به روشنی آفتاب - ازدواج امیرالمومنین عمر با ام کلثوم رضی الله عنهما

شبهه: معاویه، از دختر چه کسی خواستگاری کرد؟

طبق نظر اهل سنت، معاویه بن ابوسفیان، از دختر عبد الله بن جعفر براى پسرش یزید خواستگارى کرد، اما با دخالت امام حسین ÷نقشه معاویه خنثى شد و امام حسین ÷او را به ازدواج قاسم بن محمد بن جعفر درآورد.

این که این دختر چه کسى است، به دو صورت نقل شده است:۱. امّ‌کلثوم دختر حضرت زینب دختر حضرت زهرا سلام الله علیها۲. زینب دختر امّ‌کلثوم دختر حضرت زهرا سلام الله علیها.

بلاذرى و حموى اعتقاد دارند که این دختر، فرزند حضرت زینب سلام الله علیها از عبد الله بن جعفر بوده:

معاویه، در نامه‌اى به مروان که از طرف او والى مدینه بود،‌ نوشت تا از امّ‌کلثوم دختر عبد الله بن جعفر که مادرش زینب دختر علی و مادرش فاطمه دختر رسول خدا است، براى پسرش یزید خواستگارى نماید.

اما برخى دیگر از عالمان اهل سنت، آن را دختر امّ‌کلثوم از عبد الله بن جعفر دانسته‌اند.

أبو الفرج نهروانى و ابن عساکر از علمای اهل سنت مى‌نویسد:

دختر مسور بن مخرمه از پدرش نقل کرده است که گفت: معاویه به مروان والى مدینه نامه‌اى نوشت تا از دختر عبد الله بن جعفر به نام زینب که مادرش امّ‌کلثوم دختر علی و فاطمه دخت گرامى رسول خدا جبود، خواستگارى نماید.

جواب:

۱- در سلسه راویان روایت دوم (روایت ابن عساکر ) دو شخص دروغگو دیده می‌شوند اولی، ابو العز ابن کادش است، که ابن نجار در موردش می‌گوید:در نقل روایت ضعیف،مخلط،دروغگو است و احتیاجی به او نیست.عبد الوهاب الأنماطی گوید: مخلط است.

إبراهیم بن سلیمان می‌گفت: شنیدم از ابالعز ابن کادش که می‌گفت: بر حضرت رسول جحدیث وضع کرده‌ام!.

ابی القاسم، علی بن حسین حافظ گوید: این دلیلی بر جهل ابن کادش است چون او افتخار می‌کند که حدیث دروغ به پیامبر جنسبت می‌‌دهد! [۱۰۲].

و دومین شخص، محمد بن عمر واقدی است که بخاری می‌گوید: او متروک الحدیث است و احمد و ابن مبارک و ابن نمیر و اسماعیل بن زکریا او را ترک کرده‌اند. و در جایی دیگر امام احمد او را دروغگو و یحیی بن معین او را ضعیف و امام مسلم و نسائی او را متروک و غیر ثقه می‌دانند [۱۰۳].

و همینطور روایت اول از(بلاذری و حموی) نیز کذب است چون در آن روایت هم واقدی وجود دارد که شرح حالش گذشت.

پس در درجه اول چنین روایاتی که سندشان تا به این حد مجروح است غیر قابل استناد هستند، ولی جدای از سند متن آن نیز پر از اشکال است. چون همینطور که آقای قزوینی نقل کرده‌اند این روایت به دو شکل زیر نقل شده:

۱- (روایت بلاذری و حموی) معاویه، در نامه‌اى به مروان که از طرف او والى مدینه بود،‌ نوشت تا از امّ‌کلثوم دختر عبد الله بن جعفر که مادرش زینب دختر علی و مادرش فاطمه دختر رسول خدا است، براى پسرش یزید خواستگارى نماید.

