احکام سوگند و نذر

سوّم اینکه کسی که سوگندش داده‌اند نه ظالم باشد نه مظلوم:

هر گاه کسی که قسم داده می‌شود (آن کس که سوگند متوجّهِ اوست یا کسی که در ابتدا سوگند می‌خورد)، نه ظالم باشد و نه مظلوم در این صورت ظاهرِ نظر و رأیِ امام احمد این است که او می‌تواند قسمش را تأویل کند، و یک معنای محتملِ دیگر غیر از معنای اصلیِ آن را که خلافِ معنای اصلی است و به ذهنِ شنونده خطور می‌کند، نیّت نماید. مثالی از این دست سوگند، سوگندِ مهنا /، هم‌نشینِ امام احمد می‌باشد که به امام احمد گفت:

«می‌خواهم بیرون بروم (یعنی به شهرم سفر کنم) پس می‌خواهم که فلان قسمت را برایم توضیح دهی» و امام احمد نیز آن کار را انجام داد. مدّتی بعد از آن موضوع، امام احمد او را دید و به او گفت: «مگر نگفتی که می‌خواهی به شهرت سفر کنی؟! مهنا به او جواب داد: «آیا به من تو گفتم که اکنون می‌خواهم بروم؟ و امام احمد نیز او را از آن کار باز نداشت. این، نظر و مذهبِ امام شافعی نیز می‌باشد و در آن خلافی نیست [۳۱].

[۳۱] الـمغنی: ج ۸، ص ٧۲۸-٧۲٩.