۱- ابن عقیل
شیخ فقیه جلیل، حسن بن علی بن أبی عقیل ابو محمد العمّانی الحذّاء، متوفی اوایل قرن۴ ق، معاصر شیخ کلینی و استاد ابن قولویه قمی [استاد شیخ مفید] است. وی از جمله متکلّمین و از اعاظم فقها و مجتهدین متقدم است. از جمله تألیفات وی کتاب «المتمسّك بحبل آل‌الرسول» و کتاب «الکرّ والفرّ» است. عموم علمای رجال او را ستایش کرده‌اند، خصوصاً شیخ مفید. صاحب «کشف الرموز» درباره او می‌گوید:
«حال این شیخ بزرگوار در ثقه و علم و فضل و کلام و فقه از آن ظاهرتر است که احتیاج به بیان داشته باشد، و عموم اصحاب را در نقل اقوال آن جناب و ضبط فتاوای او اعتنایی تامّ است. خصوصاً محقّق اول [صاحب شرایع] و علاّمۀ حلّی و علمای پس از ایشان. تاریخ وفاتش را دقیقاً ذکر نکرده‌اند، اما نزدیک به وفات کلینی دانسته‌اند».
جهت اطلاع از شرح احوال وی می‌توان به کتب رجال، از جمله «قاموس الرجال» شیخ شوشتری [۴۳۸]مراجعه کرد.
شمس الدین عاملی [صاحب مدارك الأحکام] ذیل موضوع پرداختِ خمس ارباح مکاسب و تجارات می‌گوید:
«حكاه الشهيد في البيان عن ظاهر ابن أبي عقيل أيضاً فقال: وظاهر ابن الجنيد وابن أبى عقيل العفو عن هذا النوع وأنه لا خمس فيه» «از ظاهر سخن ابن‌جنید و ابن‌عقیل چنین برمی‌آید که خمس این نوع درآمدِ کسب و تجارت، بخشیده شده است».
میرزا محمد باقر خراسانی [صاحب ذخيرة المعاد] نیز در باب خمس در شرح سخن علامۀ حلّی در «ارشاد» در بخشی از کتابش با عنوان «فیما یفضل عن مئونـة السّنة له ولعیاله من أرباح التجارات والصّناعات والزّراعات»، می‌نویسد:
«وظاهر ابن‌جنید وابن‌عقیل العَفوُ عن هذا النوعِ لا خمسَ فیه» «ظاهر سخن ابن جنید و ابن عقیل، بخشش این نوع است که خمس در آن نیست».
این عین عبارت «مدارك الأحکام» است.
[۴۳۸] ج۳، ص۱۹۸.