بلکه گمراه شدی

نقدی بر سخنان تیجانی پیرامون مبحث (راهنمایی حق)

تیجانی داستان بسیار طولانی را تحت عنوان «راهنمایی حق» ذکر کرده است که خلاصه آن تقدیم خوانندگان محترم خواهد شد: یک زن و یک مرد با هم ازدواج می‌کنند. بعد از ازدواج خانواده زن و شوهر مطلع می‌شوند که زنی در او آن شیر خوارگی این همسر و شوهر، آن‌ها را شیر داده است. و هر کدام سه دفعه و پستان زن شیر دهنده را در دهان گرفته و مکیده است. این مساله به عنوان یک مشکل بزرگ در خانواده همسر و شوهر و حتی میان تمام مردم محله مطرح می‌شود. و آنان در صدد راه حل این معضل خانوادگی بر می‌آیند. و نزد فقها و مراجع دینی می‌روند. اکثر آنان به حرمت ازدواج فتوا می‌دهند. بالاخره آنان به (علامه) تیجانی مراجعه می‌کنند، او این معضل بزرگ را بوسیله فتوایی از فتاوای علی بن ابی طالب حل می‌کند و می‌گوید که امام علی بن ابی طالب بعد از مکیدن پانزده بار به حرمت ازدواج یا ثبوت حرمت شیر خوارگی فتوا داده است؟! بعد آقای تیجانی موضوع را در دادگاه مطرح می‌کند و با ارائه دلایل از کتب شیعه و سنت به غائله خاتمه داده و پیروزمندانه از محکمه قضا بیرون می‌آید [۹۲۴].

می‌گویم:

۱- فقهای اهل سنت درباره تعداد مکیدن اختلاف نظر دارند. یک گروه پنج بار مکیدن را موجب حرمت رضایت می‌داند. امام شافعی، یک روایت از امام احمد و فتوای عایشه، عبدالله بن زبیر، اسحاق، ابن مسعود، عطا و طاوس، مؤید خمس رضعات (پنج بار مکیدن) هستند گروه دوم مطلق شیر را موجب حرمت می‌داند، خواه قلیل باشد یا کثیر و هیچ تفاوتی میان قلیل و کثیر قائل نیست. و علی بن ابی طالب، ابی عباس، ابن مسیب، حسن، مکحول، زهری، قتاده، حماد، مالک، اوزاعی، ثوری و لیث مؤید این دیدگاه هستند و مطلق مکیدن شیر را موجب حرمت می‌دانند. گروه سومی معتقد به این است که سه بار مکیدن موجب حرمت است. و آنان عبارت‌اند از: ابوثور، ابوعبید، داود و غیره [۹۲۵]قول صحیح ان شاءالله، این است که کمتر از پنج بار مکیدن، حرمت رضاعت را ثابت نمی‌کند. همانطور که در احادیث صحیح آمده است. حضرت ام المومنین، عایشهلمی‌فرماید: «در قرآن ده بار مکیدن شیر موجب حرمت رضاعت بود ولی بعداً منسوخ شد و ده بار مکیدن به پنج باز مکیدن تقلیل یافته است. رسول الله جرحلت کرد و این (خمس رضعات) (پنج بار مکیدن) تلاوت می‌شد [۹۲۶].

۲- این ادعای تیجانی که امام مالک حسب امیال و خواسته طبقه حکام فتوا می‌داد [۹۲۷]، دروغ محض است. او حتی یک دلیل برای اثبات مدعای خود ارائه نداده است. او از کجا چنین سخنی را می‌گوید؟ اگر کسی از حکام از امام مالک تقلید کرده است، این عیبی محسوب نمی‌شود. زیرا امام کسی را امر به تقلید از خود نکرده است و از امام مالک به روایت صحیح ثابت است: «همانا من بشری هستم و مانند سایر اولاد آدم جایز الخطا هستم، نسبت به فتاوا و آراء من دقت شود، هر آنچه که موافق با کتاب الله و سنت باشد، بدان عمل کنید و آنچه که با کتاب الله و سنت موافقت نداشته باشد، آن‌ را ترک کنید» [۹۲۸].

