قسمت هشتم: روش تحقیق و پژوهش تاریخی

روش تحقیق و پژوهش تاریخی: برادران عزیز دقت کنید که باید پاسخها و تحلیل‌های شما طبق روش‌های علمی ثابت شده که مورد قبول تمامی علمای تاریخ است باشد و امروزه دیگر نمی‌توان به صرف یک یا دو حدیث واقعه‌های تاریخی را رد یا اثبات و حتی تجزیه و تحلیل کرد البته من اعتراف می‌کنم که چون متاسفانه به علت مشغله فراوان، فرصتی نداشتم و همچنین عدم دسترسی به منابع و مدارک متعدد نتوانستم از همین طریق پاسخ شما را بدهم و بیشتر پاسخ‌های من به شما (البته عقلی‌تر و تاریخی‌تر از شما!) بیشتر جنبه احتجاج داشت... البته در کتاب آلفوس اندکی از این روش استفاده شده است.

«تاریخ، بایگانی کامل، دقیق و با معنایی از موفقیت بشر است. تاریخ عبارت است از تعریف و توصیف وقایع گذشته و تجزیه و تحلیل انتقادی این وقایع به نحوی که حقایق گذشته را روشن و مشخص سازد. به این ترتیب، تاریخ مطالعه تمام وقایع مربوط به انسانهای گذشته را در بر می‌گیرد. این مجموعه، باید به صورت جریانی از حوادث تعریف و تبیین گردد، زیرا تعریف و توصیف وقایع گذشته، اگر به صورت جدا از هم انجام گیرد، بیوگرافی (شرح حال) خواهد بود نه تاریخ». (نبوی ۱۳۷۴، ۶۵) لذا ما درین فصل به انواع، روش‌ها و مراحل و جوانب و گزارش یک پژوهش تاریخی می‌پردازیم.