احکام سوگند و نذر

نوعِ اوّلِ کفّاره: دادنِ خوراک

دادنِ خوراک در این جا، غذا دادن به ده نفر است به این دلیل که خداوند تعالی صراحتاً به تعدادِ آن‌ها اشاره کرده است و لازم است که این ده نفر، مسکین یا فقیر باشند زیرا که فقیر، گذشته از اینکه مسکین به حساب می‌آید وضعِ مادّیِ او از مسکین هم بدتر است با اینکه جزوِ مسلمانانِ آزاده باشند و این رأی و مذهبِ حنبلیان است. ابوثور و اصحابِ رأی گفته‌اند که دادنِ کفّاره به اهلِ ذمّه [۵۲]، اگر فقیر باشند درست است زیرا آنان از اهالیِ مملکتِ اسلامی هستند. وقتی که فقیرِ موردِ نظر، بچّه‌ی کوچکی باشد که هنوز غذا نمی‌خورد، درست است که طعام را به او بدهد و با توجه به قولِ اکثرِ علماء ولیِّ بچّه به جای او آن را می‌گیرد و این یکی از نظراتِ روایت شده از امام احمد بن جنبل، در این باره است.

طعام باید از نوعِ متوسّط و معمولی باشد که اغلب، شخص برای خانواده‌ی خود تهیّه می‌کند. چنان‌که امام احمد روایت کرده است و ابن قدامه‌ی حنبلی نیز در «المغنی» آورده است، از ابن عمربروایت شده است که فرمود: منظور از آن، نان و خرما یا نان و روغن یا نان و گوشت است [۵۳].

در تفسیرِ قرطبی آمده است: «شخص باید از آنچه که خود می‌خورد، کفّاره را پرداخت نماید». و از علی بن ابی‌طالبسروایت شده است که یک وعده غذا دادن به ده نفر یعنی اینکه به آنان فقط صبحانه یا فقط شام بدهد درست نیست بلکه باید به آنان، هم صبحانه بدهد و هم شام. ابو عمر گفته است که این نظر، رأیِ مفتیانِ شهرهای مختلفِ جهانِ اسلام است [۵۴].

[۵۲] اهل ذمّه ، غیرِ مسلمانانی هستند که در امان و در کنار مسلمانان زندگی می‌کنند. (مترجم) [۵۳] الـمغنی: ج ۸، ص ٧۳۴-٧۳۶. [۵۴] تفسیر قرطبی: ج ۶، ص ۴٧٧.