۳- این گفته آقای تیجانی که علی بن ابی طالب (خمس عشر رضعات) پانزده بار مکیدن را موجب حرمت می‌داند [۹۲۹]، افرا و دروغ محض است. زیرا فتوای حضرت علی در این خصوص، همانطور که از روایات صحیح ثابت است. این است که قلیل و کثیر رضاع، موجب حرمت است، یعنی مطلق مکیدن شیر را قطع نظر از تعداد، موجب حرمت رضاع می‌داند. (قول بخمس عشر رضعات)یعنی پانزده بار مکیدن از هیچ یک از علما ثابت نیست. اما شیعه دوازده امامی، در این باره دچار سردرگمی بسیار شگفتی هستند.

آقای طوسی در کتاب (تهذیب الأحکام) که در اصول و فروع از کتب مرجع شیعه محسوب می‌شود، روایات مختلف و متناقضی را آورده است. در یک روایت چنین آورده است. «عبید بن زراره می‌گوید: از ابی عبدالله÷سوال کردم: ما اهل بیت، تعدادمان زیاد است. در مواقع خوشی یا غم همه ما گرد هم می‌آییم، زن و مرد با هم تجمع می‌کنند. بسا اوقات زنان از اینکه سرشان لخت شود، بدلیل وجود مردان با شرم و حیا مواجه می‌شوند و گاهی مردان نیز خجالت می‌کشند از اینکه به طرف زنان نگاه کنند، حرمت رضاعت چگونه و با چند بار مکیدن ثابت می‌شود؟ فرمود: همان مقدار که گوشت و خون را تولید کند، عرض کردم: چه مقدار خون و گوشت را تولید می‌کند؟ فرمود: «می‌گفتند: که ده بار مکیدن مولد خون و گوشت می‌شود» عرض کردم: با ده بار مکیدن حرمت رضاعت ثابت می‌شود؟ فرمود: «این فتوا را بگذار» و بعد فرمود: «هر چه که از نسب حرام است از رضاعت نیز حرام می‌گردد» [۹۳۰]در روایتی دیگر از ابی عبدالله آمده است: «از شیر خوردن حرمت ثابت نمی‌شود مگر از خوردن همان مقدار که موجب تقویت استخوان و تولید گوشت باشد. اما یک بار، دو بار و سه ـ حتی ده بار ـ مکیدن به صورت متفرق و جداگانه، اشکالی ندارد [۹۳۱].

بعد آقای طوسی روایت می‌کند که ده بار مکیدن بلکه پانزده بار مکیدن، موجب حرمت نمی‌گردد. از ابی عبدالله مروی است، می‌گوید: شنیدم ده بار شیر خوردن حرمت را ثابت نمی‌کند. عمر بن یزید می‌گوید: از ابی عبدالله شنیدم فرمود: «پانزده بار شیر خوردن موجب حرمت نمی‌گردد» [۹۳۲].

سپس آقای طوسی می‌خواهد میان این روایات متعارضه راه توفیق و تطبیقی را پیدا کند و در این راستا می‌گوید: این همه روایات و آنچه که مشابه این‌ها است، در صورتی موجب حرمت رضاعت نمی‌گردد که متفرقه باشند اما اگر پشت سر هم و پی در پی و بدون وقفه باشند، حرمت را ثابت می‌کنند. روایت هارون بن مسلم از ابی عبدالله که قبلاً بیان گردید مشتمل بر این توجیه و تطبیق است و آن اینکه وقتی که ابی عبدالله از ده بار شیر خوردن (عشر رضعات) سخن به میان آورد، فرمود: «لا بأس به إذا كن متفرقات»یعنی ده بار بصورت وقفه و جداگانه، موجب حرمت رضاعت نمی‌گردد. این سخن دال بر این است که اگر شیر خوردن‌ها متوالی و بدون وقفه باشند، حرمت را ثابت می‌کنند [۹۳۳]آری، شیخ الطائفه تاکید دارد که ده بار مکیدن متوالی و بدون وقفه موجب حرمت رضاعت است و آقای تیجانی تاکید دارد که پانزده بار شیر خوردن پی در پی و تا سیر خوردن موجب حرمت می‌گردد، خواننده محترم ببین چقدر تعارض و تناقص وجود دارد!؟

۴- این سخن آقای تیجانی که می‌گوید: بخاری را باز کردم و در آن روایتی از عایشه دیدم و در آن آمده بود که رسول اکرم جپنج بار مکیدن یا بیش از پنج بار را موجب حرمت گردانیده است [۹۳۴]، این سخن آقای تیجانی دروغ است. زیرا بخاری چنین حدیثی را نقل نکرده است. بلکه امام مسلم حدیثی شبیه این حدیث را نقل کرده است و حدیث در پاراگراف گذشته بیان گردید.

