سورۀ آل عمران
در مدینه نازل شده و دو صد آیت است.
بنام الله بخشندۀ مهربان
﴿الم١ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ٢ نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَأَنْزَلَ التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ٣ مِنْ قَبْلُ هُدًى لِلنَّاسِ وَأَنْزَلَ الْفُرْقَانَ إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِ اللَّهِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَاللَّهُ عَزِيزٌ ذُو انْتِقَامٍ٤ إِنَّ اللَّهَ لَا يَخْفَى عَلَيْهِ شَيْءٌ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ٥ هُوَ الَّذِي يُصَوِّرُكُمْ فِي الْأَرْحَامِ كَيْفَ يَشَاءُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ٦ هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ٧ رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ٨ رَبَّنَا إِنَّكَ جَامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لَا رَيْبَ فِيهِ إِنَّ اللَّهَ لَا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ٩﴾ [آل عمران: ١-٩].
﴿١﴾ الم. (معنای این حروف به الله معلوم است). ﴿٢﴾ الله أن ذاتی است که هیچ معبودی بر حق جز او نیست، همیشه زنده و مدبر تمامی کائنات است. ﴿٣﴾ (الله) کتاب (قرآن) را به حق بر تو نازل کرد که (دارای احکام واقعی و) تصدیق کنندۀ آنچه که پیش از آن بوده می‌باشد، و تورات و انجیل را نازل کرد. ﴿٤﴾ پیش از این کتاب، برای هدایت مردم، و این کتاب را که فرق کنندۀ حق و باطل است (نیز برای هدایت) نازل کرد، يقينا آنان که به آیات الله كفر ورزیدند، آنها عذاب سخت در پیش دارند، و الله غالب (و) انتقام گیرنده است. ﴿٥﴾ بی‌گمان چیزی در زمین و در آسمان از الله پوشیده نمی‌ماند. ﴿٦﴾ (الله) آن ذاتی است که شما را در رحمهای (مادران تان) هر طوری که بخواهد صورت می‌بخشد، هیچ معبودی برحق به جز او وجود ندارد (و او) غالب باحکمت است. ﴿٧﴾ (الله) آن ذاتی است که قرآن را بر تو نازل کرد که بعضی آن آیاتی محکم است که مفهوم آن واضح و روشن است، و آنها اصل قرآن است (که دیگر آیات در روشنی آن فهمیده می‌شود) و بعضی از آن «متشابهات» هستند (که مفهوم آن مشتبه و مخفی است و احتمال معانی دیگری هم دارند)، اما کسانی که در دل‌هایشان کجی است برای فتنه انگیزی و تاویل نادرست از آیات متشابه پیروی می‌کنند، در حالیکه مفهوم متشابه را به جز الله کسی نمی‌داند. و علمای راسخ در علم می‌گویند: به آن ایمان آوردیم (چون) همۀ قرآن (محکم و متشابه) از نزد پروردگارما است، و پند نمی‌گیرد (از تعلیمات قرآن) مگر صاحبان عقل و خرد. ﴿٨﴾ (علمای راسخ در علم می‌گویند که) ای پروردگار ما! بعد ازینکه ما را هدایت کردی دل‌های ما را کج و منحرف مکن و از طرف خود به ما رحمتی ببخش، چون تو بسیار بخشش کنندهای. ﴿٩﴾ ای پروردگار ما! يقينا تو مردم را در روزی که در حق بودن آن شکی نیست، یکجا خواهی کرد، بی‌گمان الله در وعده خود مخالفت نمی‌کند.
﴿إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَنْ تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوَالُهُمْ وَلَا أَوْلَادُهُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا وَأُولَئِكَ هُمْ وَقُودُ النَّارِ١٠ كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ وَاللَّهُ شَدِيدُ الْعِقَابِ١١ قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا سَتُغْلَبُونَ وَتُحْشَرُونَ إِلَى جَهَنَّمَ وَبِئْسَ الْمِهَادُ١٢ قَدْ كَانَ لَكُمْ آيَةٌ فِي فِئَتَيْنِ الْتَقَتَا فِئَةٌ تُقَاتِلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَأُخْرَى كَافِرَةٌ يَرَوْنَهُمْ مِثْلَيْهِمْ رَأْيَ الْعَيْنِ وَاللَّهُ يُؤَيِّدُ بِنَصْرِهِ مَنْ يَشَاءُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَعِبْرَةً لِأُولِي الْأَبْصَارِ١٣ زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ١٤ قُلْ أَؤُنَبِّئُكُمْ بِخَيْرٍ مِنْ ذَلِكُمْ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَأَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ١٥﴾ [آل عمران: ١٠-١٥].
﴿١٠﴾ بی‌گمان آنان که کافر شده‌اند مالها و اولادشان آنها را هرگز از عذاب الله نجات نخواهد داد (بلکه) آنان هیزم (آتش افروز) دوزخ‌اند. ﴿١١﴾ مانند شیوۀ (رفتار) آل فرعون و آنان که پیش از ایشان بودند آیات ما را تکذیب نمودند، پس الله آنها را به سبب گناهانشان گرفت، و الله سخت عذاب دهنده است. ﴿١٢﴾ به کفار بگو که عنقریب (در دنیا) مغلوب خواهید شد و (در آخرت) به طرف دوزخ حشر خواهید شد و دوزخ بد جایگاهی است . ﴿١٣﴾ (ای یهودیان) يقينا برای شما نشانه است (در شکست مشرکین و غلبۀ مسلمانان در روبرو شدن دو گروه (روز بدر)، یک گروه در راه الله می‌جنگید و گروه دیگر کافر بودند و در عدد زیاد بودند و مسلمانان را با چشمهای خود دوچند می‌دیدند. و الله به کمک خود هر کسی را که بخواهد تأیید می‌کند (قوت می‌بخشد)، يقينا در این (شکست كفار) عبرتی است برای صاحبان بصیرت. ﴿١٤﴾ برای مردم محبت شهوات (چیزهای مرغوب) از قبیل زنان و پسران و مال‌های فراوان از (نوع) طلا و نقره و اسپهای نشان دار و چارپایان و کشتزارها، آراسته شده است (لیکن) آن (همه) وسائل زندگانی دنیا است، و سرانجام و بازگشت نیک به نزد الله می‌باشد. ﴿١٥﴾ بگو: آیا شما را به چیزی که بهتر از متاع دنیا است خبر دهم؟ (آن خبر این است که برای آنان که تقوا پیشه کرده‌اند نزد پروردگارشان باغ‌های است که از زیر درخت‌های آن جوی‌ها جاری است، آنها در آن (باغ‌ها) همیشه می‌باشند، و زنان پاکیزه و رضامندی الله را دارند، و الله به بندگان خود بیناست.
