سوره «الجمعه»

﴿يُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ الْمَلِكِ الْقُدُّوسِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ١﴾

1- آنچه‌ در آسمانها و آنچه‌ در زمین‌ است‌ الله – أ – را از هر آنچه لایق او نیست منزّه دانسته (و به پاکی یادش میکنند)، و اوتعالی مالک همه چیزها بوده و در همۀ آن – بدون هیچگونه منازعی – تصرف‌کننده است، از هر عیب و نقصی پاک است، «عزیز» یعنی: غالب شکست‌ناپذیر است، در ساخت و تدبیر خود با حکمت است.

﴿هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ٢﴾

﴿وَآخَرِينَ مِنْهُمْ لَمَّا يَلْحَقُوا بِهِمْ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ٣﴾

2-3- الله - سبحانه وتعالی – آن ذاتیست که‌ در میان ‌مردم عرب که نه خوانده می‌توانستند، و نه کتابی (از جانب الله) پیش خود داشتند، و نه هم کدام بازمانده‌ای از رسالت (پیامبران پیشینیان) نزد خود داشتند؛ پیامبری‌ را از خودشان‌ به سوی همه مردم فرستاد، که‌ بر آنان‌ قرآن می‌خواند، و آنان‌ را از عقاید فاسده و اخلاق‌ ناشایسته پاک می‌گرداند، و به‌ آنان‌ قرآن و سنت ‌می‌آموزد، بی‌گمان آنان‌ پیش‌ از بعثت‌ آنحضرت ج نسبت به حق در کجروی و انحراف‌ آشکاری‌ قرار داشتند. و اوتعالی آنحضرت ج را نیز بر قوم دیگری‌ فرستاده که هنوز به‌ آنها نپیوسته‌اند، و به‌ زودی‌ در آینده خواهند آمد، چه از مردم عرب یا مردم دیگری، و الله تعالی تنها خودش بر همه چیز غالب بوده، و در اقوال و افعال خود دارای حکمت است.

﴿ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ٤﴾

4- فرستادن این پیامبر ج در امت عرب و غیر ایشان، فضل‌ و کرم الله أ است‌ که‌ آن‌ را به‌ هر کس‌ از بندگان خود بخواهد ارزانی‌ می‌دارد، و اوتعالی تنها خودش صاحب احسان و بخشش بزرگی‌ است.‌

﴿مَثَلُ الَّذِينَ حُمِّلُوا التَّوْرَاةَ ثُمَّ لَمْ يَحْمِلُوهَا كَمَثَلِ الْحِمَارِ يَحْمِلُ أَسْفَارًا بِئْسَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ٥﴾

5- داستان‌ کسانی‌ که‌ به‌ برپا داشتن‌ تورات و عمل‌ به‌ آن‌‌، مکلف‌ شدند سپس‌ به آن‌ عمل‌ نکردند (و از آنچه‌ که‌ در تورات‌ به‌ آن‌ مأمور شده‌ بودند اطاعت ‌نکردند) همانند داستان‌ خری است‌ که‌ کتابهایی‌ را بر پشت برمی‌دارد ولی از محتوای آنها خبر ندارد، حقا که زشت گردیده است‌ داستان‌ قومی‌ که‌ آیات‌ الله را دروغ ‌شمردند، و از آن هیچ بهره‌ای نبردند، و الله تعالی هرگز قوم ستمکاران را که از حدود الهی تجاوز می‌کنند، و از طاعت او بیرون می‌شوند؛ موفق نمی‌سازد.

﴿قُلْ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ هَادُوا إِنْ زَعَمْتُمْ أَنَّكُمْ أَوْلِيَاءُ لِلَّهِ مِنْ دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ٦﴾

6- بگو – ای پیامبر! – به کسانی که به دین یهودیت تحریف‌شده (دست‌زده شده) چنگ زده‌اند: اگر – به دروغ – دعوا دارید که شما دوستان الله اید نه مردمان دیگر، پس آرزوی مرگ کنید اگر واقعاً در دعوای خویش - که الله شما را دوست دارد - راستگوانید.

﴿وَلَا يَتَمَنَّوْنَهُ أَبَدًا بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ٧﴾

7- و این یهودیان‌ - به‌ سبب‌ آنچه‌ که‌ از کفر و کردارهای بد پیش کرده بودند - هرگز مرگ را آرزو نمی‌کنند؛ زیرا آنان زندگی دنیا را بر آخرت ترجیح داده و از عذاب و شکنجه الله – أ – در ترس‌ اند. و الله تعالی به ستمگاران دانا است، هیچ چیزی از ستم آنها بر او پنهان نمی‌باشد.

﴿قُلْ إِنَّ الْمَوْتَ الَّذِي تَفِرُّونَ مِنْهُ فَإِنَّهُ مُلَاقِيكُمْ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ٨﴾

8- بگو: آن‌ مرگی‌ که‌ از آن‌ می‌گریزید، هیچ جای گریزی از آن نیست، و او حتماً در هنگامی که آجال شما به سر می‌رسد، آمدنی است سپس در روز رستاخیز به سوی الله - که به آنچه غایب است و آنچه حاضر است دانا می‌باشد - باز می‌گردید، پس شما را از اعمالتان با خبر می‌سازد و بر وفق آن سزا می‌دهد.

﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَى ذِكْرِ اللَّهِ وَذَرُوا الْبَيْعَ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ٩﴾

9- ای کسانی که الله و رسولش را تصدیق نموده و به شریعت او عمل کرده‌اند! چون مؤذن برای نماز در روز جمعه ندا زد، پس به سوی شنیدن خطبه و ادا نمودن نماز بروید، و خرید را و همچنان فروش را و همه اموری را که شما را از نماز جمعه بخود مشغول می‌سازد، رها کنید. این فرمانی که بآن فرمان داده شده‌اید برای شما خوبتر و بهتر است؛ چرا که در آن آمرزش گناهانتان و پاداش (نیک) نزد الله أ برایتان می‌باشد، اگر شما – واقعاً – مصالح خویشتن را می‌دانید؛ پس باید این کار را بکنید. و در آیه کریمه دلیلی است بر اینکه حاضر شدن در نماز جمعه و گوش دادن برای خطبه واجب است.

﴿فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانْتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ١٠﴾

10- پس چون خطبه را شنیدید، و نماز جمعه را ادا نمودید، در زمین پراگنده شوید، و از راه کسب وکار از روزی الله أ طلب کنید، و در همه احوال خود الله أ را بسیار یاد کنید؛ تا باشد که به هردو خوبی دنیا و آخرت رستگار شوید.

﴿وَإِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا انْفَضُّوا إِلَيْهَا وَتَرَكُوكَ قَائِمًا قُلْ مَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَمِنَ التِّجَارَةِ وَاللَّهُ خَيْرُ الرَّازِقِينَ١١﴾

11- و چون‌ بعض مسلمانان کاروان تجارتی یا چیزی از لهو (سرگرمی) و زینت دنیا را‌ ببینند، به‌سوی‌ آن‌ پراگنده می‌شوند، و تو را – ای پیامبر! - ایستاده‌ بر منبر در حال خطبه گفتن رها کنند، بگو – ای پیامبر! – به ایشان: آنچه‌ نزد الله است از پاداش‌ و نعیم بهتر است برای شما از آن لهو و از آن تجارت، و الله تعالی – تنها خودش - بهترین‌ ذاتی است که روزی دهد و بخشش فرماید‌، پس‌ از او طلب‌ کنید، و با انجام‌ طاعت‌ برای بدست‌آوردن آنچه نزد اوست از خیر دنیا و آخرت؛ یاری خواهید.