شده است كه پیامبر صاز نوشیدن آب از دهانه مشک نهی كرده است» [۴۲۶].
مستحب است كه خود ساقی(كسی كه آب را به دیگران می‌دهد) آخرین نفر آب بخورد. چون پیامبر صفرموده است كه: «سَاقِىَ الْقَوْمِ آخِرُهُمْ شُرْبًا» [۴۲۷].
مستحب است كه هنگام غذاخوردن سخن بگوید، چون حرف‌نزدن ویژگی عجم است [۴۲۸].
پیامبر صگاهی وقتها از غذایی تعریف می‌كرد، مثلاً وقتی از خانواده‌اش پرسید كه خورش چه چیزی داریم؟ گفتند خورش سركه. فرمود بیاورید: و پیامبر شروع به خوردن آن كرد و گفت: «بهترین خورش» خورش سركه است [۴۲۹].
وقتی مگسی در غذا یا نوشیدنی افتاد مستحب است كه مگس را به طور كلی در غذا یا نوشیدنی فرو برده و بعد آن را پرت كند. حدیثی از ابوهریره سبر این سخن دلالت می‌كند. پیامبر صفرموده: «وقتی مگسی در غذا یا نوشیدنی شما افتاد، كل آن را در ظرف فرو برده و سپس آن را پرت كند. چون در یكی از بال‌های مگس بیماری، و در بال دیگر آن شفا است (و آن را خنثی می‌كند) [۴۳۰].
مستحب است كه غذا را با چند نفر بخورد. چون پیامبر صفرموده است: «غذای یک نفر براى دو نفر كافى است، و غذای دو نفر براى چهار نفر كافى است، و غذای چهار نفر براى هشت نفر كافی است» [۴۳۱].
پیامبر صبه كسانی كه بعد با خوردن سیر نمی‌شوند فرمود: «آیا شما به تنهایی می‌خورید؟ گفتند: بله پیامبر فرمود: «با همدیگر غذا بخورید و بسم الله بگویید، تا در آن بركت پیدا شود» [۴۳۲].
نشستن بر سر سفرهای كه شراب روی آن است، حرام می‌باشد. چون پیامبر صفرموده است: «كسی كه به خدا و روز قیامت ایمان داشته باشد، بر سفرهای كه شراب روی آن قرار دارد، نمی‌نشیند» [۴۳۳].
مكروه است كه قبل از دیگران شروع به خوردن كرد، چون در حدیث خذیفهسآمده است: «وقتی برای ما و رسول الله غذایی حاضر می‌كردند. ما به آن دست نمی‌زدیم تا پیامبر صشروع می‌كرد.
بعد از غذاخوردن مستحب است كه بین دندانها را با خلال پاک كرد. ابن قیم /می‌گوید: «خلال دندان برای لثه و دندانها مفید است و محافظ سلامتی آنها است. و بهترین چوبی كه می‌توان برای خلال استفاده كرد چوب درخت زیتون می‌باشد».
مستحب است كه بشقاب را پاک كند [۴۳۴].
از جمله امری كه مقتضی ادب است این است كه بر سر راه غذا نخورد.
نگاه نكردن به چهره كسانی كه غذا می‌خورند، از جمله ادب است.
از جمله آداب غذاخوردن این است كه هنگام غذاخوردن نباید حرف‌های پلید و زشت و خنده‌دار گفت.
از جمله آداب غذاخوردن این است كه چیزی را از دهانش بیرون نیاورد و دوباره آنرا به داخل غذا بیاندازد و همچنین غذا را بو نكشد.
مستحب است كه لقمه كوچک بگیرد و آن را خوب بجود.
جابر روایت كرده و می‌گوید: «عمر مرا دید كه گوشت در دستم بود، گفت: جابر این چیست؟ گفتم، اشتهای گوشت داشتم، آن را خریدم. سپس عمر گفت: آیا هر وقت احساس چیزی بكنی، آن را می‌خری؟ از این آیه نمی‌ترسی كه می‌گوید: ﴿أَذۡهَبۡتُمۡ طَيِّبَٰتِكُمۡ فِي حَيَاتِكُمُ ٱلدُّنۡيَا﴾[الأحقاف: ۲۰]. «(به آنها گفته مى‌شود:) از طیبات و لذائذ در زندگى دنیا خود استفاده كردید و از آن بهره گرفتید».
[۴۱۰] ابن تیمیه /. [۴۱۱] ابوداود (۳۸۳۲). [۴۱۲] بیهقی بیان كرده و همچنین ابن‌الجوزی در(آداب الأكل) گفته است: نباید خرما و هسته آن را در یک ظرف جمع كرد. و نباید آنها را با هم در كف دستش قرار بدهد، بلكه باید هسته آن را پشت دستش قرار بدهد و بعد آن را پرت كند. (الآداب الشرعیة ۳/۲۱۶). [۴۱۳] نوعى خرماى از خرماهاى مدینه رسول الله (ص) مى‌باشد. [۴۱۴] اخرجه بخاری (۵۴۴۵) و(۵۷۶۸) و مسلم(۲۰۴۷). [۴۱۵] الاداب الشرعیة (۳/۶). [۴۱۶] آلبانی در ارواءالغلیل (۱۹۷۸) گفته صحیح است و بیهقی (۷/۲۵۸۰) آن را روایت كرده است. [۴۱۷] صحیح مسلم (۵۸۳۰). [۴۱۸] به روایت بخاری (۵۴۰۹). [۴۱۹] فتح الباری، ابن حجر (۹/۵۴۸). [۴۲۰] انسسروایت كرده است كه پیامبر صاز نوشیدن در حالت ایستاده نهی كرده است - به روایت مسلم (۲۰۲۴). [۴۲۱] به روایت بخاری (۱۶۳۷). [۴۲۲] به روایت بخاری (۵۶۳۰) و حافظ در الفتح نیز آن را آورده است (۱۰/۸۰) در این مورد احادیث بسیاری وجود دارد چون ممكن است در اثر این تنفس نوشیدنی تغیر كرده و این تغیر گاهی در اثر نفس شخص و گاهی بر اثر بدبویی دهان او و گاهی در اثر نفخ معده باشد. [۴۲۳] راوه بخاری (۴۵۶۳۱). [۴۲۴] آلبانی /حدیث را حسن دانسته است. (۲۳۲). [۴۲۵] الآداب الشرعیة (۳/۲۱۲). [۴۲۶] به روایت بخاری (۵۶۲۷). [۴۲۷] به روایت مسلم (۶۸۱). [۴۲۸] احیاء علوم‌الدین (۲/۱۱). [۴۲۹] به روایت مسلم (۵۲۰۲). [۴۳۰] بخاری (۵۷۸۲). [۴۳۱] به روایت مسلم (۲۰۵۹). [۴۳۲] به روایت ابوداود (۳۷۶۴) و آلبانی آن را صحیح دانسته است. [۴۳۳] به روایت احمد (۱۴۲۴۱). [۴۳۴] الآداب الشرعیة (۳/۱۶۱).