مسلمان از دیدگاه آیات و روایات

ز: دوستی با چه کسی؟

انتخاب دوست در زندگی بشر در سعادت و شقاوت انسان بسیار مهم و سرنوشت ساز است و از این جهت اسلام در انتخاب دوست مؤمن و متعهد و همنشینی با نیکوکاران و پرواپیشگان تأکید فراوان می‌نماید شاعر می‌گوید:

عن المرء لا تسال وسل عن قرينه
فكل قرين بالمقارن يقتدي

از شخص که می‌خواهی او را بدانی پرسش مکن، بلکه درباره دوستش سوال کن زیرا هر همدم و دوست به رفیق نزدیکش اقتدا و پیروی می‌کند.

شاعر دیگری می‌گوید:

تا توانی می‌گریز از یار بد
یار بد بدتر بود از مار بد
مار بد تنها تو را بر جان زند
یار بد برجان و بر ایمان زند

بهر حال از نظر علمی و عملی و تجربه ثابت شده که انسان از ناحیه دوست و همنشین تحت تأثیر قرار می‌گیرد دوست و همنشین بد موجب ویرانگری و نابودی انسان می‌شود همانگونه که دوست و معاشر خوب عامل سازندگی و سعادت می‌باشد.

دوستان ناباب و بدکردار پسر حضرت نوح را به سوی گناه و معصیت کشاندند و برای همیشه او را از خاندان نبوت جدا نمودند ولی سگ اصحاب کهف بر اثر مصاحبت چند روز با جوانان مؤمن، مبارز و پاکباز چون اصحاب کهف خوی نیک آدمیت پیدا کرد و برای همیشه مصاحب آن‌ها گردید شاعر می‌گوید:

پسر نوح با بدان بنشست
خاندان نبوتش گم شد
سگ اصحاب کهف روزی چند
پی نیکان گرفت و آدم شد

در آیات و روایات توجه بسیار به این موضع شده و نخستین معلم انسانیت حضرت پیامبر اسلام صسفارش‌های هشدار دهنده و گسترده‌ای در این باره داده است چنانکه می‌فرماید:

۱۵۸ـ وَعَن أبي سعيد الخدريسعن النبي جقال: لا تُصَاحِبْ إلا مُؤْمِناً، وَلَا يَأْكُلْ طَعَامَكَ إلا تَقِيٌّ. (ترمذی، ابوداود).

از حضرت ابوسعید خدریسروایت است رسول الله صفرمودند: جز با مسلمان همراهی و همنشینی مکن و جز پرهیزکاران غذایت را نخورد.

۱۵۹ـ وَعَن أبي هريرةسعَن النبي جقَالَ: الرَّجُلُ عَلَى دِينِ خَلِيلِهِ، فَليَنْظُرْ أَحَدُكُمْ مَنْ يُخَالِلُ. (ابوداود، ترمذی).

هر شخص پیرو دین دوست خویش است، پس هر کدام از شما دقت کند که با چه کسی دوستی می‌کند.

۱۶۰ـ وَعَن أبي موسي الأشعريسأن النبي جقَالَ: إِنَّمَا مَثلُ الجَلِيسِ الصَّالِحِ وَجَلِيسِ السُّوءِ، كَحَامِلِ المِسْكِ، وَنَافِخِ الْكِيرِ، فَحَامِلُ الْمِسْكِ: إمَّا أنْ يُحْذِيَكَ، وَإمَّا أنْ تَبْتَاعَ مِنْهُ، وَإمَّا أنْ تَجِدَ مِنْهُ ريحاً طَيِّبَةً، وَنَافِخُ الكِيرِ: إمَّا أنْ يُحْرِقَ ثِيَابَكَ، وَإمَّا أنْ تَجِدَ مِنْهُ رِيحاً مُنْتِنَةً. (مُتَّفَقٌ علیهِ).

از حضرت ابوموسی اشعریسروایت است رسول الله ص فرمودند: همانا مثال همنشین صالح و همنشین بد مانند دارنده مشک و دمنده دم آهنگری است پس دارنده مشک یا به تو مقداری می‌دهد یا مقداری از او میخری،‌ یا حداقل بوی خوش از آن به تو میرسد (اما رفیق و همنشین بد مانند کسی است که در دم آهنگری میدمد) و اما دمنده دم آهنگری یا لباست را آتش می‌زند یا بوی بسیار بدی به مشامت می‌رسد.