﴿الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا إِنَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ١٦ الصَّابِرِينَ وَالصَّادِقِينَ وَالْقَانِتِينَ وَالْمُنْفِقِينَ وَالْمُسْتَغْفِرِينَ بِالْأَسْحَارِ١٧ شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِكَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ١٨ إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ إِلَّا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ وَمَنْ يَكْفُرْ بِآيَاتِ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ١٩ فَإِنْ حَاجُّوكَ فَقُلْ أَسْلَمْتُ وَجْهِيَ لِلَّهِ وَمَنِ اتَّبَعَنِ وَقُلْ لِلَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ وَالْأُمِّيِّينَ أَأَسْلَمْتُمْ فَإِنْ أَسْلَمُوا فَقَدِ اهْتَدَوْا وَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلَاغُ وَاللَّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ٢٠ إِنَّ الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَيَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ حَقٍّ وَيَقْتُلُونَ الَّذِينَ يَأْمُرُونَ بِالْقِسْطِ مِنَ النَّاسِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ٢١ أُولَئِكَ الَّذِينَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَمَا لَهُمْ مِنْ نَاصِرِينَ٢٢﴾ [آل عمران: ١٦-٢٢].
﴿١٦﴾ کسانی‌اند که می‌گویند! ای پروردگار ما! يقينا ما ایمان آوردیم، پس گناهان ما را بیامرز و ما را از عذاب دوزخ نگاه دار. ﴿١٧﴾ (اینها‌اند که در سختی‌ها) صبر کنندگان‌اند و (در اقوال و افعال خود) صادقانند و (به طاعت و نیکی‌ها) مداومت کنندگان‌اند و (در راه الله) انفاق کنندگان‌اند و در سحرگاهان (از الله) آمرزش طلبان‌اند. ﴿١٨﴾ الله گواهی داد (به وسیله دلائل تکوینی و تشریعی) بر اینکه هیچ معبودی بر حق جز او تعالی نیست و (نیز گواهی داده اند) فرشته‌ها و صاحبان علم (بر توحيد او تعالی) در حالی که الله (مدبر امور مخلوقات) به عدل و انصاف است (پس) هیچ معبودی برحق جز او تعالی نیست، غالب (و) باحکمت است. ﴿١٩﴾ بی‌گمان دین (معتبر) نزد الله اسلام است، و آنان که کتاب داده شده‌اند (یهود و نصارا) اختلاف نکردند مگر بعد از اینکه آگاهی و علم (به حق بودن اسلام) به آنها آمد و (اختلاف نکردند مگر) به سبب سرکشی و حسدی که در میان‌شان وجود داشت، و هر کس به آيات الله كفر بورزد (و آنرا انکار کند)، پس (بداند که) الله زود حساب گیرنده است. ﴿٢٠﴾ پس اگر (کفار) با تو (دربارۀ دین حق) مجادله کردند، پس بگو من و هرکسی که از من پیروی می‌کند خود را برای الله منقاد و تسلیم ساخته‌ایم، و از اهل کتاب (یهود و نصارا) و از ناخوانان (مشرکین عرب) بپرس که آیا شما به الله منقاد شده اید؟ (یعنی کتاب و دین او را قبول کرده اید؟) پس اگر منقاد و تسلیم شدند، البته راهیاب شده‌اند، و اگر رویگردان شدند پس تنها رسانیدن (تبلیغ) بر ذمه تو است، و الله به بندگان بینا است. ﴿٢١﴾ البته آنان که به آیات الله کفر می‌ورزند و پیغمبران را به ناحق می‌کشند، و کسانی از مردم را که به عدل و انصاف امر می‌کنند، می‌کشند پس آنها را به عذاب دردناکی مژده بده. ﴿٢٢﴾ این گروه آنانی‌اند که اعمال‌شان در دنیا و آخرت نابود و ضائع گردیده است، و برای آنها هیچ مددگاری نیست.
﴿أَلَمْ‌تر إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيبًا مِنَ الْكِتَابِ يُدْعَوْنَ إِلَى كِتَابِ اللَّهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ يَتَوَلَّى فَرِيقٌ مِنْهُمْ وَهُمْ مُعْرِضُونَ٢٣ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَيَّامًا مَعْدُودَاتٍ وَغَرَّهُمْ فِي دِينِهِمْ مَا كَانُوا يَفْتَرُونَ٢٤ فَكَيْفَ إِذَا جَمَعْنَاهُمْ لِيَوْمٍ لَا رَيْبَ فِيهِ وَوُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ٢٥ قُلِ اللَّهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشَاءُ وَتَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشَاءُ وَتُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ بِيَدِكَ الْخَيْرُ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ٢٦ تُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَتُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ وَتُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَتُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَتَرْزُقُ مَنْ تَشَاءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ٢٧ لَا يَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِينَ وَمَنْ يَفْعَلْ ذَلِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللَّهِ فِي شَيْءٍ إِلَّا أَنْ تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقَاةً وَيُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَإِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ٢٨ قُلْ إِنْ تُخْفُوا مَا فِي صُدُورِكُمْ أَوْ تُبْدُوهُ يَعْلَمْهُ اللَّهُ وَيَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ٢٩﴾ [آل عمران: ٢٣-٢٩].
﴿٢٣﴾ آیا آنان را که حصۀ از علم (کتاب سماوی) داده شده‌اند ندیدی که به‌سوی كتاب الله فراخوانده می‌شوند تا میان آنها قضاوت کند، باز گروهی از آنها در حالی که اعراض کنان‌اند رو می‌گرداند. ﴿٢٤﴾ (سبب روگردانی شان) به این خاطر است که گفتند آتش دوزخ به ما نخواهد رسید مگر چند روزی اندک، و افتراهای‌شان در دینشان آنان را فریب داد. ﴿٢٥﴾ پس حال آنها چگونه خواهد بود وقتی که آنها را در روزی جمع کنیم که هیچ شکی در آمدن آن نیست، و به هر شخص (جزای) آنچه کرده است کاملا داده شود، و بر آنها ظلم نمی‌شود. ﴿٢٦﴾ بگو: ای پروردگار! تو متصرف و صاحب بادشاهی (جهان) هستی، بادشاهی را به هر کسی که بخواهی میدهی، و بادشاهی را از هر کسی که بخواهی سلب می‌کنی، و کسی را که تو بخواهی عزت میدهی، و کسی را که تو بخواهی ذلیل می‌کنی، تمامی نیکی‌ها تنها به دست تو است، بی‌گمان تو بر هر چیز قدرت کامل داری. ﴿٢٧﴾ (یکی از علامات قدرت تو این است که) شب را در روز داخل می‌کنی، و روز را در شب داخل می‌کنی، و زنده را از مرده بیرون می‌کنی، و مرده را از زنده بیرون می‌آوری، و هر کسی را که بخواهی بیشمار روزی میدهی. ﴿٢٨﴾ نباید مؤمنان کافران را به جای مؤمنان به دوستی بگیرند، و هر کس این چنین کند پس در مقابل عهد الله در هیچ مرتبه ای نیست، مگر اینکه خود را از ضرر آنها نگاه دارید، و الله شما را از (عظمت و جلال) خود می‌ترساند، و بازگشت شما به طرف او است. ﴿٢٩﴾ بگو: اگر آنچه که در سینه‌های تان دارید، بپوشانید یا اظهار کنید (در هر دو صورت) الله آن را می‌داند و (بلکه) الله آنچه که در آسمان‌ها و آنچه که در زمین است می‌داند، و (مانند علم خود) الله به هرچیز قدرت کامل دارد.
