۵- شیخ طوسی
محمد بن حسن طوسی، معروف به «شيخ الطائفة»، متوفی۴۶۰ ق، از جمله مشهورترین و خوشنام‌ترین علما و فقهای شیعه به شمار می‌آید، و دو کتـاب مهم از کتب اربعه «الاستبصار» و «تهذيب الاحکام» متعلق به اوست. وی درباره بخشودگی خمس می‌گوید:
«أَمَّا الغَنَائِمُ وَالمَتَاجِرُ وَالمَنَاكِحُ وَمَا يَجْرِي مَجْرَاهَا مِمَّا يَجِبُ لِلْإِمَامِ فِيهِ الخُمُسُ فَإِنَّهُمْ‡قَدْ أَبَاحُوا لَنَا ذَلِكَ وَسَوَّغُوا لَنَا التَّصَرُّفَ فِيه» «در غنیمت‌ها و تجارتِ کالا و در زناشویی‌ها و آنچه امثالِ این امور است، ائمه‡اینها را برای ما مباح فرموده‌اند، و تصرف در آنها را برای ما روا و جایز شمرده‌اند» [۴۴۲].
در کتاب «المبسوط» که می‌توان گفت مجموعۀ فتاوای اوست، چنین می‌نویسد:
«وأمّا حال الغَیبة فقد رخّصوا لشیعتهم التصرف في حقوقهم فیما یتعلق بالأخماس وغیرها ممّا لابدّ من الـمناکح والـمتاجر والـمساکن» «و اما در زمان غیبت، ایشان تصرف در حقوقشان از خمس را برای شیعیانشان مجاز شمرده‌اند، و غیر از آن، که چاره‌ای از آن نیست، از جمله: خرج ازدواج و سود تجارت و هزینۀ مسکن...».
عین همین عبارت شیخ را در کتاب «النّهاية» نیز مشاهده می‌کنیم [۴۴۳].
[۴۴۲] تهذيب الأحكام: ج۴، ص۱۴۳. [۴۴۳] النهایة: ص۲۰۰، چاپ بيروت،۱۳۹۰ ق.