مسأله خمس مأخوذ از کتاب و سنت

۱۳- ملاّ محسن فیض کاشانی

محسن بن شاه‌مرتضی بن شاه‌محمود، متوفی۱۰۹۰ق، معروف به فیض‌کاشانی، مشهورتر از آن است که نیازی به تعریف داشته باشد. برای اطلاع از احوال وی به منابع سابق الذکر مراجعه نمایید.

فیض کاشانی بجز دیوان اشعار، صاحب تألیفات بسیاری در موضوعات مختلف است، از جمله: «صافی» در تفسیر قرآن، «مفاتیح»، «وافی»، «شافی»، «المحجَّة البيضاء» و آثار متعدد دیگر.

وی در کتاب «وافی» که شامل احادیث کتب اربعه است، می‌گوید:

«وأما في مثل هذا الزمان حيث لا يُمكن الوصول إليهم فيسقط حقهم رأساً دون السهام الباقية لوجود مُستحقِّها، ومن صرف الكل حينئذ إلى الأصناف الثلاثة فقد أحسن واحتاط» «اما در چنین زمانی، که دسترسی به ائمه‡ممکن نیست، حقّ ایشان یکسره ساقط است، به جز سهام افراد باقی‌مانده [یتیمان، مستمندان، و درراه‌ماندگان] به علت وجود مستحقان ایشان، و هر کس همۀ آن را برای گروه سه گانۀ یادشده مصرف نماید، کار خوبی کرده و راه احتیاط را پیموده است».

در کتاب مفاتیح در کیفیت تقسیم خمس، پس از اشاره بـه جمله‌ای از اقوال مسئله، می‌نویسد:

«أقول: والأصح عندي سقوط ما يختص به لتحليلهم ذلك لشيعتهم ووجوب صرف حصص الباقين إلى أهلها لعدم مانع فيه، ثمَّ قال: ولو صرف الكل إليهم لكان أحوط وأحسن».

شیخ یوسف بحرانی هم قول به سقوط حق امام را به فیض کاشانی نسبت داده‌است [۴۵۷].

[۴۵۷] همان: ص۴۴۲.