۸- ضیافت عروسی «ولیمه»
بنابر فرموده‌‌‌ی پیامبر ج مهمانی و ولیمه در عروسی، سنّتی مؤکّد است. پیامبر ج به حضرت عبدالرحمن بن عوف فرمود: «اَولم وَلَو بِشَاةٍ» «حتماً ولیمه بده حتی اگر گوسفندی باشد». [۱۲۲]
از حضرت انسس روایت شده است که گفت: «مَا أَوْلَمَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَلَى شَيْءٍ مِنْ نِسَائِهِ مَا أَوْلَمَ عَلَى زَيْنَبَ، أَوْلَمَ بِشَاةٍ». [۱۲۳]
ترجمه: «پیامبر در عروسی هیچ کدام از همسرانش به اندازه زینب (همسرش) ولیمه نداد که در آن گوسفندی را ولیمه داد».
و نیز درود و سلام خدا بر پیامبر باد که می‌‌‌فرمودند: «إِنَّهُ لَا بُدَّ لِلْعُرْسِ مِنْ وَلِيمَةٍ». [۱۲۴]
ترجمه: «حتماً در عروسی ولیمه دادن لازم است».
برخی اوقات نیز پیامبر ج برای بعضی از همسرانش دو مُد «نصف صاع» جو به عنوان ولیمه داده‌‌‌اند. [۱۲۵]
اما ولیمه دادن بستگی به عوف و عادت و توانایی مادی مردم هر منطقه دارد.
بر دعوت شدگان به ولیمه لازم است که به خاطر خوشحالی و شادی صاحب عروسی، دعوت را اجابت کنند.
پیامبر ج می‌‌‌فرماید: «إِذَا دُعِيَ أَحَدُكُمْ إِلَى الْوَلِيمَةِ فَلْيَأْتِهَا». «اگر کسی از شما به ولیمه‌‌‌ای دعوت شد، پس در آن شرکت کنید». [۱۲۶]
و نیز می‌‌‌فرماید: «مَنْ تَرَكَ الدَّعْوَةَ فَقَدْ عَصَى اللَّهَ وَرَسُولَهُ». «کسی که دعوت (برادر مومن خویش) را (بدون عذر) نپذیرد، همانا که نافرمانی خدا و رسولش را کرده است». [۱۲۷]
همچنین پیامبر اکرم ج می‌‌‌فرماید: «لَوْ دُعِيتُ إِلَى كُدَاعٍ لَأَجَبْتُ، وَلَوْ أُهْدِيَ إِلَيَّ ذِرَاعٌ، لَقَبِلْتُ». [۱۲۸] «اگر من برای (خوردن) پاچه حیوان دعوت شوم، اجابت می‌‌‌کنم و اگر زره‌‌‌ای به من اهدا شود، قبول می‌‌‌کنم».
مستحب است که کسانی که «برای عروسی» دعوت می‌‌‌شوند، از فقراء باشند، البته بدون هیچگونه نامشروعیتی. پیامبر ج می‌‌‌فرماید: «شَرُّ الطَّعَامِ طَعَامُ الوَلِيمَةِ، يُدْعَى لَهَا الأَغْنِيَاءُ وَيُتْرَكُ الفُقَرَاءُ». [۱۲۹] «بدترین طعام، طعام ولیمه‌‌‌ای است که ثروتمندان دعوت شوند و از فقرا دعوت به عمل نیاید».
بر اساس فرموده پیامبر ج اصل در ولیمه، دعوت از انسان‌‌‌های صالح است. پیامبرج که می‌‌‌فرمایند: «لَا تَصْاحَبْ إِلَّا مُؤْمِنًا، وَلَا يَأْكُلْ طَعَامَكَ إِلَّا تَقِيٌّ». [۱۳۰]
«تنها با انسان‌‌‌های مومن دوستی کن و طعامت را فقط انسان متّقی و پرهیزگار بخورند».
عروسی فقراء مشارکت و به آن‌‌‌ها کمک نمایند.
حضرت انس س در داستان ازدواج پیامبر ج با صفیه گفت: تا زمانیکه پیامبر در راه بود، امّ سلیم، صفیه دخترش را برای پیامبر آماده کرد و شب دخترش را به منزل پیامبر ج برد. پیامبر در صبح فرمود: هرکس چیزی نزدش هست آن را بیاورد.