﴿يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُحْضَرًا وَمَا عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَهَا وَبَيْنَهُ أَمَدًا بَعِيدًا وَيُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ٣٠ قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ٣١ قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْكَافِرِينَ٣٢ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِينَ٣٣ ذُرِّيَّةً بَعْضُهَا مِنْ بَعْضٍ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ٣٤ إِذْ قَالَتِ امْرَأَتُ عِمْرَانَ رَبِّ إِنِّي نَذَرْتُ لَكَ مَا فِي بَطْنِي مُحَرَّرًا فَتَقَبَّلْ مِنِّي إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ٣٥ فَلَمَّا وَضَعَتْهَا قَالَتْ رَبِّ إِنِّي وَضَعْتُهَا أُنْثَى وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا وَضَعَتْ وَلَيْسَ الذَّكَرُ كَالْأُنْثَى وَإِنِّي سَمَّيْتُهَا مَرْيَمَ وَإِنِّي أُعِيذُهَا بِكَ وَذُرِّيَّتَهَا مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ٣٦ فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَأَنْبَتَهَا نَبَاتًا حَسَنًا وَكَفَّلَهَا زَكَرِيَّا كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيْهَا زَكَرِيَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِنْدَهَا رِزْقًا قَالَ يَا مَرْيَمُ أَنَّى لَكِ هَذَا قَالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَرْزُقُ مَنْ يَشَاءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ٣٧﴾ [آل عمران: ٣٠-٣٧].
﴿٣٠﴾ روزی که هرشخص هر آنچه از نیکی و بدی انجام داده است، حاضر می‌یابد (در آن روز دوست دارد (و آرزو می‌کند) که ای کاش در بین او و آنچه از بدی انجام داده است مسافۀ دور می‌بود (که بدی‌های خود را نمی‌دید) و الله شما را از (عذاب) خود می‌ترساند، و الله به بندگان خود مشفق و مهربان است . ﴿٣١﴾ بگو: اگر شما الله را دوست دارید پس از من پیروی کنید تا الله شما را دوست بدارد، و گناهان شما را بیامرزد، والله آمرزنده مهربان است. ﴿٣٢﴾ بگو: از الله و رسول او اطاعت کنید، پس اگر از اطاعت الله و رسول او) رویگردان شدند، پس (بدانند که کافر شده‌اند و) الله کافران را دوست ندارد. ﴿٣٣﴾ بی‌گمان الله آدم و نوح و آل ابراهيم و آل عمران را (برای پیغامبری) برگزید (و بر دیگر اهل عالم برتری داد). ﴿٣٤﴾ (در حالیکه همگی از یک نسل‌اند که بعضی آنها از بعضی دیگر است، و الله شنوا و دانا است. ﴿٣٥﴾ (به یاد آور که) چون زن عمران گفت: ای پروردگارم، البته آنچه را که در شکم من است خاص به رضای تو نذر کردم (بر خود لازم کردم تا از کارهای دنیا) آزاد باشد، پس از من قبول کن، بی‌گمان تو شنوا و دانائی. ﴿٣٦﴾ پس چون آن را زائید گفت: ای رب من! من دختر زاده ام، و الله بر آنچه او زاده بود داناتر بود (و به طور حسرت گفت) و مرد مانند زن (کمزور) نمی‌باشد و من آن را مریم نام نهادم و او و اولاد او را از شر شیطان رانده شده در پناه تو می‌سپارم. ﴿٣٧﴾ پس پروردگارش (مریم) را قبول نیک کرد و او را نیک رویانید (بزرگ کرد)، و زکریا را سرپرست او ساخت، هرگاه زکریا داخل عبادتگاه می‌شد نزد او (مریم) خوردنی می‌یافت، زکریا گفت: ای مریم! این رزق به تو از کجا می‌آید؟ مریم گفت: این رزق از جانب الله می‌آید: بی‌گمان الله کسی را که بخواهد بدون حساب روزی میدهد (بدون زحمت و تکلیف).
﴿هُنَالِكَ دَعَا زَكَرِيَّا رَبَّهُ قَالَ رَبِّ هَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاءِ٣٨ فَنَادَتْهُ الْمَلَائِكَةُ وَهُوَ قَائِمٌ يُصَلِّي فِي الْمِحْرَابِ أَنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيَى مُصَدِّقًا بِكَلِمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَسَيِّدًا وَحَصُورًا وَنَبِيًّا مِنَ الصَّالِحِينَ٣٩ قَالَ رَبِّ أَنَّى يَكُونُ لِي غُلَامٌ وَقَدْ بَلَغَنِيَ الْكِبَرُ وَامْرَأَتِي عَاقِرٌ قَالَ كَذَلِكَ اللَّهُ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ٤٠ قَالَ رَبِّ اجْعَلْ لِي آيَةً قَالَ آيَتُكَ أَلَّا تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ إِلَّا رَمْزًا وَاذْكُرْ رَبَّكَ كَثِيرًا وَسَبِّحْ بِالْعَشِيِّ وَالْإِبْكَارِ٤١ وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ٤٢ يَا مَرْيَمُ اقْنُتِي لِرَبِّكِ وَاسْجُدِي وَارْكَعِي مَعَ الرَّاكِعِينَ٤٣ ذَلِكَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ وَمَا كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يُلْقُونَ أَقْلَامَهُمْ أَيُّهُمْ يَكْفُلُ مَرْيَمَ وَمَا كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يَخْتَصِمُونَ٤٤ إِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ وَجِيهًا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِينَ٤٥﴾ [آل عمران: ٣٨-٤٥].
﴿٣٨﴾ در آنجا زکریا پروردگار خود را به دعا خواند (و) گفت: ای پروردگارم! برای من از نزد خود نسل پاکیزه ببخش؛ بی‌گمان تو شنوندۀ دعائی. ﴿٣٩﴾ در حالیکه او (زکریا) در عبادتگاه نماز می‌خواند فرشته‌ها او را صدا زدند که الله تو را (به پسری بنام) یحیی مژده میدهد، که تصدیق کنندۀ کلمه الله (عیسی) است، و سرور و پیشوا، و دور از گناهان، و پیغمبری از صالحان است . ﴿٤٠﴾ زکریا گفت: ای پروردگارم! چطور مرا پسر خواهد بود؟ در حالیکه به عمر پیری رسیده ام. و زنم نازای است، (الله) گفت: هم چنان است، الله چیزی که بخواهد انجام میدهد. ﴿٤١﴾ (زکریا) گفت: ای پروردگارم! برای من نشانه ای تعین کن (که از آن قرار گرفتن حمل را بدانم) الله گفت: نشانۀ تو این است که تا سه روز با مردم سخن نگویی، مگر به اشاره، و (به خاطر شکر) پروردگار خود را بسیار یاد کن و صبح و شام او را تسبیح بگو، ﴿٤٢﴾ و (به یاد آور) هنگامی که فرشته‌ها گفتند: ای مریم! البته الله تو را برگزیده است (برای عبادت خود) و پاکیزه ات گردانیده و تو را بر دیگر زنان عالم برتری داده است. ﴿٤٣﴾ ای مریم! پروردگارت را باعاجزی و تواضع اطاعت و عبادت کن، و سجده کن و با رکوع کنندگان رکوع کن (با نماز خوانان نماز بخوان). ﴿٤٤﴾ (این داستان مریم و زکریا) از خبرهای غیبی است که آن را به تو وحی می‌کنیم، و تو نزد آنها حاضر نبودی وقتی که قلم‌های خویش را می‌انداختند تا کدامشان کفالت و سرپرستی مریم را به عهده گیرد، و تو نزد آنها نبودی وقتی (در مورد پرورش مریم) با یکدیگر مناقشه و کشمکش می‌کردند. ﴿٤٥﴾ (یاد آور شو) وقتی که فرشته‌ها گفتند: ای مریم! البته الله تو را به کلمه خود که نامش عیسی پسر مریم است مژده میدهد، که در دنیا و آخرت والا مقام، و از جملۀ مقربان (دربار الهی) است.
