سوره «النبأ»
﴿عَمَّ يَتَسَاءَلُونَ١﴾
﴿عَنِ النَّبَإِ الْعَظِيمِ٢﴾
﴿الَّذِي هُمْ فِيهِ مُخْتَلِفُونَ٣﴾
1-3- کفار قریش یکدیگر را از چه چیز می‌پرسند؟ یکدیگر را از آن خبر عظیم‌الشان می‌پرسند، و او همانا قرآن عظیم است که از وقوع رستاخیز خبر میدهد، آن رستاخیزی که کفار قریش در بارۀ آن شک کرده‌اند و او را تکذیب نموده‌اند.
﴿كَلَّا سَيَعْلَمُونَ٤﴾
﴿ثُمَّ كَلَّا سَيَعْلَمُونَ٥﴾
4-5- حقیقت چنین نیست که این مشرکان می‌پندارند، به‌زودی این مشرکان پیامد تکذیب نمودنشان را خواهند دانست، وبرایشان نمایان گردد که الله تعالی با آنان در روز قیامت چگونه معامله خواهد کرد. باز هم این حقیقت برایشان تأکید می‌شود، و راست بودن آنچه محمد ج آورده است از قبیل قرآن کریم و وقوع رستاخیز برایشان بتأکید ثابت می‌گردد. و در این آیتها تهدید و وعیدی است برای آنان.
﴿أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهَادًا٦﴾
6- آیا ما زمین را برایتان همچون رختخواب گسترده نگردانیدیم؟
﴿وَالْجِبَالَ أَوْتَادًا٧﴾
7- و آیا کوﻩها را (چون میخ‌هایی برای زمین) استوار و پابرجا نگردانیدیم؟ تا زمین با شما نجنبد.
﴿وَخَلَقْنَاكُمْ أَزْوَاجًا٨﴾
8- و آیا شما را به صورت جفتهای نر و ماده نیافریدیم؟.
﴿وَجَعَلْنَا نَوْمَكُمْ سُبَاتًا٩﴾
9- و خوابتان را مایه آرامش و آسایش ابدانتان نکرده‌ایم که در آن راحت شده و آرام می‌گیرید؟
﴿وَجَعَلْنَا اللَّيْلَ لِبَاسًا١٠﴾
10- و شب را لباسی قرار ندادیم که تاریکی آن شما را می‌پوشاند و فرا می‌گیرد، چنان که لباس صاحب خود را می‌پوشاند؟.
﴿وَجَعَلْنَا النَّهَارَ مَعَاشًا١١﴾
11- و روز را وقت تلاش معاش قرار ندادیم که در روشنی آن به طلب آنچه که سبب برپایی معیشت و زندگی‌تان می‌شود، برآمده و هرسو پراگنده شده، و برای مصالح خود تلاش می‌کنید؟
﴿وَبَنَيْنَا فَوْقَكُمْ سَبْعًا شِدَادًا١٢﴾
12- و بالای سر شما هفت آسمانی که در خلقت و آفرینش خود محکم و نیرومند است و او را هیچ درز وشکافی نیست، بنا نکردیم؟
﴿وَجَعَلْنَا سِرَاجًا وَهَّاجًا١٣﴾
13- و آفتاب را چراغ درخشان و فروزانی نیافریده‌ایم؟
﴿وَأَنْزَلْنَا مِنَ الْمُعْصِرَاتِ مَاءً ثَجَّاجًا١٤﴾
﴿لِنُخْرِجَ بِهِ حَبًّا وَنَبَاتًا١٥﴾
﴿وَجَنَّاتٍ أَلْفَافًا١٦﴾
14-16- و از ابرهای باراننده، آب فراوان و ریزان فرو نفرستاده‌ایم؟ تا توسط آن دانهایی بیرون آوریم که مردم از آن، در خوردنی و زندگی خود استفاده کنند، و گیاﻩهایی برویانیم که چهارپایان از آن بخورند. و باغهایی برویانیم را که بعضی به بعضی دیگر درهم پیچیده‌اند، از آن رو که شاخه‌های آنها به هر سو دویده است و بسیار پرشاخ وبرگ گردیده‌اند.
﴿إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ كَانَ مِيقَاتًا١٧﴾
﴿يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْوَاجًا١٨﴾
17-18- بی‌گمان روز داوری میان خلایق – روز قیامت - هنگامی معین ومیعادگاهی محدّدی است برای همه پشینیان و پسینیان. روزی که فرشته (اسرافیل) برای اعلان آغاز رستاخیز در شاخ (صُور) می‌دمد، پس شما گروه گروه بیایید، هر گروهی با پیشوای خود.
﴿وَفُتِحَتِ السَّمَاءُ فَكَانَتْ أَبْوَابًا١٩﴾
19- و آسمان شگافته شود، پس دارای دروازه‌های بسیاری می‌گردد تا فرشتگان از آن دروازه‌ها فرود آیند.