حضرت انسس گفت: سفره یا پارچه چرمی را پهن کردند و مردی کشک آورد و آن را روی سفره گذاشت. مردی دیگر با روغن و شخصی دیگر با خرما آمد. و از این‌‌‌ها حلوایی «به مام حیس» درست کردند و آن را گذاشتند تا از آن بخورند و از آبی که در کنارشان بود، می‌‌‌نوشیدند و این ولیمه و ضیافت پیامبر ج بود. [۱۳۱]
مستحب است کسی که بر سر سفره ولیمه می‌‌‌نشیند به داماد بگوید: «بَارَكَ اللهُ لَكَ، وَبَارَكَ عَلَيْكَ، وَجَمَعَ بَيْنَكُمَا فِي خَيْرٍ». [۱۳۲]
«خداوند این ازدواج را برای تو و بر تو مبارک گرداند و شما دو نفر را با نیکی و خیر پیوند دهد».
پیامبر ج از تبریک گفتن «به خاطر عروسی» به روش جاهلیت نهی فرموده‌‌‌اند. از حسن بن عقیل بن ابی طالب روایت شده است که او با زنی ازدواج کرد. گروهی بر آن‌‌‌ها گذشتند و گفتند: با خوشی و خرمی و آرامش «عمل ازدواج را انجام دهید» پس حسن به آن‌‌‌ها گفت این کار را نکنید؛ چرا که رسول الله از آن نهی فرموده‌‌‌اند. [۱۳۳]
مستحب است که در دعا برای عروس و داماد از دعاهای مأثور استفاده شود: «عَلَى الخَيْرِ وَالبَرَكَةِ وَعَلَى خَيْرِ طَائِرٍ». [۱۳۴] «عروسی شما پر خیر و برکت بادا و برترین نیکی‌‌‌ها عایدتان بادا».
«اللَّهُمَّ بَارِكْ فِيهِمَا، وَبَارِكْ لَهُمَا فِي بِنَائِهِمَا». [۱۳۵] «پروردگارا! «زندگی» این دو نفر را پربرکت گردان و بنای «زندگیشان» را مبارک نما».
[۱۲۲] به روایت امام احمد (۳/۱۶۵، ۱۹۰، ۲۰۵، ۲۷۱). [مؤلف] در صحیح بخاری (۵۱۶۷) نیز آمده است. [مصحح] [۱۲۳] به روایت امام بخاری (۹/۲۳۳) و امام مسلم (۱۴۲۸) رقم (۹۰ و ۹۱) در النکاح. [مؤلف] [۱۲۴] به روایت امام احمد (۵/۳۵۹). [مؤلف] آلبانی در صحیح الجامع (۲۴۱۹) می‌‌‌گوید: صحیح است. [مصحح] [۱۲۵] به روایت امام بخاری (۹/۲۳۸) و امام احمد (۶/۱۱۳). [مؤلف] [۱۲۶] به روایت امام بخاری (۹/۲۴۰) و امام مسلم (۱۴۲۹). [مؤلف] [۱۲۷] به روایت امام بخاری (۹/۲۴۰) و امام مسلم (۱۴۲۹). [مؤلف] [۱۲۸] به روایت امام بخاری (۹/۲۴۵) در النکاح. [مؤلف] [۱۲۹] به روایت امام بخاری (۹/۲۴۴) و امام مسلم (۱۴۳۲). [مؤلف] [۱۳۰] به روایت ابوداود (۴۸۳۲) در الأدب. ترمذی (۲۳۹۵) در الزهد. [مؤلف] آلبانی در صحیح الجامع (۷۳۴۱) می‌‌‌گوید: حسن است. [مصحح] [۱۳۱] به روایت امام بخاری (۱/۴۸۰) در الصلاة و امام مسلم (۱۳۶۵) در النکاح. [مؤلف] [۱۳۲] به روایت ابوداود (۲۱۳۰) و ترمذی (۱۰۹۱) و ابن ماجه (۱۹۰۵) در النکاح. [مؤلف] آلبانی در تخريج مشكاة المصابيح (۲۳۷۹) می‌‌‌گوید: اسناد آن صحیح است. [مصحح] [۱۳۳] به روایت ابن ماجه (۱۹۰۶) و نسائی (۶/۱۲۸) و دارمی (۲/۱۳۴) و امام احمد (۱/۲۰۱، ۳/۴۵۱). [مؤلف] [۱۳۴] به روایت امام بخاری (۹/۲۲۲) و امام مسلم (۱۴۲۲) در النکاح. [مؤلف] [۱۳۵] هیثمی در مجمع الزوائد (۹/۲۰۹) طبرانی و بزار روایت کرده‌‌‌اند. [مؤلف] آلبانی در آداب الزفاف (۱۰۱) می‌‌‌گوید: حسن است. [مصحح]