﴿وَيُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَكَهْلًا وَمِنَ الصَّالِحِينَ٤٦ قَالَتْ رَبِّ أَنَّى يَكُونُ لِي وَلَدٌ وَلَمْ يَمْسَسْنِي بَشَرٌ قَالَ كَذَلِكِ اللَّهُ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ إِذَا قَضَى أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ٤٧ وَيُعَلِّمُهُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ٤٨ وَرَسُولًا إِلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنِّي قَدْ جِئْتُكُمْ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ أَنِّي أَخْلُقُ لَكُمْ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ فَأَنْفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِ اللَّهِ وَأُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ وَأُحْيِي الْمَوْتَى بِإِذْنِ اللَّهِ وَأُنَبِّئُكُمْ بِمَا تَأْكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ٤٩ وَمُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَلِأُحِلَّ لَكُمْ بَعْضَ الَّذِي حُرِّمَ عَلَيْكُمْ وَجِئْتُكُمْ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ٥٠ إِنَّ اللَّهَ رَبِّي وَرَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ هَذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِيمٌ٥١ فَلَمَّا أَحَسَّ عِيسَى مِنْهُمُ الْكُفْرَ قَالَ مَنْ أَنْصَارِي إِلَى اللَّهِ قَالَ الْحَوَارِيُّونَ نَحْنُ أَنْصَارُ اللَّهِ آمَنَّا بِاللَّهِ وَاشْهَدْ بِأَنَّا مُسْلِمُونَ٥٢﴾ [آل عمران: ٤٦-٥٢].
﴿٤٦﴾ (و از عجائب آن پسر این است که) با مردم در گهواره و در وقت بزرگ سالی (نیز) سخن می‌گوید، و از جملۀ صالحان است. ﴿٤٧﴾ مریم گفت: ای پروردگارم! چطور صاحب فرزند می‌شوم؟ در حالیکه دست هیچ انسانی به من نرسیده است؟ (جبرئیل) گفت: همچنین است، الله هر چیزی را که بخواهد بوجود می‌آرد (زیرا سنت الله این است که چون آفریدن چیزی را فیصله کند می‌گوید: موجود شو پس فورا موجود می‌شود. ﴿٤٨﴾ (دیگر اوصاف آن پسر این است که الله) کتاب و حکمت و تورات و انجیل را به او می‌آموزد. ﴿٤٩﴾ و او را (به حیث) پیغمبر به‌سوی بنی اسرائیل می‌فرستد تا (به مردم بگوید) البته من با معجزه ای از طرف پروردگارتان پیش شما آمده ام، (آن معجزه این است که) من از گل مانند شکل پرنده برای شما می‌سازم، باز در آن می‌دمم که به امر الله پرنده می‌شود، و کور مادر زاد و شخص مبتلا به مرض برص (پیس) را به امر الله علاج می‌کنم، و مرده را به امر الله زنده می‌کنم، و شما را از چیزی که (روزانه) می‌خورید و از چیزی که در خانه‌های خود برای آینده) ذخیره می‌کنید خبر میدهم، يقينا درین (معجزه‌ها) نشانه ای (دلیل نبوت من) برای شما است اگر یقین کننده هستید. ﴿٥٠﴾ و (آمده ام تا) تصدیق کننده تورات باشم که پیش از من آمده بود، و (آمده ام) تا برای شما حلال گردانم بعضی چیزهای که در تورات بر شما حرام است، و به شما نشانه و دلیلی از نزد پروردگارتان آوردم، پس از الله بترسید و مرا اطاعت کنید. ﴿٥١﴾ بی‌گمان الله (متصرف و) معبود من و (متصرف و) معبود شما است، پس او را عبادت کنید که همین راه راست است (نه که من و مادرم را بپرستید). ﴿٥٢﴾ باز وقتی عیسی از آنها احساس کفر کرد گفت: کیست یاور من (در دعوت به‌سوی (دین) الله؟ اصحاب مخلص عیسی (حواریون) گفتند: ما یاوران (دین) الله هستیم (که) به الله ایمان آورده‌ایم، (لذا) گواه باش که ما مسلمانیم.
﴿رَبَّنَا آمَنَّا بِمَا أَنْزَلْتَ وَاتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاكْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِينَ٥٣ وَمَكَرُوا وَمَكَرَ اللَّهُ وَاللَّهُ خَيْرُ الْمَاكِرِينَ٥٤ إِذْ قَالَ اللَّهُ يَا عِيسَى إِنِّي مُتَوَفِّيكَ وَرَافِعُكَ إِلَيَّ وَمُطَهِّرُكَ مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَجَاعِلُ الَّذِينَ اتَّبَعُوكَ فَوْقَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأَحْكُمُ بَيْنَكُمْ فِيمَا كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ٥٥ فَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَأُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا شَدِيدًا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَمَا لَهُمْ مِنْ نَاصِرِينَ٥٦ وَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَيُوَفِّيهِمْ أُجُورَهُمْ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ٥٧ ذَلِكَ نَتْلُوهُ عَلَيْكَ مِنَ الْآيَاتِ وَالذِّكْرِ الْحَكِيمِ٥٨ إِنَّ مَثَلَ عِيسَى عِنْدَ اللَّهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ٥٩ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ فَلَا تَكُنْ مِنَ الْمُمْتَرِينَ٦٠ فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ٦١﴾ [آل عمران: ٥٣-٦١].
﴿٥٣﴾ ای پرودگار ما! ما به آنچه که تو نازل کرده ای ایمان آوردیم و از این پیغمبر متابعت کردیم، پس ما را همراه گواهان (راه حق) بنویس. ﴿٥٤﴾ و (یهودی‌ها برای کشتن عیسی) حیله و چاره کردند و الله (هم برای نجات عیسی) چاره جویی کرد و الله بهترین چاره جویان است. ﴿٥٥﴾ (به یادآور حيلۀ نجات عیسی را) وقتی که الله گفت: ای عیسی! البته (در آینده) تو را می‌میرانم (ليكن فعلا) به‌سوی خود بالا می‌برم، و تو را از شر کافران پاک می‌کنم، و آنان را که از تو متابعت کردند بر آنان که کافر شده‌اند بالاتر می‌گردانم، (و این فوقیت) تا روز قیامت (خواهد بود)، باز بازگشت شما به طرف من است، باز (در میان شما) در چیزی که با هم اختلاف می‌کردید فیصله خواهم کرد. ﴿٥٦﴾ پس کسانی که کفر ورزیدند آنها را در دنیا و آخرت عذاب سخت خواهم داد، و هیچ یار و مددگاری ندارند (که به آنان امیدی داشته باشند). ﴿٥٧﴾ و اما آنان که ایمان آوردند و کارهای نیک کردند پس الله ثواب آنها را بطور کامل میدهد، و الله ظالمان را دوست ندارد. ﴿٥٨﴾ این کلام (قرآن) را بر تو تلاوت می‌کنیم (که این) از جملۀ آیات ربانی و سرشار از نصیحت‌های حکیمانه است. ﴿٥٩﴾ يقينا مثال عیسی (در آفریدن بدون پدر) نزد الله مانند مثال آدم است که او را از خاک آفرید باز به او فرمود: باش، پس شد. ﴿٦٠﴾ این (سخن) حق (بنده و رسول بودن عیسی) از نزد پروردگار توست پس (تو ای مخاطب) از جملۀ شک کنندگان مباش. ﴿٦١﴾ پس هر کس در این باره پس از آنکه علم و دلیل قطعی به تو رسیده است با تو به مجادله پرداخت پس بگو مخالفین را که بیایید ما اولاد خود را، و شما اولاد خود را و ما زنان خود را و شما زنان تان را طلب کنیم و ما خود حاضر شویم و شما هم خود حاضر شوید پس دست دعا و عاجزی به‌سوی الله دراز می‌کنیم و لعنت الله را بر دروغگویان قرار میدهیم.
