روش نماز پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم

دعاهایی که در رکعت اول قبل از فاتحه خوانده می‌شود

رسول‌ اکرمص، پس از تکبیر، قرائت را با دعاهای متنوع و زیادی که در آن‌ها خدا را ثنا می‌گفت، می‌ستود و او را به عظمت یاد می‌کرد، آغاز می‌نمود. چنانکه به «مسیيء الصلاة» فرمود: «لا تتمّ صلاة لاحد مّن النّاس حتّی یكبّر ویحمدالله جلّ وعزّ ویثنی علیه، ویقرأ بما تیسّر من القرآن ...» [۱۳۸](نماز هیچ کس کامل نخواهد شد مگر اینکه تکبیر بگوید و خدا را سپاس و ستایش کند و آنچه از قرآن برایش میسر است، تلاوت نماید).

به عنوان مثال، هر بار، یکی از دعاهای زیر را می‌خواند:

۱- «اللّهمّ! باعد بیني وبین خطایاي كما باعدت بین المشرق والمغرب، اللّهمّ! نقّني من خطایاي كما ینقّی الثّوب الأبیض من الدّنس، اللّهمّ! اغسلني من خطایاي بالماء والثّلج والبرد». این دعا را معمولاً در نمازهای فرض می‌خواند. [۱۳٩]

۲- «وجّهت وجهي للّذي فطر السّماوات والأرض حنیفاً (مسلماً) وما أنا من المشركین، إنّ صلاتي ونسكي ومحیاي ومماتي لله ربّ العالمین، لا شریك له، وبذلك أمرت وأنا أوّل المسلمین [۱۴۰]، اللّهمّ! أنت الملك لا إله إلاّ أنت (سبحانك وبحمدك) أنت ربّي وأنا عبدك ظلمت نفسي، واعترفت بذنبي، فاغفرلي ذنبي جمیعاً، إنّه لا یغفر الذنوب إلاّ أنت، واهدني لأحسن الأخلاق، لا یهدي لأحسنها إلاّ أنت، واصرف عنّي سیّئها؛ لا یصرف عنّي سیّئها إلاّ أنت، لبّیك وسعدیك والخیر كلّه في یدیك والشّرّ لیس إلیك [۱۴۱](و المهدی من هدیت)، أنا بك وإلیك (لامنجأ ولا ملجأ منك إلاّ إلیك) تباركت وتعالیت أستغفرك وأتوب إلیك). این دعا را در فرایض و نوافل می‌خواند. [۱۴۲]

۳- «وجّهت وجهي للّذي ...» مانند سابق با حذف «أنت ربّي وأنا عبدك» و با افزایش این جملات در آخر «اللّهمّ! أنت الملك لا إله إلاّ سبحانك وبحمدك» [۱۴۳].

۴- «وجّهت وجهي للّذي ...»مانند سابق تا «وأنا أوّل المسلمین» و بعد از آن این جملات:

«اللّهمّ اهدني لأحسن الأخلاق وأحسن الأعمال، لا یهدي لأحسنها إلاّ أنت وقني سیّيء الأخلاق والأعمال؛ لایقی سیّئها إلا أنت» [۱۴۴].

۵- «سبحاك اللهم! وبحمدك وتبارك اسمك وتعالى جدّك ولا إله غیرك» [۱۴۵]. رسول اللهصفرمودند: پسندیده‌ترین کلام نزد خداوند متعال این است که بنده بگوید: «سبحانك اللهم ...». [۱۴۶]

۶- «سبحانك اللّهمّ ... ولا إله غیرك» و در نماز شب «لا إله إلا الله» و«ألله أكبر كبیراً» را سه مرتبه بر آن می‌افزود. [۱۴٧]

٧- «ألله أكبر كبیراً، والحمدلله كثیراً، وسبحان الله بكرةً واصیلاً» یکی از اصحاب با این جملات، نمازش را شروع کرد. رسول اللهصبا شنیدن آن، فرمود: چه کلام زیبایی! دروازه‌های آسمان بر روی آن، باز شد. [۱۴۸]

۸- «الحمدلله حمداً كثیراً طیّباً مباركاً فیه» مردی، نمازش را با این کلمات، آغاز کرد رسول اللهصفرمود: «لقد رأیت إثني عشر ملكاً یبتدرونها أیّهم یرفعها» [۱۴٩](دوازده فرشته را دیدم که هر کدام سعی داشت آن را بگیرد و به سوی آسمان ببرد).

٩- «اللّهمّ! لك الحمد، أنت نور السّماوات والأرض ومن فیهنّ، ولك الحمد، أنت قیّم السّماوات والأرض ومن فیهنّ، (ولك الحمد، أنت ملك السّماوات والأرض ومن فیهنّ)، ولك الحمد، أنت الحقّ ووعدك حقّ، وقولك حقّ، ولقاؤك حقّ، والجنّة حقّ، والنّار حقّ، والسّاعة حقّ، والنّبیّون حقّ، ومحمّد حقّ، اللّهمّ! لك أسلمت، وعلیك توكلت، وبك آمنت، وإلیك أنبت، وبك خاصمت، وإلیك حاكمت، (أنت ربّنا وإلیك المصیر، فاغفرلي ما قدّمت، وما أخّرت، وما أسررت، وما أعلنت)، (وما أنت أعلم به منّی)، أنت المقدّم وأنت المؤخّر، (أنت إلهي) لا إله إلاّ أنت ولا حول ولا قّوة إلاّ بك» [۱۵۰]رسول اللهصمعمولاً دعای فوق و دعاهای زیر را در نمازهای شب می‌خواند. [۱۵۱]

