اهمیت نیت در اسلام

اهمیت نیت از نظر عقل بر هیچ کس مخفی نیست، زیرا نیت از عقل سرچشمه میگیرد و لذا هرکس که از نظر عقل و خرد ضعیف و ناتوان است بر اعمال و کردار او هیچگونه اثری مرتب نمی‌شود و بنابراین اگر از مجنون و دیوانه و کودک عملی سر زد، هرگز موجب پاداش یا مجازات نمی‌گردد، چون عمل او بدون نیت و اراده که از آثار و نتایج عقل است صورت پذیرفته است و تقاضای عقل و خرد همین است که برای استحکام هر چیزی استحکام مواد اولیه که زیر بنا به شمار می‌روند، لازم و ضروری است و در اسلام زیر بنای تمام اعمال قلبی و بدنی بر خلوص نیت استوار است، اگر نیت خالصانه نباشد شکل و صورت ظاهری فریبنده اعمال همچون انار و سیب پوسیده‌ای می‌ماند که ظاهرش جلب توجه می‌نماید ولی چون در داخل پوسیده است قابل استفاده نیست، بنابراین شخص مسلمان مؤظف است تمام اعمال قلبی و بدنی خویش را از انگیزه های غیر الهی، ‌پاک و منزه گرداند، همانگونه که خداوند می‌فرماید: ﴿وَمَآ أُمِرُوٓاْ إِلَّا لِيَعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَ﴾[البينة: ۵]. «و امر نشدند مگر برای این‌که خداوند را با اخلاص کامل در دین پرستش کنند، و از غیر دین حق روی برگردانند».

﴿ إِنَّآ أَنزَلۡنَآ إِلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ بِٱلۡحَقِّ فَٱعۡبُدِ ٱللَّهَ مُخۡلِصٗا لَّهُ ٱلدِّينَ ٢﴾[الزمر: ۲]. «ما این کتاب را بر سر تو بحق فرستادیم، پس خداوند را پرستش کن و دین را برای او خالص بگردان».

۳- وَعَنْ عُمَرَ بنَ خَطَّابَسقال: سَمِعْتُ رسول الله جيَقُولُ: إنَّمَا الأَعْمَالُ بِالنِّياَّتِ.(متفق علیه).

«از امیر المؤمینن حضرت عمر بن خطابسروایت است من از پیامبر خدا صشنیدم فرمود: همانا ارزش و اعتبار اعمال وابسته با نیت است».

۴- وَعنْ أَبِي هُرَيْرَةَسعَنِ النَّبِيِّ جأَنَّهُ قَالَ: يُبْعَثُ النَّاسِ عَلَى نِيَّاتِهِم. (مسند احمد).

«از حضرت ابوهریرهسروایت است پیامبر خدا صفرمود: مردم در روز قیامت مطابق نیت‌هایشان دوباره زنده می‌شوند».

۵- عَنْ أَنَسٍسقَالَ: رَجَعْنَا مِنْ غَزْوَةِ تَبُوكَ مَعَ النَّبِيِّ جفَقَالَ: إِنَّ أَقْوَامًا بِالْمَدِينَةِ خَلْفَنَا مَا سَلَكْنَا شِعْبًا وَلَا وَادِيًا إِلَّا وَهُمْ مَعَنَا فِيهِ حَبَسَهُمْ الْعُذْرُ. (صحیح البخاری).

«حضرت انسسروایت می‌کند که ما از جنگ تبوک با پیامبر ص برگشتم، رسول الله صفرمودند: همانا در مدینه منوره کسانی را ترک نمودیم که هیچ دره ورودخانه‌ای را طی نکردیم مگر این‌که آن‌ها با ما بودند، آن‌ها را عذر باز داشته بود».

۶ـ وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَسقَال: قالَ رَسُولُ اللهِ ص:إِنَّ اللَّهَ لَا يَنْظُرُ إِلَى أَجْسَادِكُمْ وَلَا إِلَى صُوَرِكُمْ وَلَكِنْ يَنْظُرُ إِلَى قُلُوبِكُمْ وَأَعْمَالِكُمْ. (صحیح مسلم)

«از حضرت ابی هریرهسروایت است رسول الله صفرمودند: همانا خداوند به پیکرها و چهره‌های شما نمی‌نگرد، بلکه به دل‌ها (نیت‌ها) و اعمال شما می‌نگرد».

از آیات و روایات مذکور معلوم می‌گردد، که مسلمان مؤظف است در کردار و گفتار خویش فقط رضای خداوند را در نظر داشته باشد، زیرا بدون اخلاص نیت تمام اعمال و کردار انسان بی‌فایده است، و به آن ثوابی تعلق نمی‌گیرد.

و نیز مسلمانی که نیت کار خیری را داشته باشد و به علت عذری که انجام دادن آن معذور گردد، با کسی که همان عمل خیر را انجام داده است، در اجر و ثواب شریک است و این از الطاف الهی است که شامل حال مؤمن صادق قرار می‌گیرد.