سوره «الفجر»

﴿وَالْفَجْرِ١﴾

﴿وَلَيَالٍ عَشْرٍ٢﴾

﴿وَالشَّفْعِ وَالْوَتْرِ٣﴾

﴿وَاللَّيْلِ إِذَا يَسْرِ٤﴾

﴿هَلْ فِي ذَلِكَ قَسَمٌ لِذِي حِجْرٍ٥﴾

1-5- الله - سبحانه وتعالی - سوگند یاد کرده است به وقت بامداد، و به شب‌های دهگانۀ اول از ماه ذی‌الحجه وآنچه به‌سبب آن شرفیاب شده است. و به جفت‌ و تاق‌ از همه‌ چیزها، و به شب وقتی‌که با تاریکی خود رهسپار می‌شود. آیا در این سوگندهای یادشده برای صاحب عقل و خرد چیزی قناعت بخشی است؟.

﴿أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِعَادٍ٦﴾

﴿إِرَمَ ذَاتِ الْعِمَادِ٧﴾

﴿الَّتِي لَمْ يُخْلَقْ مِثْلُهَا فِي الْبِلَادِ٨﴾

6-8- ‏آیا تو - ای پیامبر! - ندانسته‌ای که پروردگارت چگونه با قوم عاد رفتار کرده است، قبیلۀ اِرَم که صاحب نیرو وکاخها و ساختمان‌های بالا برده شده بر ستونها بودند، که مانند ایشان - در تنومندی، ‌قدوقامت‌ و نیرومندی - در شهرها و کشورها، آفریده و پیدا نشده است.

﴿وَثَمُودَ الَّذِينَ جَابُوا الصَّخْرَ بِالْوَادِ٩﴾

9- ‏و (آیا ندانسته‌ای که پروردگارت) با مردم ثمود - که قوم صالح ÷ بودند - چه کرده است؟ همان قومی که در وادی القری (میان مدینه وشام) تخته‌ سنگهای‌ بزرگ‌ را بریده‌ و از آن برای خود خانه‌ها و ساختمان‌ها می‌ساختند.

﴿وَفِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتَادِ١٠﴾

10- ‏و (آیا خبر نداری که پروردگارت) با فرعون پادشاه مصر چه کرده است؟ آن پادشاهی که دارای سپاهیان ولشکریانی بود که مملکت او را برقرار داشته، و شوکت او را قوت بخشیده بودند.

﴿الَّذِينَ طَغَوْا فِي الْبِلَادِ١١﴾

﴿فَأَكْثَرُوا فِيهَا الْفَسَادَ١٢﴾

﴿فَصَبَّ عَلَيْهِمْ رَبُّكَ سَوْطَ عَذَابٍ١٣﴾

﴿إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ١٤﴾

11-14- اینان همه اقوامی بودند که در شهرهای الله ظلم وستم وسرکشی کرده، و در آنجاها به‌سبب ظلم وجور خویش خیلی فساد و تباهی به راه انداختند، پس پروردگارت‌ بر سر آنان‌ عذاب سخت ودردناکی‌ را فروریخت. بی‌گمان‌ پروردگارت‌ - ای پیامبر! - در کمینگاه‌است برای کسی که او را نافرمانی میکند، بگونه‌ای که وی را اندکی مهلت میدهد سپس وی را گرفتار می‌کند گرفتار کردن چیره و پیروز و قدرتمند و زبردست.‏

﴿فَأَمَّا الْإِنْسَانُ إِذَا مَا ابْتَلَاهُ رَبُّهُ فَأَكْرَمَهُ وَنَعَّمَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَكْرَمَنِ١٥﴾

15- اما انسان، هنگامی‌ که‌ پروردگارش‌ او‌ را با دادن‌ نعمتها بیازماید، و فراخ نماید برای او روزیش را، و او را در خوبترین زنگی قرار دهد، آنگاه او گمان می‌کند که این همه بخاطریست که او نزد پروردگارش بسیار گرامی قدر است، بناءً می‌گوید: پروردگارم‌ مرا گرامی‌ داشته‌ است.

﴿وَأَمَّا إِذَا مَا ابْتَلَاهُ فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَهَانَنِ١٦﴾

16- ‏و امّا زمانی که پروردگارش او را بیازماید و برای این کار روزی او را تنگ و کم نماید، آنگاه گمان می‌کند که این همه از جهت آنست که او پیش الله أ بی‌قدر و بی‌ارزش است، بناءً می‌گوید: پروردگارم مراخوار و زبون داشته است.

