احکام سوگند و نذر

نوعِ دوّم: نذرِ طاعت و فرمانبرداری [نذر الطاعة و التَّبَرُّر]

این نوع نذر، نذری است که نذر کننده به وسیله‌ی آن، قصدِ انجامِ عملی را می‌نماید که او را به خدا نزدیک می‌کند ازجمله صدقه و نماز و مانندِ آن. کلمه‌ی «بَرَر» از کلمه‌ی «برّ» یعنی نیکوکاری گرفته شده است زیرا هدفِ نذر کننده از این نوع نذر، انجام عملی نیک و نزدیکی به خداوندِ متعال است. وفای به این نوع نذر، واجب است چون پیامبر جفرموده است:

«مَنْ نَذَرَ أَنْ يُطِيعَ اللَّهَ فَلْيُطِعْهُ، وَمَنْ نَذَرَ أَنْ يَعْصِيَهُ فَلاَ يَعْصِهِ».

«هر کس، نذر کرد که خدا را اطاعت کند باید به این عمل کند و هر کس نذر کرد که خدا را نافرمانی کند نباید به آن، عمل نماید».

این نوع نذر یا به صورتِ تعلیق [یعنی شرط و جزا] یا بدونِ تعلیق و غیرِ مشروط به چیزی می‌آید.

مثالی از نوعِ اوّل این است که نذر کننده می‌گوید: اگر خداوند بیمارم را شفا دهد روزه‌ی یک ماه بر من واجب باشد، و این نوع نذر با این کیفیّت، «نذرِ پاداش» [نذر المجازاه] نامیده می‌شود برای اینکه همانندِ جزا و پاداش برای چیزی واقع می‌شود.

و مثالی از نوع دوّم یعنی نذری که به هیچ شرطی وابسته نیست، این است که نذر کننده فقط بگوید: «برای خدا بر من واجب باشد که یک ماه روزه بگیرم».

نذرِ طاعت به سه دسته تقسیم می‌شود:

دسته‌ی اوّل: ملزم شدن به عبادتی است در مقابلِ کسب نعمتی یا دفعِ بلایی و آنچه که شخص، خود را ملزم به آن می‌نماید باید اصلی برای وجوبِ آن در شرع موجود باشد مانند روزه؛ مثلاً شخص بگوید: اگر خداوند بیماریم را شفا دهد، روزه‌ی یک ماه، برای خدا بر من واجب باشد. این نوع از نذر به اجماعِ علما وفای به آن، واجب است.

دسته‌ی دوّم: ملزم شدن به عبادتی است بدون هیچ شرطی مثلاً شخص بگوید: روزه‌ی یک ماه، برای خدا بر من واجب باشد. این نوع نذر نیز با توجّه به گفته‌ی اکثرِ علما وفای به آن لازم است.

دسته‌ی سوّم: نذر عبادتی است که اصلی برای وجوبِ آن در شرع وجود ندارد مانندِ اعتکاف و عیادتِ مریض. این نوع از نذر نیز همان گونه که حنبلیان به آن تصریح کرده‌اند، وفای به آن لازم است.