﴿إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْقَصَصُ الْحَقُّ وَمَا مِنْ إِلَهٍ إِلَّا اللَّهُ وَإِنَّ اللَّهَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ٦٢ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِالْمُفْسِدِينَ٦٣ قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ٦٤ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تُحَاجُّونَ فِي إِبْرَاهِيمَ وَمَا أُنْزِلَتِ التَّوْرَاةُ وَالْإِنْجِيلُ إِلَّا مِنْ بَعْدِهِ أَفَلَا تَعْقِلُونَ٦٥ها أَنْتُمْ هَؤُلَاءِ حَاجَجْتُمْ فِيمَا لَكُمْ بِهِ عِلْمٌ فَلِمَ تُحَاجُّونَ فِيمَا لَيْسَ لَكُمْ بِهِ عِلْمٌ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ٦٦ مَا كَانَ إِبْرَاهِيمُ يَهُودِيًّا وَلَا نَصْرَانِيًّا وَلَكِنْ كَانَ حَنِيفًا مُسْلِمًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ٦٧ إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْرَاهِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوهُ وَهَذَا النَّبِيُّ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَاللَّهُ وَلِيُّ الْمُؤْمِنِينَ٦٨ وَدَّتْ طَائِفَةٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَوْ يُضِلُّونَكُمْ وَمَا يُضِلُّونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ٦٩ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَأَنْتُمْ تَشْهَدُونَ٧٠﴾ [آل عمران: ٦٢-٧٠].
﴿٦٢﴾ يقينا همين است قصۀ راست (دربارۀ عیسی)، و هیچ معبودی برحق غیر از الله نیست، بی‌گمان الله غالب و باحکمت است. ﴿٦٣﴾ پس اگر روی گرداندند (از توحید، پرواه مکن چون) بی‌گمان الله به حال مفسدان دانا است. ﴿٦٤﴾ بگو: ای اهل کتاب بیایید به‌سوی سخنی که بین ما و شما مشترک است (آن سخن این است که غیر از الله کسی را عبادت نکنیم، و چیزی را شریک او نسازیم، و بعض ما بعض دیگر را بجز الله، رب (مالک تحریم و تحلیل قرار ندهد، پس اگر (ازین دعوت) رویگردان شدند پس (ای اهل کتاب) گواه باشید که ما مسلمانیم (منقاد حكم الله‌ایم و بس ). ﴿٦٥﴾ ای اهل کتاب چرا درباره ابراهيم مجادله می‌کنید؟ در حالیکه تورات و انجیل نازل نشده مگر بعد از ابراهیم، آیا نمی‌فهمید؟. ﴿٦٦﴾ آگاه باشید، شما همان گروهی هستید که دربارۀ چیزی که به آن علم داشتید مجادله کردید پس چرا درباره چیزی که به آن علم ندارید مجادله می‌کنید؟ و الله (هرچیز را) می‌داند و شما نمی‌دانید. ﴿٦٧﴾ (حقیقت این است که) ابراهیم نه یهودی بود و نه نصرانی، و ليكن از شرک متنفر و تسلیم فرمان الله بود، و از جملۀ مشرکان نبود. ﴿٦٨﴾ يقينا نزدیک‌ترین مردمان (در راه توحید) به ابراهیم کسانی بودند که از او پیروی کردند، و (نیز) این پیغمبر و آنان که به او ایمان آوردند و الله کارساز و مددگار مؤمنان است. ﴿٦٩﴾ گروهی از اهل کتاب آرزو داشتند که شما را گمراه سازند، و (در حقیقت) گمراه نمی‌سازند مگر خود را و (لیکن) نمی‌فهمند. ﴿٧٠﴾ ای اهل کتاب! چرا به آيات الله كفر می‌ورزید (انکار می‌کنید؟) در حالیکه شما نشانه‌های نبوت محمد ج را در کتب خودتان می‌بینید و در دل به حق بودن آن) گواهی میدهید.
﴿يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تَلْبِسُونَ الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ٧١ وَقَالَتْ طَائِفَةٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ آمِنُوا بِالَّذِي أُنْزِلَ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَجْهَ النَّهَارِ وَاكْفُرُوا آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ٧٢ وَلَا تُؤْمِنُوا إِلَّا لِمَنْ تَبِعَ دِينَكُمْ قُلْ إِنَّ الْهُدَى هُدَى اللَّهِ أَنْ يُؤْتَى أَحَدٌ مِثْلَ مَا أُوتِيتُمْ أَوْ يُحَاجُّوكُمْ عِنْدَ رَبِّكُمْ قُلْ إِنَّ الْفَضْلَ بِيَدِ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ٧٣ يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ٧٤ وَمِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مَنْ إِنْ تَأْمَنْهُ بِقِنْطَارٍ يُؤَدِّهِ إِلَيْكَ وَمِنْهُمْ مَنْ إِنْ تَأْمَنْهُ بِدِينَارٍ لَا يُؤَدِّهِ إِلَيْكَ إِلَّا مَا دُمْتَ عَلَيْهِ قَائِمًا ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا لَيْسَ عَلَيْنَا فِي الْأُمِّيِّينَ سَبِيلٌ وَيَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَهُمْ يَعْلَمُونَ٧٥ بَلَى مَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ وَاتَّقَى فَإِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ٧٦ إِنَّ الَّذِينَ يَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَأَيْمَانِهِمْ ثَمَنًا قَلِيلًا أُولَئِكَ لَا خَلَاقَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ وَلَا يَنْظُرُ إِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَا يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ٧٧﴾ [آل عمران: ٧١-٧٧].
