مقدمه
سرزمین فارس، قرنها پیش از میلاد مسیح ÷ مهد تمدنها و فرهنگها در دورههایی از زمان بود. فارسها در تمجید و بزرگداشت تاریخ خود مبالغهی زیادی کردهاند و به اصل و ریشهی خود تعصب داشتهاند. برخی از آنها معتقدند که کیومرث، اولین پادشاه آنان، پسر اول آدم بوده و آنها ریشهی نسلهای بعدی و سرچشمهی انسانها هستند. عدهی دیگری از آنان میگویند که کیومرث همان أمیم بن لاوذ بن ارم بن سام بن نوح است[٦].
دستهی دیگری هم معتقدند که کیومرث، گیاهی از گیاهان زمین به نام ریباس بوده است و این نظر، تبدیل به مذهبی اعتقادی به نام کیومرثیه شد که خلاصهی آن درگیری بین ظلمت و نور است[٧].
فارسها از قدیم به دین اهتمام میورزیدند و آن را مهمترین و اولیترین مسئلهی زندگی خود قرار میدادند. سلسله طبقات اجتماعی نزد آنان، این مطلب را به ما نشان میدهد. که عبارت بودند از:
• طبقهی رجال [افراد] دین.
• طبقهی رجال جنگ.
• طبقهی نویسندگان دیوانها و دفترها.
• طبقهی مردم کشاورز و صنعتگر.
از جمله افراد طبقهی رجال دین عبارت بودند از: حاکمان، عابدان، زاهدان، خدمتکاران عبادتگاهها و معلمان.
از آنجا که دین مهمترین محصول فرهنگیای بود که فارس- همانطور که میگویند - آن را اختراع نمود و از آنجا که فرقههای باطنی که امروز مسلمانان را تهدید میکنند به شدت به عقاید قدیمی فارسها مرتبط است، بنابراین ما در اینجا مهمترین دینهای فارس را معرفی مینماییم.
[٦]- مروج الذهب و معادن الجوهر، مسعودی، ج١، ص ٢٢٠.
[٧]- ملل و نحل شهرستانی، ج١، ص٥٧٢.