﴿كَلَّا بَلْ لَا تُكْرِمُونَ الْيَتِيمَ١٧﴾

﴿وَلَا تَحَاضُّونَ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ١٨﴾

﴿وَتَأْكُلُونَ التُّرَاثَ أَكْلًا لَمًّا١٩﴾

﴿وَتُحِبُّونَ الْمَالَ حُبًّا جَمًّا٢٠﴾

17-20- ‏نه، هرگز چنین نیست که این انسان می‌پندارد (که کرامت و ذلّت انسان در نزد الله أ به دارائی و ناداری باشد) بلکه گرامیداشت‌ انسان‌ وابسته‌ به‌ طاعت‌ الله، واهانت آن وابسته به معصیت‌ اواست، وشما هستید که یتیم را گرامی نمی‌دارید، و با او با نیکوئی معامله نمی‌کنید. و یکدیگر را بر طعام‌دادن مسکین تشویق نمی‌کنید. و حقوق دیگران را در میراث می‌خورید خوردنی بسیار [9]،‏ و اموال و دارائی را بسیار و به‌ حد افراط دوست می‌دارید.

﴿كَلَّا إِذَا دُكَّتِ الْأَرْضُ دَكًّا دَكًّا٢١﴾

21- نه، نباید حال شما چنین باشد. آن‌گاه‌ که‌ زمین، سخت‌ درهم‌ کوبیده‌ شود و برخی از آن، برخی دیگرش را بشکاند. و بیاید پروردگارت‌ - سبحانه‌ و تعالی‌ - برای‌ فیصله‌کردن‌ و داوری‌ در میان‌ بندگانش، و فرشتگان صف صف حاضر آیند. و جهنم‌ را در آن‌ روز عظیم حاضر آورند، آن‌روز است‌ که‌ انسان‌ کافر پند گیرد و توبه نماید، ولی‌ کجا او را پندگرفتن‌ وتوبه کردن سودی دهد، در حالی که در باره آن دو در دنیا کوتاهی کرده است، و وقت وهنگام آن درگذشته است؟!.

﴿وَجَاءَ رَبُّكَ وَالْمَلَكُ صَفًّا صَفًّا٢٢﴾

﴿وَجِيءَ يَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ يَوْمَئِذٍ يَتَذَكَّرُ الْإِنْسَانُ وَأَنَّى لَهُ الذِّكْرَى٢٣﴾

﴿يَقُولُ يَا لَيْتَنِي قَدَّمْتُ لِحَيَاتِي٢٤﴾

24- می‌گوید: ای کاش در دنیا اعمالی تقدیم می‌داشتم که در آخرت سودم می‌رسانید!.

﴿فَيَوْمَئِذٍ لَا يُعَذِّبُ عَذَابَهُ أَحَدٌ٢٥﴾

﴿وَلَا يُوثِقُ وَثَاقَهُ أَحَدٌ٢٦﴾

25-26- پس در آن روز سخت، هیچ‌ کس‌ مانند‌ عذاب‌ کردن‌ الله مر گناهکاران را عذاب‌ کرده نمی‌تواند، و هیچ‌ کس‌ چون‌ دربند کشیدن‌ الله، دربند کشیده نمی‌تواند، و هرگز هیچ کس به آن حد و اندازه نخواهد رسید.

﴿يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ٢٧﴾

﴿ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً٢٨﴾

﴿فَادْخُلِي فِي عِبَادِي٢٩﴾

﴿وَادْخُلِي جَنَّتِي٣٠﴾

27-30- ‏ای نفس آرمیده به ذکر الله، و به آرام رسیده در ایمان به الله، و در باور داشتن به آنچه الله آماده نموده برای مؤمنان از نعمتها! بازگرد به ‌سوی‌ پروردگارخویش در حالی که تو‌ از گرامیداشت او مر تو را خشنودی، و او تعالی نیز از تو خشنود است. پس درآی در جملۀ بندگان نیکوکاران من، و با آنان یکجا در بهشتم داخل شو.

[9] بی‌آن‌که‌ حلال‌ و حرام‌ را از هم‌ فرق‌ کنید. یادآور می شویم‌ که ‌مشرکان‌ به‌ زنان‌ و کودکان‌ میراث‌ نمی‌دادند و سهم‌ آنان‌ را می‌خوردند.