﴿٧١﴾ ای اهل کتاب، چرا حق را به باطل می‌پوشانید؟ و حق را (آگاهانه) کتمان می‌کنید؟ در حالیکه میدانید. ﴿٧٢﴾ و گروهی از اهل کتاب (به پیروان خود) گفتند: به آنچه بر مؤمنان نازل شده در اول روز ایمان آورید و در آخر روز به آن کفر ورزید (از ایمان خود برگردید)، تا شاید (این حال شما را دیده) از دین خود برگردند. ﴿٧٣﴾ (و می‌گویند) جز به کسی که از دین شما پیروی کند ایمان نیاورید، بگو: يقينا هدایت (صحیح) همان هدایت الله است (و نیز می‌گویند: ایمان نیاورید به کسی که مثل آنچه به شما داده شده، داده شود، (یا اینکه کسی بتواند) با شما در نزد پروردگارتان مجادله کند، بگو: (ای پیغمبر)، فضل و رحمت بدست الله است، آن را به کسی که بخواهد میدهد، و الله دارای فضل کشاده (و) دانا است. ﴿٧٤﴾ و الله کسی را که بخواهد به رحمت خود مخصوص می‌گرداند، و الله دارای فضل بزرگ است. ﴿٧٥﴾ و از اهل کتاب کسانی هست که اگر بطور امانت مال بسیار به او بسپاری آن را به تو بر می‌گرداند، و هست کسانی که اگر یک دینار را به او امانت بسپاری، آنرا دوباره بتو برنمی گرداند، مگر اینکه همیشه بالای سرش ایستاده باشی، این (خیانت) به سبب آن است که گفتند: ما در برابر بی‌سوادان مسئول نیستیم، و بر الله دروغ نسبت می‌دهند، در حالیکه آنان خود می‌دانند. ﴿٧٦﴾ بلی، هرکس به عهد خود وفا کند و پرهیزگار باشد ﴿پس او نزد الله محبوب است و﴾ بی‌گمان الله پرهیزگاران را دوست دارد ﴿٧٧﴾ يقينا آنان که عهد و پیمان الله و سوگندهایشان را به بهای حقیر دنیا می‌فروشند این گروه در آخرت هیچ سهمی ندارند، و الله با آنها سخن نمی‌گوید، و در روز قیامت به طرف آنها نظر نمی‌کند، و آنها را (از کفر) پاک نمی‌سازد، و برای آنها عذاب دردناک است.
﴿وَإِنَّ مِنْهُمْ لَفَرِيقًا يَلْوُونَ أَلْسِنَتَهُمْ بِالْكِتَابِ لِتَحْسَبُوهُ مِنَ الْكِتَابِ وَمَا هُوَ مِنَ الْكِتَابِ وَيَقُولُونَ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَمَا هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَيَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَهُمْ يَعْلَمُونَ٧٨ مَا كَانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُؤْتِيَهُ اللَّهُ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ ثُمَّ يَقُولَ لِلنَّاسِ كُونُوا عِبَادًا لِي مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَكِنْ كُونُوا رَبَّانِيِّينَ بِمَا كُنْتُمْ تُعَلِّمُونَ الْكِتَابَ وَبِمَا كُنْتُمْ تَدْرُسُونَ٧٩ وَلَا يَأْمُرَكُمْ أَنْ تَتَّخِذُوا الْمَلَائِكَةَ وَالنَّبِيِّينَ أَرْبَابًا أَيَأْمُرُكُمْ بِالْكُفْرِ بَعْدَ إِذْ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ٨٠ وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ النَّبِيِّينَ لَمَا آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتَابٍ وَحِكْمَةٍ ثُمَّ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَلَتَنْصُرُنَّهُ قَالَ أَأَقْرَرْتُمْ وَأَخَذْتُمْ عَلَى ذَلِكُمْ إِصْرِي قَالُوا أَقْرَرْنَا قَالَ فَاشْهَدُوا وَأَنَا مَعَكُمْ مِنَ الشَّاهِدِينَ٨١ فَمَنْ تَوَلَّى بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ٨٢ أَفَغَيْرَ دِينِ اللَّهِ يَبْغُونَ وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ طَوْعًا وَكَرْهًا وَإِلَيْهِ يُرْجَعُونَ٨٣﴾ [آل عمران: ٧٨-٨٣].
﴿٧٨﴾ و البته گروهی از اهل کتاب هست که زبان‌های خود را در وقت خواندن کتاب (تورات) می‌پیچانند تا شما آن را از کتاب حساب کنید، حالیکه آن از تورات نیست، و می‌گویند: آن از جانب الله است، و در حقیقت از جانب الله نیست، و بر الله دروغ می‌بندند در حالیکه می‌دانند. ﴿٧٩﴾ برای هیچ بشری مناسب نیست که الله به او کتاب و حکم و پیغامبری بدهد باز به مردم بگوید الله را گذاشته بندگان من شوید، و ليكن مناسب است که بگوید به سبب آنچه می‌آموزید و می‌خوانید بندگان الله باشید. ﴿٨٠﴾ و به شما فرمان نمی‌دهد که فرشته‌ها و پیغامبران را متصرف و معبودان خود قرار دهید، آیا (معقول است که) شما را به کفر دستور دهد پس از اینکه شما مسلمان شدید؟!. ﴿٨١﴾ و یادآور شو وقتی را که الله از پیغمبران عهد محکم گرفت که هرگاه به شما کتاب و حکمت دادم باز پیغمبری که تصدیق کننده آنچه با شما است نزد شما آید، حتما به او ایمان آرید و او را مدد کنید، فرمود:آیا اقرار کردید (به این عهد) و عهد محکم مرا در باره آن قبول کردید؟ گفتند: اقرار کردیم، (الله) فرمود: پس گواه باشید (بر یکدیگر) و من هم با شما از جملۀ گواهان می‌باشم. ﴿٨٢﴾ پس هرکس پس از آن (از دین اسلام) روی گرداند پس ایشان فاسقان‌اند. ﴿٨٣﴾ آیا دینی غیر از دین الله را می‌خواهند؟ در حالیکه هر چه در آسمان‌ها و زمین است به خوشی یا اجبار منقاد و تسلیم او‌اند، و به‌سوی او بازگردانیده می‌شوند.
﴿قُلْ آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنْزِلَ عَلَيْنَا وَمَا أُنْزِلَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَمَا أُوتِيَ مُوسَى وَعِيسَى وَالنَّبِيُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ٨٤ وَمَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلَامِ دِينًا فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ٨٥ كَيْفَ يَهْدِي اللَّهُ قَوْمًا كَفَرُوا بَعْدَ إِيمَانِهِمْ وَشَهِدُوا أَنَّ الرَّسُولَ حَقٌّ وَجَاءَهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ٨٦ أُولَئِكَ جَزَاؤُهُمْ أَنَّ عَلَيْهِمْ لَعْنَةَ اللَّهِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ٨٧ خَالِدِينَ فِيهَا لَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنْظَرُونَ٨٨ إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ وَأَصْلَحُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ٨٩ إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بَعْدَ إِيمَانِهِمْ ثُمَّ ازْدَادُوا كُفْرًا لَنْ تُقْبَلَ تَوْبَتُهُمْ وَأُولَئِكَ هُمُ الضَّالُّونَ٩٠ إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَمَاتُوا وَهُمْ كُفَّارٌ فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْ أَحَدِهِمْ مِلْءُ الْأَرْضِ ذَهَبًا وَلَوِ افْتَدَى بِهِ أُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ وَمَا لَهُمْ مِنْ نَاصِرِينَ٩١﴾ [آل عمران: ٨٤-٩١].