۲- (روایت ابن عساکر و نهروانی) دختر مسور بن مخرمه از پدرش نقل کرده است که گفت: معاویه به مروان والى مدینه نامه‌اى نوشت تا از دختر عبد الله بن جعفر به نام زینب که مادرش امّ‌کلثوم دختر علی و فاطمه دخت گرامى رسول خدا جبود، خواستگارى نماید.

مشخص است که روایت دوم دروغ محض است (البته اگه هر دو دروغ نباشند!) چونکه:

اولاً: حضرت عبدالله بن جعفر از سیده زینب (اگر ام کلثوم را همان زینب فرض کنیم) دختری به اسم زینب نداشته است!! و این بدون بحث و جدل ثابت است.

چنانچه قبلا گفته شد، علما در ذکر فرزندان زینب اختلاف‌ها کرده‌اند ولی خوشبینانه‌ترین موضع آن است که حضرت زینب دو دختر داشته به نام‌های ام کلثوم و ام عبدالله [۱۰۴] پس این زینب از کجا آمد که معاویه بخواهد به خواستگاری او بیاید؟

حضرت عبدالله بن جعفر نه تنها از زینب کبری بلکه از هیچ‌کدام از همسرانش فرزندی به نام زینب نداشته‌اند.

ابن قتیبه می‌گوید:

«ولد عبد الله بن جعفر سبعة عشر ابنًا وبنتين، وهم: جعفر الأكبر، وعلى، وعون الأكبر، وعباس، وأم كلثوم، أمهم زينب بنت على بن أبى طالب من فاطمة بنت رسول الله - ج-. ومحمد، وعبيد الله، وأبو بكر، أمهم الخوصاء بنت حفصة أحد بنى تيم الله بن ثعلبة. وصالح، وموسى، وهارون، ويحيى، وأم أبيها، أمهم ليلى بنت مسعود بن خالد النهشلى، تزوجها بعد على بن أبى طالب. ومعاوية، وإسماعيل، وإسحاق، والقاسم لأمهات أولاد، والحسن، وعون الأصغر، وأمهما جمانة بنت الـمسيب الفزارية. قال: والعقب من ولد عبد الله بن جعفر لإسماعيل، وإسحاق، وعلي، ومعاوية» [۱۰۵].

حال اگر به فرض محال هر دوی اینها (زینب وام کلثوم بنت علی) یک نفر باشند چگونه می‌توان بین این دو روایت را جمع کرد؟؟ نام دختری که از او خواستگاری شده چیست؟؟ زینب یا ام کلثوم؟؟ تردیدی نیست که عبدالله بن جعفر دختری به اسم زینب نداشته پس نتیجتاً روایت دوم کذب محض است.. گذشته از آن باز هم می‌گویم که: اگر شما به همین راحتی با این دو روایت منکر ام کلثوم می‌شوید ما هم می‌توانیم منکر زنیب شویم! آن هم به وسیله روایاتی که ام کلثوم را نیز در ردیف همسران عبدالله بن جعفر قرار داده‌اند!!!.

[۱۰۲] سیر اعلام النبلاء: ج ۳۸، ص ۲۰،لسان المیزان ابن حجر: ج۱، ص ۲۱۸، بیروت، لبنان، ۱۹۷۱م. [۱۰۳] تهذیب التهذیب ابن حجر عسقلانی: ج۹، ص ۳۲۴ رقم ۶۰۶، تهذیب الکمال المزی: ج ۲۶ ص ۱۸۰-۱۸۱. [۱۰۴] مصعب بن عبدالله الزبیرى: نسب قریش ص ۸۲. دارالمعارف للطباعة والنشر. [۱۰۵] رجوع شود به: تهذیب الاسماء امام نووی، ج۱، ص۳۶۲ /انساب الاشراف: ج۱، ص ۶۷-۶۸ و همچنین جمهرة أنساب العرب ابن حزم، نسب قریش مصعب زبیری در باب ولد جعفر بن ابی طالب.