۱۰- «اللّهمّ! ربّ جبرائیل ومیكائیل وإسرافیل! فاطر السموات والأرض! عالم الغیب والشّهادة! أنت تحكم بین عبادك فیما كانوا یختلفون، إهدني لما اختلف فیه من الحقّ بإذنك إنّك تهدى من تشاء إلى صراطٍ مستقیمٍ». [۱۵۲]

۱۱- الله أکبر (ده مرتبه)، الحمدالله (ده مرتبه) سبحان‌الله (ده مرتبه)، لا إله إلا الله (ده مرتبه) و استغفرالله (ده مرتبه) همچنین می‌فرمود: «اللّهمّ! اغفرلي واهدني وارزقني (وعافني)» (ده مرتبه). همچنین «اللّهمّ إنّي أعوذ بك من الضّیق یوم الحساب» (ده مرتبه). [۱۵۳]

۱۲- «الله اکبر» (سه مرتبه) «ذوالملكوت والجبروت والكبریاء والعظمة». [۱۵۴]

[۱۳۸] ابوداود و حاکم با تصحیح حاکم و تأیید ذهبی. [۱۳٩] بخاری و مسلم (الارواء، ۸). [۱۴۰] در اکثر روایات «اول المسلمین» است و در برخی بدون ذکر کلمه «اول» آمده ولی بهتر است بگوییم اول المسلمین. زیرا به نظر می‌رسد حذف کلمه «اول» کار برخی از راویان است که به گمان آن‌ها معنی جمله اینطور می‌شود: که من اولین مسلمانم و قبل از من کسی مسلمان نبوده است، که چنین برداشتی از این جمله، نادرست می‌باشد بلکه این جمله (اول المسلمین) بیانگر سرعت و شتاب در امر اطاعت و بندگی است؛ یعنی گوینده می‌گوید: اگر قرار برتسلیم شدن است من اولین کسی خواهم بود که در مقابل پروردگار، تسلیم خواهد گردید. و نظیر آن در قرآن نیز آمده است ﴿قُلۡ إِن كَانَ لِلرَّحۡمَٰنِ وَلَدٞ فَأَنَا۠ أَوَّلُ ٱلۡعَٰبِدِينَ٨١﴾همچنین به نقل از حضرت موسی÷آمده است ﴿وَأَنَا۠ أَوَّلُ ٱلۡمُسۡلِمِينَ﴾. [۱۴۱] شر و بدی را نباید به خداوند نسبت داد، زیرا هیچ یک از افعال خداوند، شر نیست بلکه سایر افعال خداوند از عدل و بزرگواری و دانش والای وی سرچشمه می‌گیرد و از این همه افعال خداوند دارای خیر و خوبی‌اند. ابن قیم در این مورد می‌فرماید: «خداوند، خالق خیر و شر است ولی مرتکب شر نمی‌شود بلکه بندگانش مرتکب آن می‌شوند به عنوان مثال؛ ظلم که به معنی گذاشتن چیزی در غیر محل واقعی‌اش می‌باشد یکی از آفریده‌های خداوند است ولی خداوند مرتکب ظلم نمی‌شود پس نسبت دادن شر و بدی به خداوند جایز نیست اما اینکه خداوند شر را خلق نموده است کار بدی نیست بلکه در آن، خیر است و ارتکاب آن بد است» برای تفصیل بیشتر در این مورد به «شفاء العلیل ...» اثر ارزشمند علامه ابن قیم مراجعه شود. [۱۴۲] مسلم، ابوعوانه، ابوداود، نسائی و ابن حبان و احمد. بعضی‌ها این دعا را مختص نوافل دانسته‌اند که وهمی بیش نیست. [۱۴۳] نسائی با سند صحیح. [۱۴۴] نسائی و دارقطنی با سند صحیح. [۱۴۵] ابوداود و به تصحیح حاکم و تأیید ذهبی (الارواء، ۳۴۱). [۱۴۶] ابن منده در «التوحید»، (۱۲۳/۲) با سند صحیح و نسائی در «الیوم واللیلة» (الصحیحة، ۲٩۳٩). [۱۴٧] ابوداود و طحاوی با سند حسن. [۱۴۸] مسلم، ابوعوانه و ترمذی. و ابونعیم در «اخبار اصبهان»، (۲۱۰/۱) به نقل از جبیربن مطعم، آن را روایت کرده است که ایشان از رسول‌اللهصشنیده است که این دعا را در نوافل خوانده‌اند. [۱۴٩] مسلم و ابوعوانه. [۱۵۰] بخاری، مسلم، ابوعوانه، ابوداود، ابن نصر و دارمی. [۱۵۱] خواندن این دعا در فرایض نیز جایز می‌باشد ولی بهتر است امام آن را نخواند تا بر مقتدیان، دشوار نباشد. [۱۵۲] مسلم و ابوعوانه. [۱۵۳] احمد، ابن ابی‌شیبه، (۱۲/۱۱٩/۲)، ابوداود و طبرانی با سند صحیح. [۱۵۴] طیالسی و ابوداود با سند صحیح.