﴿٨٤﴾ بگو: (ما دینی غیر از دین الله را نمی‌خواهیم بلکه) به الله و به آنچه بر ما، و به آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و نبیره‌های یعقوب نازل شده، و آنچه به موسی و عیسی و دیگر پیغمبران از طرف پروردگارشان داده شده، ایمان آوردیم، بین هیچ یک از آنها (در ایمان آوردن) فرق نمی‌گذاریم، و ما تسلیم و منقاد الله هستیم و بس. ﴿٨٥﴾ و هرکه دینی غیر از اسلام اختیار کند، هرگز از او پذیرفته نمی‌شود و در آخرت از جملۀ زیان کاران خواهد بود. ﴿٨٦﴾ چگونه الله قومی را هدایت کند که بعد از ایمانشان کافر شدند و بعد از اینکه گواهی دادند که پیغمبر بر حق است (و بعد از اینکه) دلائل روشن به آنها آمد، و الله قوم ظالم را هدایت نمی‌کند (به منزل مقصود نمی‌رساند). ﴿٨٧﴾ (این گروه) سزایشان این است که لعنت الله و فرشته‌ها و همه مردمان بر آنها است. ﴿٨٨﴾ (در حالیکه در آن (لعنت) همیشه‌اند پس عذاب از آنها تخفیف نخواهد شد، و به آنها مهلت داده نشده (که از عذاب بیرون شوند)، و به آنان نگاه کرده نمی‌شود. ﴿٨٩﴾ مگر آنان که بعد از آن توبه کردند، و عمل خود را اصلاح کردند، پس (امید است که آنها بخشیده شوند) بی‌گمان الله آمرزنده مهربان است. ﴿٩٠﴾ البته آنان که بعد از ایمانشان کافر شدند، باز بر کفر خود افزودند، هرگز توبه آنها قبول نمی‌شود، و این گروه، گمراهان‌اند. ﴿٩١﴾ البته آنان که کافر شدند و در حالت کفر مردند، اگر زمین را پر از طلا کنند و آن را به عنوان فديه بپردازد، هرگز از هیچ کسی از آنها قبول نمی‌شود، و برایشان عذاب دردناک است، و هیچ مدد گاری ندارند (که به آنها امید داشته باشند).
﴿لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ شَيْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ٩٢ كُلُّ الطَّعَامِ كَانَ حِلًّا لِبَنِي إِسْرَائِيلَ إِلَّا مَا حَرَّمَ إِسْرَائِيلُ عَلَى نَفْسِهِ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُنَزَّلَ التَّوْرَاةُ قُلْ فَأْتُوا بِالتَّوْرَاةِ فَاتْلُوهَا إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ٩٣ فَمَنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ٩٤ قُلْ صَدَقَ اللَّهُ فَاتَّبِعُوا مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ٩٥ إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لِلْعَالَمِينَ٩٦ فِيهِ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ مَقَامُ إِبْرَاهِيمَ وَمَنْ دَخَلَهُ كَانَ آمِنًا وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ٩٧ قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ شَهِيدٌ عَلَى مَا تَعْمَلُونَ٩٨ قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ مَنْ آمَنَ تَبْغُونَهَا عِوَجًا وَأَنْتُمْ شُهَدَاءُ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ٩٩ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تُطِيعُوا فَرِيقًا مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ يَرُدُّوكُمْ بَعْدَ إِيمَانِكُمْ كَافِرِينَ١٠٠﴾ [آل عمران: ٩٢-١٠٠].
﴿٩٢﴾ هرگز (مرتبۀ) نیکی را حاصل کرده نمی‌توانید تا از مالی که دوست می‌دارید (در راه الله) انفاق کنید، و الله از آنچه (در راه او) انفاق می‌کنید باخبر است (و اجر آن را به شما میدهد). ﴿٩٣﴾ تمام خوردنی‌ها برای بنی اسرائیل حلال بود، به جز آنچه يعقوب پیش از نازل شدن تورات بر خود ممنوع قرار داده بود، بگو: تورات را بیارید و آن را بخوانید؛ اگر راستگو هستید که این‌ها در تورات حرام بوده است). ﴿٩٤﴾ پس هر کس بعد از این (تفصيل)، بر الله افترا ببندد، پس ایشان ظالمان‌اند. ﴿٩٥﴾ بگو: الله راست گفته است، پس از دین ابراهیم که یگانه پرست و به حق مایل و از شرک بیزار بود، و از جمله مشرکان نبود، پیروی کنید. ﴿٩٦﴾ بی‌گمان اولین خانۀ (عبادتگاهی) که برای مردمان بنا نهاده شد خانه‌ایست که در مکه قرار دارد، محل برکت و سبب هدایت برای عالميان است. ﴿٩٧﴾ در آن (خانه و گرد و پیش آن) علامت‌های واضح است (که یکی از آن) جای ایستادن ابراهیم (در وقت اعمار بيت الله) است و (دیگر این که) هرکه در آن (و حدود آن) داخل شود، در امان است، و الله حج خانۀ کعبه را بر مردمانی که توانایی رفتن به آنجا را دارند واجب گردانیده است (توان رسیدن به آن جا از لحاظ مالی و جانی و وسائل راه را داشته باشند و هر کس کفر بورزد (حج و دیگر احکام الله را انکار کند، ضرر و نقصانی بر او تعالی نیست) زیرا او تعالی بدون شک از تمام جهانیان بی‌نیاز است. ﴿٩٨﴾ بگو: ای اهل کتاب! چرا به آیات الله كفر می‌ورزید (احکام واضح الله را انکار می‌کنید؟) در حالیکه الله به آنچه می‌کنید گواه (و عالم) است. ﴿٩٩﴾ بگو: ای اهل کتاب! (يهود و نصارا) چرا کسی را که ایمان می‌آورد از راه الله (دین اسلام) منع می‌کنید، (و) آنرا کج و غلط معرفی می‌کنید، و شما (بر این کار خود) گواه هستید، و الله از آنچه می‌کنید غافل نیست. ﴿١٠٠﴾ ای کسانی که ایمان آورده اید! اگر از گروهی اهل کتاب اطاعت کنید، شما را بعد از ایمان تان به (حالت) كفر باز می‌گردانند.
﴿وَكَيْفَ تَكْفُرُونَ وَأَنْتُمْ تُتْلَى عَلَيْكُمْ آيَاتُ اللَّهِ وَفِيكُمْ رَسُولُهُ وَمَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ١٠١ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ١٠٢ وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ١٠٣ وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ١٠٤ وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَأُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ١٠٥ يَوْمَ تَبْيَضُّ وُجُوهٌ وَتَسْوَدُّ وُجُوهٌ فَأَمَّا الَّذِينَ اسْوَدَّتْ وُجُوهُهُمْ أَكَفَرْتُمْ بَعْدَ إِيمَانِكُمْ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ١٠٦ وَأَمَّا الَّذِينَ ابْيَضَّتْ وُجُوهُهُمْ فَفِي رَحْمَةِ اللَّهِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ١٠٧ تِلْكَ آيَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ وَمَا اللَّهُ يُرِيدُ ظُلْمًا لِلْعَالَمِينَ١٠٨﴾ [آل عمران: ١٠١-١٠٨].
