نظام خانواده:
اسلام بعد از آنکه تمایلات جنسی را وسیله‌ی تشکیل خانواده قرار می‌دهد در پی تنظیم آن بر می‌آید و در این نظام نیز تمام جوانب قانون فطرت را مراعات می‌کند، البته این مراعات از توازن و تعادل کامل برخوردار است، من حقوق عادلانه‌ی زن و مرد را از دیدگاه اسلام در کتاب دیگری به تفصیل بیان کرده‌ام که کتاب «حقوق زوجین» نام دارد و در آن کتاب شما می‌توانید بفهمید که اسلام بین زن و مرد آن مساواتی را که باید باشد قرار داده است، ولی در رعایت مساوات بین آن‌ها راضی نمی‌شود که با فطرت مخالفت کند، لذا از آنجایی که زن نیز انسان است از همان حقوق برخوردار است که مرد از آن بهره‌مند است:
﴿وَلَهُنَّ مِثۡلُ ٱلَّذِي عَلَيۡهِنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِ﴾[البقرة: ۲۲۸].
«و برای ایشان (زنان) حقوق شایسته‌ای مطابق با آنچه بر عهده‌شان است می‌باشد».
ولی اسلام به مقتضای عدالت و انصاف به یک فضیلت نوعی – به معنی قوت و غلبه نه به معنی عزت و کرامت – برای مرد به عنوان همسر فاعل اعتراف دارد.
﴿وَلِلرِّجَالِ عَلَيۡهِنَّ دَرَجَةٞ﴾[البقرة: ۲۲۸].
«برای مردان بر زنان درجه و مرتبه‌ای است».
اسلام بعد از آنکه بین زن و مرد به حسب قوانین فطرت رابطه برقرار ساخت خانواده را طبق اصول و قواعد ذیل تنظیم نمود.
ریاست و سرپرستی مرد:
مرد رئیس و سرپرست خانواده است، یعنی مرد باید حاکم خانواده بوده از اخلاق کردار و دیگر امور خانواده مراقبت کند، دستورات وی اگر بر خلاف دستورات خدا و رسول نباشد از طرف اعضای خانواده واجب الاحترام است و سپس او مسئولیت دارد تا همه احتیاجات خانواده را تهیه و آماده سازد.
﴿ٱلرِّجَالُ قَوَّٰمُونَ عَلَى ٱلنِّسَآءِ بِمَا فَضَّلَ ٱللَّهُ بَعۡضَهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ وَبِمَآ أَنفَقُواْ مِنۡ أَمۡوَٰلِهِمۡ﴾[النساء: ۳۴].
«مردان مسلط هستند بر زنان به واسطه‌ی آنکه خداوند برتری داده بعضی از آنان را بر بعضی دیگر و بخاطر آنچه که خرج کردند از مال‌هایشان».
مرد سرپرست خانواده بوده و راجع به اعضای آن مسئولیت دارد [۱۵].
﴿فَٱلصَّٰلِحَٰتُ قَٰنِتَٰتٌ حَٰفِظَٰتٞ لِّلۡغَيۡبِ بِمَا حَفِظَ ٱللَّهُ﴾[النساء: ۳۴].
«پس زنان نیکوکار فرمانبردار بوده و نگاهدارنده‌ی مال و آبرو در غیاب (شوهر) به سبب حفاظت خدا می‌باشند».
حضرت رسول اکرم جفرموده‌اند: «إذا خرجت المرأة من بیتها وزوجها کاره، لعنها کل ملک فی السماء وشیءٍ مرت علیه غیر الجن والإنس حتى ترجع» [۱۶]. «یعنی وقتی که زن از خانه خارج شود و شوهرش رضایت نداشته باشد، تمام فرشتگان آسمان و هرچیزی که زن از نزد آن می‌گزرد به غیر از جن و انس بر وی لعنت می‌کنند تا زمانی که به خانه برگردد».
و خداوند می‌فرماید:
﴿وَٱلَّٰتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَٱهۡجُرُوهُنَّ فِي ٱلۡمَضَاجِعِ وَٱضۡرِبُوهُنَّۖ فَإِنۡ أَطَعۡنَكُمۡ فَلَا تَبۡغُواْ عَلَيۡهِنَّ سَبِيلًاۗ ﴾[النساء: ۳۴].
«و زنانی را که از نافرمانی شان می‌ترسید پس ایشان را نصیحت کنید و ترک کنید آن‌ها را در خوابگاه و بزنید ایشان را، و اگر اطاعت کنند به ایشان سخت نگیرید».
حضرت رسول جفرموده است: «لاَ طَاعَةَ لِمَنْ لَمْ يُطِعِ اللَّهَ» [۱۷]. یعنی: «کسی که از خدا اطاعت نکند، اطاعت‌کردن از او جایز نیست». «ولا طاعة في معصية الله» [۱۸]. یعنی: «و در راه معصیت خداوند اطاعت از کسی جایز نیست» «إنما الطاعة بالـمعروف» [۱۹]. «اطاعت فقط در امر معروف و مشروع جایز است».
خداوند متعال می‌فرماید:
﴿وَوَصَّيۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ بِوَٰلِدَيۡهِ حُسۡنٗاۖ وَإِن جَٰهَدَاكَ لِتُشۡرِكَ بِي مَا لَيۡسَ لَكَ بِهِۦ عِلۡمٞ فَلَا تُطِعۡهُمَآ﴾[العنکبوت: ۸].
«و انسان را به نیکویی کردن به پدر و مادرش امر کردیم، و اگر آن‌ها کوشش کنند که تو را به شرک ورزیدن به من وادار سازند در آنچه که تو به آن علم نداری، پس از ایشان اطاعت مکن».
به این ترتیب خانواده چنین تنظیم می‌شود که باید دارای رئیس و سرپرست باشد، از رئیس آن باید اطاعت شود و کسی که می‌خواهد به نظم خانواده آسیبی وارد کند، حضرت رسول اکرم او را تهدید نموده و می‌فرماید: «من أفسد امرأة على زوجها فلیس منا» [۲۰]. یعنی «کسی که زنی را بر همسرش فاسد سازد پس از آن شخص از ما نیست».
[۱۵] صحیح بخاری، باب ﴿قُوٓاْ أَنفُسَكُمۡ وَأَهۡلِيكُمۡ نَارٗا﴾از کتاب نکاح. [۱۶] به روایت طبرانی از عبدالله بن عمر. [۱۷] امام احمد روایت کرده است، از حدیث معاذ. [۱۸] احمد روایت کرده است، از حدیث عمران ابن حصین. [۱۹] امام بخاری، کتاب احکام. [۲۰] کشف الغمة شعرانی.