شرح ریاض الصالحین - جلد چهارم

۱۳۹- باب: مستحب بودن سلام به‌هنگام برخاستن از مجلس و ترک هم‌نشین یا هم‌نشینان

۸۷۴- وعن أبي هريرةس قال: قال رسولُ اللهج: «إذَا انْتَهَى أحَدُكُم إلى المَجْلسِ فَلْيُسَلِّمْ، فَإذَا أرَادَ أنْ يَقُومَ فَلْيُسَلِّم، فَليسْت الأُولى بأَحَقِّ من الآخِرَة».[روایت ابوداود و ترمذي؛ ترمذی این حدیث را حسن دانسته است.] [صحیح الجامع، ش: ۴۰۰؛ السلسلة الصحیحة، ش: ۱۸۳؛ و صحیح أبی داود، از آلبانیش: ۴۳۴۰]

ترجمه: ابوهریرهسمی‌گوید: رسول‌اللهجفرمود: «هرگاه کسی از شما واردِ مجلسی می‌شود، باید سلام کند و چون می‌خواست برخیزد، باید سلام نماید؛ زیرا سلامِ نخست، بهتر و شایسته‌تر از سلامِ پایانی نیست».

شرح

در این حدیث آمده است: هرگاه انسان وارد مجلسی می‌شود، سلام کند و آن‌گاه که قصدِ ترکِ مجلس را داشت و برخاست، باز سلام نماید؛ زیرا پیامبرجبه این کار دستور داده و فرموده است: «سلامِ نخست، بهتر و شایسته‌تر از سلامِ پایانی نیست»؛ یعنی: همان‌گونه که هنگامِ ورود به مجلس سلام می‌کنید، هنگامِ ترک مجلس نیز سلام نمایید. از این‌رو انسان هم هنگامِ ورود به مسجد بر پیامبرجدرود می‌فرستد و هم هنگام خروج از آن. هم‌چنین انسان هنگامِ ورود به مکه برای حج یا عمره، با طواف آغاز می‌کند و آن‌گاه که قصد ترک مکه را دارد، با طواف به پایان می‌رساند؛ زیرا طواف، تحیت یا سلام و درودِ مکه برای کسی‌ست که حج یا عمره می‌گزارد و نیز وداع با مکه برای حاجی یا عمره گزاری‌ست که مکه را ترک می‌کند. این، از کمالِ شریعت است که آغاز و پایانِ چنین کارهایی را یکسان قرار داده است و همان‌گونه که همه‌ی ما می‌دانیم: شریعت از سوی پروردگار دانا و حکیم نازل شده است. همان‌طور که الله متعال می‌فرماید:

﴿الٓرۚ كِتَٰبٌ أُحۡكِمَتۡ ءَايَٰتُهُۥ ثُمَّ فُصِّلَتۡ مِن لَّدُنۡ حَكِيمٍ خَبِيرٍ ١﴾ [هود: ١]

الف، لام، را؛ (این) کتابی است که آیاتش محکم و استوار گشته و از سوی پروردگار حکیم و دانا بیان شده است.

از این‌رو می‌بینیم که همه‌ی آموزه‌ها و دستورهای شریعت، هم‌سو و هماهنگ است و در آن هیچ تناقض و عیبی وجود ندارد؛ چنان‌که رسول اللهجاز راه رفتن با یک کفش- حتی به‌خاطرِ تعمیرِ کفشِ دیگر باشد- منع نموده است؛ چرا؟ زیرا اگر کفش را به یکی از پاهای خود اختصاص دهید، در حقّ پای دیگر جفا کرده‌اید و این بر خلافِ عدل و توازن است؛ لذا به‌روشنی می‌بینیم که شریعت اسلامی به عدل و رعایتِ حق در همه چیز دستور داده است:

﴿إِنَّ ٱللَّهَ يَأۡمُرُ بِٱلۡعَدۡلِ وَٱلۡإِحۡسَٰنِ وَإِيتَآيِٕ ذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَيَنۡهَىٰ عَنِ ٱلۡفَحۡشَآءِ وَٱلۡمُنكَرِ وَٱلۡبَغۡيِۚ يَعِظُكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَذَكَّرُونَ ٩٠﴾ [النحل: ٩٠]

همانا الله به عدل و احسان و عطا و بخشش به خویشان فرمان می‌دهد و از کارهای زشت و ناپسند و تجاوز باز می‌دارد. پندتان می‌دهد؛ باشد که پند بگیرید.