ازدواج و خوشبختی زناشویی در سایه اسلام

انواع نکاح

در عصر جاهلیت نکاح‌‌‌های متعددی صورت می‌‌‌گرفت که برخی از آنان به منظور ازدواج انجام می‌‌‌گرفت و در مقابل برخی از این ازدواج‌‌‌ها فقط به خاطر تلذذ و تمتع و بدون ایجاد ارتباط اصیل با زن صورت می‌‌‌گرفت و چون غایت این نکاح‌‌‌ها فقط تلذذ بود، اسلام این نوع نکاح را از اعتبار ساقط نمود.

امام بخاری از حضرت عایشه روایت می‌‌‌کند که ایشان فرموده‌‌‌اند: نکاح در جاهلیت به چهار قسمت انجام می‌‌‌گرفت: یکی از این موارد، همین نکاح متداول مردم در این عصر است که در آن، یک مرد، دختر یا خانم تحت تکفل کسی را خواستگاری می‌‌‌کند و با تعیین مهریه با او ازدواج می‌‌‌کند. نوع دیگر این است که هنگامی که زوجه‌‌‌ی شخصی دوران قاعدگی خود را سپری می‌‌‌نمود و طاهر می‌‌‌شد، آن شخص زن خود را به نزد فرد مورد نظر خود می‌‌‌فرستاد و زنش را امر می‌‌‌نمود که با او همبستر شود و بعد از این، آن مرد با زن خود همبستر نمی‌‌‌شد تا وقتی که معلوم شود که آن زن از آن مرد حامله گشته است «بعد از حامله شدن» مرد می‌‌‌توانست با زن خود مقاربت کند. شایان ذکر است که این نکاح به منظور نجابت فرزند «فرزندی که بر اثر مقاربت زن با مرد مورد نظر که اغلب از اشراف و ازکیاء (پاکان) بودند» صورت می‌‌‌گرفت و این نکاح، نکاح استبضاع نامیده شد.

نوع دیگر نکاح این بود که تعدادی از مردان که کمتر از ۱۰ نفر بودند، نزدیک زن می‌‌‌رفتند و تمامی آن‌‌‌ها با او همبستر می‌‌‌شدند. هنگامی که این زن حامله می‌‌‌شد و وضع حمل می‌‌‌نمود و چند شب هم از وضع حمل می‌‌‌گذشت، آن زن تمامی آن مردان را به حضور فرا می‌‌‌خواند و هیچ یک از این مردان حق تمرد و ممانعت از ملاقات و به حضور نرسیدن آن زن را نداشتند. سپس آن زن خطاب به آنان می‌‌‌گفت: که این فرزند من از نتیجه‌‌‌ی کار همه‌‌‌ی شماست، پس زن هرکدام را که دوست داشت خطاب می‌‌‌کرد و فرزند خود را به او منسوب می‌‌‌کرد و آن مرد، حق امتناع از این انتخاب را نداشت.

چهارمین نوع نکاح این بود که عده‌‌‌ی زیادی از مردم، جمع می‌‌‌شدند و به نزد زنی می‌‌‌رفتند. این زنان، زانیانی بودند که عَلَم‌‌‌ها و درفش‌‌‌هایی را بر در منازل خود نصب می‌‌‌نمودند و هر کسی که می‌‌‌خواست، می‌‌‌توانست بر آن‌‌‌ها وارد شود و از ورود هیچ کس ممانعت به عمل نمی‌‌‌آوردند و هرگاه یکی از آن زنان حامله می‌‌‌شد و وضع حمل می‌‌‌کرد، تمامی آن افراد گرد او جمع می‌‌‌شدند و قیافه شناسان را فرا می‌‌‌خواندند و پس از آن فرزند او را به یکی از آن گروه ملحق و منسوب می‌‌‌کردند و او را فرزند وی می‌‌‌خواندند و آن شخص نیز لزوماً باید این را می‌‌‌پذیرفت «و حق امتناع نداشت». اما با بعثت پیامبر اکرم ج تمامی نکاح‌‌‌های زمان جاهلیت به جز نکاح متداول بین مردم این عصر «نکاح صحیح» از بین برداشته شد. [۱۸۵]

در این بخش به شرح انواع نکاح‌‌‌های جاهلیت می‌‌‌پردازیم:

[۱۸۵] امام بخاری در باب النکاح (۱۸۳ و ۹/۱۸۲) این حدیث را روایت کرده‌‌‌اند. [مؤلف]