۵ - تیجانی در این قضیه برای اثبات صحت ازدواج زن و مرد کتاب‌های اهل سنت مانند صحیح مسلم ابن رشد و فتاوی شیخ شلتوت و کتاب‌هایی راکه قضات به آن‌ها استناد می‌کنند به عنوان گواه و دلیل ذکر کرده است. من نمی‏دانم که این جریان چه حجت و دلیلی برای آن‌هاست.

۶ - به سختی می‏توانم باور کنم که از میان همه این علما و قضات، حتی یک نفر هم نمی‏دانسته است که دلایل صحیح ثابت می‌کند که کمتر از پنج وعده شیر خوردن طفل از زنی غیراز مادرش موجب تحریم ازدواج نمی‌شود. به هر حال ممکن است همه آن‌ها در این امر دچار نوعی جهل شده باشند. دلیل آن واضح است و آن دور شدن آن‌ها از روش اهل سنت و جماعت است که پیروی از قرآن و سنت را واجب می‏داند و نه تقلید مذموم که روش استدلال تیجانی برای اثبات ادعاهایش است که در هنگام استناد به سنت رسول خدا جدر پیش گرفته است. پس در چنین حالتی چه ایرادی به اهل سنت وارد است؟!.

شاید خواننده گرامی‌خواه شیعه باشد یا سنی با خواندن کتاب‏ حاضر به نوعی احساس تندروی و خشن بودن عبارات آن نماید. این بدان علت است که تیجانی در کتاب‌هایش در مقابل اصحاب رسول خدا جپا را از حدود خود فراتر نهاده و با دروغ‌های بزرگ و زشت، اعمالی را که از آن‌ها سر نزده است و سخنانی را که نگفته‏اند، به آن‌ها نسبت می‏دهد. بنابراین از خوانندگان گرامی می‏خواهم که عذر مرا در این باره بپذیرند.

[۹۲۴] ثم اهتدیت ص (۱۸۴-۱۷۶) و آنگاه هدایت شدم ص (۳۱۱-۲۹۹). [۹۲۵] مغنی، ابن قدامه ج۱۱ ص (۳۱۲-۳۱۰) و مسلم مع الشرح ج ۱۰ ص (۴۶-۴۴) و بدایة المجتهد ابن رشد ج۳ ص (۶۶-۶۴). [۹۲۶] مسلم مع الشرح کتاب الرضاع باب التحریم بخمس رضعات (۱۴۵۲). * بعد از وفات رسول الله جتلاوت می‌شد به این معنی است که بعضی از مردم تلاوت می‌کردند چون از نسخ آن خبر نداشتند هنگامی که خبر نسخ به آن‌ها رسید، رجوع کردند و اجماع نمودند که تلاوت نمی‌شود ((شرح مسلم)) با اندکی تصرف ((مترجم)). [۹۲۷] ثم اهتدیت ص (۱۷۸) و آنگاه هدایت شدم ص (۳۰۴-۳۰۳). [۹۲۸] معنى قول الإمام ص (۱۵۰) من ضمن مجموعة الرسایل المنیریة ج۲. [۹۲۹] ثم اهتدیت ص (۱۷۹) و آنگاه هدایت شدم ص (۳۰۴). [۹۳۰] تهذیب الأحکام للطوسی ج۷ ص (۲۸۱) باب ما یحرم من النکاح من الرضاع وما لا یحرم منه. [۹۳۱] تهذیب الأحکام ج۸ ص (۲۸۱). [۹۳۲] تهذیب الأحکام ج۸ ص (۲۸۲). [۹۳۳] همان ماخذ. [۹۳۴] ثم اهتدیت ص (۱۲۸) و آنگاه هدایت شدم ص (۳۰۹).