﴿وَسُيِّرَتِ الْجِبَالُ فَكَانَتْ سَرَابًا٢٠﴾
20- و کوﻩها بعد از اینکه ثابت و پابرجا بود برکنده وپراکنده شوند، پس چون سرابی گردند. (سراب: آب‌نما که به سبب شکست نور پیدا و جلوه‌گر می‌شود. یعنی: کوﻩها چون گردی به هوا پراکنده شوند به طوری که بیننده می‌پندارد که آن کوهی است - زیرا بر صورت کوه است - درحالی‌که حقیقتاً در آنجا کوهی نیست بلکه محضاً غباری است و بس)
﴿إِنَّ جَهَنَّمَ كَانَتْ مِرْصَادًا٢١﴾
﴿لِلطَّاغِينَ مَآبًا٢٢﴾
﴿لَابِثِينَ فِيهَا أَحْقَابًا٢٣﴾
﴿لَا يَذُوقُونَ فِيهَا بَرْدًا وَلَا شَرَابًا٢٤﴾
﴿إِلَّا حَمِيمًا وَغَسَّاقًا٢٥﴾
﴿جَزَاءً وِفَاقًا٢٦﴾
21-26- به تحقیق جهنم در آن روز کمینگاه بزرگی است که برای کافران تهیه شده است. جهنم مرجع وبازگشتگاهی است برای کافران (سرکش). در آن، روزگاران پیاپی وبی‌نهایت بسر می‌برند. نمی‌چشند در آن چیزی که گرمی دوزخ را بر آنان سرد سازد، و نه نوشیدنی که آنان را سیراب کند. مگر آبی گرم و جوشان، و خونابه و زردابۀ دوزخیان. آنان به همۀ اینها پاداش داده می‌شوند، پاداش عادلانه موافق و مناسب با اعمالشان که در دنیا انجام می‌دادند.
﴿إِنَّهُمْ كَانُوا لَا يَرْجُونَ حِسَابًا٢٧﴾
﴿وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا كِذَّابًا٢٨﴾
﴿وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ كِتَابًا٢٩﴾
﴿فَذُوقُوا فَلَنْ نَزِيدَكُمْ إِلَّا عَذَابًا٣٠﴾
27-30- آنان از روز حساب نمی‌هراسیدند بناءً برای آن هیچ عملی تقدیم نکردند. و آنچه را که پیامبران آوردهﺍند به کلّی تکذیب کردند. و ما همه چیزها را خوب دانسته و شمارش نموده و آن را در لوح المحفوظ با دقّت ثبت و ضبط کرده‌ایم. پس بچشید – ای کافران! – پاداش اعمال خویش را، که ما هرگز جز عذابی بر عذابتان نمی‌افزائیم.
﴿إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ مَفَازًا٣١﴾
﴿حَدَائِقَ وَأَعْنَابًا٣٢﴾
﴿وَكَوَاعِبَ أَتْرَابًا٣٣﴾
﴿وَكَأْسًا دِهَاقًا٣٤﴾
﴿لَا يَسْمَعُونَ فِيهَا لَغْوًا وَلَا كِذَّابًا٣٥﴾
31-35- بی‌گمان برای کسانی‌که از پروردگارشان می‌ترسند و کارهای شایسته می‌کنند رستگاریی است بسبب وارد شدنی ایشان به جنت. البته برایشان بوستانهای بزرگ و درختان انگوری است. و برایشان همسرانی است نوجوان نارپستان [6] که همه در یک سنّ و سال اند. و برایشان جامهای پر از شراب است. آنان در جنت نه سخنان باطل و بیهودهﺍی می‌شنوند و نه یکدیگر خویش را تکذیب می‌کنند.
﴿جَزَاءً مِنْ رَبِّكَ عَطَاءً حِسَابًا٣٦﴾
﴿رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا الرَّحْمَنِ لَا يَمْلِكُونَ مِنْهُ خِطَابًا٣٧﴾
﴿يَوْمَ يَقُومُ الرُّوحُ وَالْمَلَائِكَةُ صَفًّا لَا يَتَكَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَنُ وَقَالَ صَوَابًا٣٨﴾
﴿ذَلِكَ الْيَوْمُ الْحَقُّ فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ مَآبًا٣٩﴾
36-39- آنچه ذکر شد پاداش و احسانی است برایشان از جانب الله، و بخشش زیاد و بسندهﺍی است برایشان. (از جانب) پروردگار آسمانها و زمین و آنچه که مابین آنهاست، مهربان دنیا و آخرت، توان آن را ندارند که از وی سؤال کنند مگر در امری که برایشان اجازه داده‌است. روزی که جبرئیل و فرشتگان همه به صف می‌ایستند، شفاعت نمی‌کنند مگر کسی که الله رحمان برای او اجازه داده باشد در امر شفاعت، وگفته باشد سخن حق و درست. این (روز ایستادنشان بر وصفی که ذکر شد) همانا روز حق است که در رخ‌دادن و متحقق شدن آن هیچ شک و شبههﺍی نیست، پس هرکه نجات از سختیﻫـای آن روز را می‌خواهد باید راه‌بازگشتی به‌سوی پروردگار خود بگیرد با انجام اعمال شایسته.
﴿إِنَّا أَنْذَرْنَاكُمْ عَذَابًا قَرِيبًا يَوْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ مَا قَدَّمَتْ يَدَاهُ وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا٤٠﴾
40- هرآینه ما شما را از عذاب نزدیک روز آخرت هشدار دادیم، روزی که هر آدمی آنچه را از خیری کرده بود یا گناهی مرتکب شده بود بنگرد، و کافر از هول وترس حساب گوید: ای کاش من خاک می‌بودم تا هرگز زنده نمی‌شدم!.
[6. 1) دختر یا زنی که پستانهای برآمده و گرد مانند انار داشته باشد. «فرهنگ عمید»