مسلمان از دیدگاه آیات و روایات

ج: تکبر در برابر مردم:

نوع دیگری از تکبر این است که انسان خود خواه و خود‌بین از خوشی‌ها و شادی‌ها و پیروزی‌های زندگی سرمست و مغرور شده خود را از دیگران بهتر و برتر می‌داند و نسبت به توده مردم بی‌اعتناء شده حقوق مادی و معنوی آنان را رعایت نمی‌کند و از مجالست و معاشرت آراء و افکار مفید آنان محروم گشته عمری را در گمراهی و آلودگی سپری می‌نماید و در نتیجه در دنیا و آخرت بدبخت و نابود می‌گردد.

و اولین کسی که چنین نظری داشت و علیه انسانیت قیام کرد، شیطان بود،‌ هنگامی که خداوند به او و فرشتگان دستور داد که حضرت آدم را سجده کنند، شیطان از روی کبر و غرور فلسفه بافی کرد و سجده ننمود و گفت:

﴿أَنَا۠ خَيۡرٞ مِّنۡهُ خَلَقۡتَنِي مِن نَّارٖ وَخَلَقۡتَهُۥ مِن طِينٖ ٧٦﴾[ص: ۷۶]. «من از آدم بهتر هستم چون مرا از آتش و آدم را ازخاک آفریدی». لذا شیطان برای همیشه مردود و از رحمت الهی محروم گشت.

در قرآن کریم آیات زیادی وجود دارد که در آن از تکبر و متکبرین بسیار مذمت و نکوهش شده است چنانکه خداوند می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ مَن كَانَ مُخۡتَالٗا فَخُورًا ٣٦﴾[النساء: ۳۶]. «همانا خداوند مردم خود پسند و متکبر را دوست نمی‌دارد». ﴿إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُسۡتَكۡبِرِينَ ٢٣﴾[النحل: ۲۳]. «به راستی که خداوند متکبران را دوست نمی‌دارد». ﴿وَلَا تُصَعِّرۡ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَلَا تَمۡشِ فِي ٱلۡأَرۡضِ مَرَحًاۖ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخۡتَالٖ فَخُورٖ ١٨﴾[لقمان: ۱۸]. «با تکبر از مردم رخ بر متاب و مغرورانه بر زمین راه مرو که خداوند هیچ متکبر و مغروری را دوست نمی‌دارد».

حضرت پیامبرخدا صنیز تکبر و متکبرین را مورد مذمت شدید قرار داده است، چنانکه می فرماید:

۵۵ـ وعن ابن مسعودسقال: قال النبي ج: لاَ يَدْخُلُ الْجَنَّةَ مَنْ كَانَ فِى قَلْبِهِ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ مِنْ كِبْرٍ. (مسلم).

از حضرت ابن مسعودسروایت است رسول الله صفرمودند: هر کس ذره‌ای از کبر و غرور در دل داشته باشد داخل بهشت نمی‌شود.

۵۶ـ وعن حارثة بن وهبسقال: سمعت رسول الله جيقول: أَلَا أُخْبِرُكُمْ بِأَهْلِ النَّارِ كُلُّ عُتُلٍّ جَوَّاظٍ مُسْتَكْبِرٍ.(متفق علیه). «از حضرت حارثهسروایت است من از پیامبر خدا صشنیدم فرمود: آیا شما را از جهنمیان باخبر نسازم؟ هر شخص خشن آزمند، متکبر و مغرور است».