ازدواج و خوشبختی زناشویی در سایه اسلام

۴- انصراف از خواستگاری

گاهی خواستگاری به ناکامی نیز می‌‌‌انجامد و پیوند خواستگار و مخطوبه متلاشی می‌‌‌شود. در اینجا این سوال مطرح می‌‌‌شود که آیا در چنین موقعیتی هدایای خواستگار که به مخطوبه‌‌‌ی خود می‌‌‌دهد، به وی برگردانده می‌‌‌شود یا خیر؟ جواب این است که هدیه و تحفه‌‌‌ای که بین دو نامزد رد و بدل می‌‌‌شود از نوع بخشش است که حکم هبه را دارد و چنانکه در چنین بخش‌‌‌هایی انتظار معادل هدیه از طرف مقابل نباشد، برگرداندن موهوبه جایز نیست.

رسول خدا ج در این باره می‌‌‌فرماید: «لَا يَرْجِعْ أَحَدُكُمْ فِي هِبَتِهِ، إِلَّا الْوَالِدَ مِنْ وَلَدِهِ». [۹۲]

ترجمه: «جایز نیست هیچ کس از شما هدیه و بخشش خود را پس گیرد، جز پدر که می‌‌‌تواند از فرزندش بازپس گیرد».

در جای دیگر آن‌‌‌ حضرت می‌‌‌فرمایند: «العَائِدُ فِي هِبَتِهِ كَالكَلْبِ يَعُودُ فِي قَيْئِهِ». [۹۳]

ترجمه: «کسی که بخشش خود را پس گیرد، مانند سگی است که استفراغ خود را می‌‌‌خورد».

اگر در امر ازدواج موافقت ننمودند، خواستگار حق دارد که هدایای خود از قبیل: النگو؛ انگشتری؛ گردنبند؛ ساعت و غیره را باز پس گیرد و علمای شافعی بر این عقیده‌‌‌اند که اگر جنس هدیه شده نابود شود، خواستگار می‌‌‌تواند در مقابل آن هدیه، مبلغ آن را دریافت کند.

[۹۲] به روایت ابن ماجه (۲۳۷۸) الهبات. [مؤلف] آلبانی در صحیح الجامع (۷۶۸۶) می‌‌‌گوید: صحیح است. [مصحح] [۹۳] به روایت امام بخاری (۵/۲۱۶) و امام مسلم (۱۶۲۲) الحبات. [مؤلف]