شرح ریاض الصالحین - جلد چهارم

۱۳۳- باب: آداب سلام

۸۶۲- وعن أبي هريرةس أنَّ رسولَ اللهج قال: «يُسَلِّمُ الرَّاكِبُ عَلَى الْمَاشِي، وَالْماشي عَلَي القَاعِد، والقليلُ على الكَثِيرِ».[متفق عليه] [صحیح بخاری، ش: ۶۲۳۱؛ و صحیح مسلم، ش: ۲۱۶۰]

وَفِي رواية البخاري: «والصَّغيرُ على الْكَبِيرِ».

ترجمه: ابوهریرهسمی‌گوید: رسول‌اللهجفرمود: «سواره بر پیاده، و پیاده بر نشسته، و شمارِ کم‌تر بر گروهِ بیش‌تر سلام کنند».

و در روایت بخاری آمده است: «و کوچک بر بزرگ».

۸۶۳- وَعن أبي أُمامة صُديِّ بن عجلان الباهِلِيس قال: قال رسولُ اللهج: «إنَّ أَوْلىَ النِّاسِ بِاللهِ مَنْ بَدَأَهُم بالسَّلاَمِ».[روایت ابوداود با اِسنادِ جیّد] [صحیح الجامع، ش: ۲۰۱۱؛ و صحیح أبی داود، از آلبانیش: ۴۳۲۸. این حدیث، پیش‌تر به‌شماره‌ی ۸۶۰ گذشت]

وَرَوَاهُ التِّرمذي عن أبي أُمامةَس قِيلَ يارسولَ الله، الرَّجُلانِ يَلْتَقيانِ أيُّهُمَا يَبْدأُ بالسَّلام، قال: «أوْلاهُمَا بالله تعالى».[ترمذي می‌گوید: حديثی حسن است.]

ترجمه: ابوامامهسمی‌گوید: رسول‌اللهجفرمود: «نزدیک‌ترین مردم به الله، کسی‌ست که آغازگرِ سلام کردن به مردم باشد». [یعنی در سلام کردن به دیگران، پیش‌دستی کند. (مترجم))]

ترمذی این حدیث را از ابوامامهسروایت کرده است که: گفته شد: ای رسول‌خدا! کدام‌یک از دو نفری که با یک‌دیگر برخورد می‌کنند، ابتدا سلام دهد؟ فرمود: «نزدیک‌‌ترینشان به الله متعال».

شرح

نوویاین احادیث را در کتابش «ریاض‌الصالحین» در باب آداب سلام آورده است و پیش‌تر به شرح برخی از آن‌ها پرداختیم. وی، سپس حدیث ابوهریرهسرا ذکر کرده که در آن آمده است که چه کسی، ابتدا سلام می‌کند؟

می‌گوییم: کسی که از همه بهتر است، در سلام کردن پیش‌دستی می‌نماید؛ همان‌گونه که پیامبر اکرمجبه‌عنوان برترین آفریده‌ به هرکس که برمی‌خورد، در سلام کردن از او پیشی می‌گرفت. لذا همواره بکوشید که در سلام کردن، از دوستان خود سبقت بگیرید و این، شما باشید که ابتدا سلام می‌کنید؛ گرچه طرفِ مقابل از شما کوچک‌تر باشد. زیرا بهترین مردم، کسی‌ست که در سلام کردن به آن‌ها پیش‌دستی می‌کند و نزدیک‌ترین مردم به الله متعال نیز کسی‌ست که آغازگرِ سلام به آن‌هاست. آیا مگر دوست ندارید که نزدیک‌ترین مردم به اللهﻷباشید؟ پس آغازگرِ سلام کردن به مردم باشید و در سلام کردن به دیگران، پیش‌دستی نمایید.

سپس مؤلف در حدیث ابوهریرهسیادآور شده است که پیامبرجفرمود: «سواره بر پیاده، و پیاده بر نشسته، و شمارِ کم‌تر بر گروهِ بیش‌تر، و کوچک بر بزرگ سلام کنند». زیرا سواره بالاتر از پیاده است و پیاده، بالاتر از نشسته می‌باشد و از آن‌جا که حقِ تعدادِ بیش‌تر، بیش از حقّ شمارِ کم‌تر است، لذا گروهِ اندک بر گروهِ بیش‌تر سلام دهند. و همین‌طور کوچک به بزرگ‌تر از خود سلام کند؛ زیرا بزرگ‌تر بر کوچک‌تر از خود، حق دارد. اما اگر تعدادِ کم‌تر حواسشان نباشد، جمعِ بیش‌تر به آن‌ها سلام کنند. هم‌چنین اگر کوچک‌تر، حواسش نباشد، بزرگ‌تر سلام دهد؛ نباید سنتِ سلام کردن، ترک شود. این سخنِ پیامبرجبدین معنا نیست که سلام کردنِ بزرگ‌تر به کوچک‌تر، حرام است؛ بلکه همان‌گونه که پیش‌تر گفتیم، بهتر است که با وجودِ بزرگ‌تر بودن، به کوچک‌تر از خود، سلام کنید؛ زیرا نزدیک‌ترین مردم به الله متعال، کسی‌ست که آغازگر سلام کردن به آن‌هاست.