شروط حاضرشدن در مسجد:
شروط زیر برای حاضرشدن زنان در مسجد ضروری است:
- اول اینکه در نمازهایی شرکت کنند که در روز نبوده و در تاریکی شب ادا کرده می‌شود مانند نماز خفتن و بامداد چنانچه از ابن عمر سروایت شده است که آن حضرت فرمودند:
«ائْذَنُوا لِلنِّسَاءِ بِاللَّيْلِ إِلَى الْمَسَاجِدِ». «در شب به زنان اجازه بدهید که به مسجد بروند» [۱۱۵].
«قال نافع مولى ابن عمر س: وكان اختصاص الليل بذالك لكونه أستر واَخفى». «و نافع آزادشدۀ ابن عمر سمی‌گوید: بدین جهت شب برای این کار اختصاص داده شده است که ستر و خفا در آن بیشتر است».
«عَنْ عَائِشَةَ لقَالَتْ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ جلَيُصَلِّي الصُّبْحَ فَيَنْصَرِفُ النِّسَاءُ مُتَلَفِّفاتٍ بِمُرُوطِهِنَّ مَا يُعْرَفْنَ مِنْ الْغَلَسِ». «و از عایشه‌ی صدیقه روایت است که: وقتی حضرت رسول الله جنماز بامداد را ادا می‌کرد، زنان در حالیکه خود را با لباس‌های‌شان پیچانده بودند برمی‌گشتند و به سبب تاریکی شناخته نمی‌شدند» [۱۱۶].
- دوم اینکه در مسجد با تجمل، زیور، آرایش و بوی خوش وارد نشوند، از صدیقه‌ی کبری سروایت است که گفت: حضرت رسول الله جدر مسجد نشسته بود که ناگاه زنی با تجمل بسیار و زینت و آرایش داخل شد.
حضرت رسول جفرمود: ای مردم! زنانتان را در مسجد از پوشیدن و با ناز و کرشمه‌بودن منع کنید [۱۱۷].
و همچنان از استعمال بوی خوش نهی نموده فرمود: اگر یکی از شما برای نماز خفتن در مسجد حاضر شود باید در آن شب بوی خوش استعمال نکند و همچنین فرموده است: هر زنی که بوی خوش استعمال کند، نماز خفتن را با ما ادا نکند [۱۱۸].
- سوم اینکه در نماز جماعت زن و مرد با هم مختلط نگردند و زنان در صفوف پیشین نایستند بلکه واجب است که در صفوف بعد از صف مردان قرار بگیرند، چنانچه حضرت رسول الله جمی‌فرماید:
«خَيْرُ صُفُوفِ الرِّجَالِ أَوَّلُهَا، وَشَرُّهَا آخِرُهَا، وَخَيْرُ صُفُوفِ النِّسَاءِ آخِرُهَا، وَشَرُّهَا أَوَّلُهَا». «بهترین صف مردان صف اول بوده و بدترین آن صف آخر است و بهترین صف زنان صف آخر بوده و بدترین آن صف اول است» [۱۱۹].
حضرت رسول الله جدر بارۀ نماز جماعت امر می‌کرد که نباید زن و مرد پهلوی هم بایستند اگرچه زن و شوهر و یا مادر و پسر باشند.
از انس ابن مالک س روایت است که مادر بزرگ او بنام ملیکه، حضرت رسول جرا برای غذا دعوت نمود و حضرت رسول جاز آن طعام تناول فرمود و بعد از آن گفت: برخیزید که برای شما نماز جماعت دهم، انس سمی‌گوید: ما روی بوریایی ایستادیم که از استفادۀ بسیار سیاه گشته بود و کمی آب در آن پاشیدم و آن حضرت برخاست و ایستاد، من و یک یتیم دیگر پشت سرشان ایستادیم و زن پیر (یعنی مادر بزرگش) هم پشت سر ما ایستاد [۱۲۰].
و از انس سدر روایت دیگری چنین آمده است که من و آن یتیم که در خانۀ ما بود پشت سر حضرت رسول الله جنماز گزاردیم و مادر من و ام سلیم پشت سر ما بودند [۱۲۱]. از ابن عباس روایت است که گفت: من در نماز پهلوی حضرت رسول الله جایستاده بودم و عایشه از عقب با ما نماز می‌گزارد و من پهلوی حضرت رسول جبا خود آن حضرت جنماز می‌گزاردم [۱۲۲].
- شرط چهارم اینکه زنان صدایشان را در اثنای نماز بلند نکنند و اگر مقصود متوجه‌ساختن و آگاه‌کردن امام باشد، برای مردان تسبیح‌گفتن و برای زنان دست به هم زدن واجب است [۱۲۳].
با وجود این حدود و قیود چون امیرالمؤمنین عمر سباز هم از اختلاط زن و مرد در جماعت احساس ترس و خطر می‌کرد لذا دری از درهای مسجد را برای زنان اختصاص داده بود و دیگران را از داخل‌شدن از آن در منع می‌کرد [۱۲۴].
[۱۱۵] به روایت بخاری و ترمذی. [۱۱۶] ترمذی، باب التغلیس فی الفجر و بخاری، باب وقت الفجر و مسلم و ابوداود باب وقت الصبح. و در کتاب‌های دیگر آمده است که: بعد از اتمام نماز، حضرت رسول جو مردان دیگر انتظار می‌کشیدند تا آنکه زنان بروند و بعد از رفتن ایشان، مردان بیرون می‌رفتند. [۱۱۷] ابن ماجه، باب فتنة النساء. [۱۱۸] الموطاء، باب خروج النساء و مسلم و ابن ماجه. [۱۱۹] مسلم، ابوداود، ترمذی، نسائی و مسند امام احمد. [۱۲۰] ترمذی، باب ماجاء فی الرجل یصلی معه. [۱۲۱] بخاری، باب المرأة تکون وحدها صفا. [۱۲۲] بخاری، باب طواف الرجال مع النساء. [۱۲۳] ابوداود. [۱۲۴] بخاری، باب طواف الرجال مع النساء.