﴿١٠١﴾ و چطور کفر می‌ورزید (کفر را قبول می‌کنید) در حالیکه آيات الله (قرآن) بر شما تلاوت می‌شود (تعليم داده می‌شوید)، و رسول او (سنت پیغمبر) در میان شما است، و هر کس دین الله را محکم بگیرد، پس یقینا به راه راست هدایت شده است. ﴿١٠٢﴾ ای کسانیکه ایمان آورده اید! از الله بترسید آن طور که سزاوار ترسیدن از اوست، و نباید بمیرید مگر آنکه مسلمان باشید (و تا سرحد مرگ به احکام اسلام پابند باشید). ﴿١٠٣﴾ وهمه یکجا به ریسمان (دین) الله چنگ بزنید (و آنرا محکم بگیرید) و متفرق نشوید و نعمتی را که الله بر شما انعام کرده بود، یاد کنید وقتی که دشمن یکدیگر بودید، پس الله میان دل‌های شما الفت و محبت ایجاد کرد و به نعمت الله (با هم برادر گشتید، در حالیکه بر کناره گودالی از دوزخ بودید، پس الله شما را از آن نجات بخشید، این چنین الله آیات خود را به شما بیان می‌کند تا راه یاب شوید. ﴿١٠٤﴾ و باید از شما گروهی باشند که مردم را به نیکی دعوت دهند، و مردم را به کارهای نیک (و درست) دستور دهند و از کارهای بد (و خلاف شرع) منع کنند، و این جماعت کامیاب‌اند. ﴿١٠٥﴾ و ( شما مسلمانان) مانند کسانی مشوید که پراگنده شدند و اختلاف کردند بعد از اینکه دلائل واضح به آنها آمد، و این گروه برایشان عذاب بزرگ است. ﴿١٠٦﴾ (آن عذاب در) روزی است که بعضی چهره‌ها سفید و درخشان می‌شود و چهره‌های (دیگر) سیاه می‌شود، پس کسانی که چهره‌هایشان سیاه گردیده است (برایشان گفته می‌شود) آیا پس از ایمان تان (و آمدن دلائل روشن ) کافر شدید؟ پس به سبب اینکه کفر می‌ورزیدید عذاب را بچشید. ﴿١٠٧﴾ و اما کسانی که چهره‌هایشان سفید و درخشان گردیده است، پس آنها در رحمتی از جانب الله (جنت) هستند و آنان برای همیشه در آنجا می‌باشند. ﴿١٠٨﴾ این آیات الله است که مشتمل بر حق و حقیقت‌اند، و آن را بر تو (ای پیغمبر) تلاوت می‌کنیم و الله هیچگونه ظلمی را برای مردمان عالم نمی‌خواهد.
﴿وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ١٠٩ كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتَابِ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَأَكْثَرُهُمُ الْفَاسِقُونَ١١٠ لَنْ يَضُرُّوكُمْ إِلَّا أَذًى وَإِنْ يُقَاتِلُوكُمْ يُوَلُّوكُمُ الْأَدْبَارَ ثُمَّ لَا يُنْصَرُونَ١١١ ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ أَيْنَ مَا ثُقِفُوا إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَحَبْلٍ مِنَ النَّاسِ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الْمَسْكَنَةُ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُوا يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَيَقْتُلُونَ الْأَنْبِيَاءَ بِغَيْرِ حَقٍّ ذَلِكَ بِمَا عَصَوْا وَكَانُوا يَعْتَدُونَ١١٢ لَيْسُوا سَوَاءً مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ أُمَّةٌ قَائِمَةٌ يَتْلُونَ آيَاتِ اللَّهِ آنَاءَ اللَّيْلِ وَهُمْ يَسْجُدُونَ١١٣ يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَأُولَئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ١١٤ وَمَا يَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَلَنْ يُكْفَرُوهُ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالْمُتَّقِينَ١١٥﴾ [آل عمران: ١٠٩-١١٥].
﴿١٠٩﴾ و (چگونه ظلم را بخواهد در حالیکه) هر چه در آسمان‌ها و هر چه در زمین است (از مخلوقات) تنها از الله است، و تمامی امور (معاملات بشر) به طرف الله باز گردانیده می‌شود. ﴿١١٠﴾ شما بهترین امتی هستید که برای (نفع) مردم آفریده شده اید (مردم را) به کارهای نیک امر می‌کنید، و از کارهای بد (وناجائز) منع می‌کنید، و به الله ایمان دارید، و اگر اهل کتاب (مثل شما) ایمان می‌آوردند برایشان خیر (و بهتر) بود (لیکن) تعداد (کمی) از آنها مؤمن‌اند، و بیشترشان فاسق‌اند. ﴿١١١﴾ (كفار اهل کتاب) ضرری به شما رسانیده نمی‌توانند به جز آزار (اندک) و اگر با شما جنگ کنند به شما پشت می‌گردانند (هزیمت می‌یابند) باز مدد نمی‌شوند. ﴿١١٢﴾ هر جایی که باشند بر آنها مهر خواری و حقارت زده شده است، مگر اینکه در پناه الله یا در پناه مردم باشند (دین اسلام را قبول کنند، و یا از قومی مدد طلب کنند) و به غضبی از جانب الله رجوع نموده‌اند، و مهر فقر و تنگدستی بر آنها زده شده است، این (همه) به سبب آن بود که به آيات الله كفر می‌ورزیدند، و پیغمبران را به ناحق قتل می‌کردند، این (کفر و تجاوز بر پیغمبران) به سبب آن بود که (از دستورات الهی) نافرمانی می‌نمودند و از حد تجاوز می‌کردند. ﴿١١٣﴾ آنان همه (اهل کتاب با هم) برابر نیستند (بلکه) از اهل کتاب گروهی هست که (برای عبادت الله) ثابت قدم ایستاده می‌باشند، و در اوقات شب سجدہ کنان آيات الله را تلاوت می‌کنند، (در تهجد مشغول اند). ﴿١١٤﴾ به الله و روز آخرت ایمان دارند، و (مردم را) به کارهای نیک دستور می‌دهند، و از کارهای بد (و خلاف شرع) منع می‌کنند، و در کارهای خیر شتاب می‌کنند، و این گروه (اهل کتاب) از جملۀ مردمان صالح‌اند. ﴿١١٥﴾ و هر آنچه از نیکی و کار خیر انجام دهند پس هرگز به هدر نخواهد رفت، و الله به پرهیزگاران داناست.
﴿إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَنْ تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوَالُهُمْ وَلَا أَوْلَادُهُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا وَأُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ١١٦ مَثَلُ مَا يُنْفِقُونَ فِي هَذِهِ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَثَلِ رِيحٍ فِيهَا صِرٌّ أَصَابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ فَأَهْلَكَتْهُ وَمَا ظَلَمَهُمُ اللَّهُ وَلَكِنْ أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ١١٧ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا بِطَانَةً مِنْ دُونِكُمْ لَا يَأْلُونَكُمْ خَبَالًا وَدُّوا مَا عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاءُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ وَمَا تُخْفِي صُدُورُهُمْ أَكْبَرُ قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآيَاتِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْقِلُونَ١١٨ها أَنْتُمْ أُولَاءِ تُحِبُّونَهُمْ وَلَا يُحِبُّونَكُمْ وَتُؤْمِنُونَ بِالْكِتَابِ كُلِّهِ وَإِذَا لَقُوكُمْ قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا عَضُّوا عَلَيْكُمُ الْأَنَامِلَ مِنَ الْغَيْظِ قُلْ مُوتُوا بِغَيْظِكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ١١٩ إِنْ تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَإِنْ تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُوا بِهَا وَإِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا لَا يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ١٢٠ وَإِذْ غَدَوْتَ مِنْ أَهْلِكَ تُبَوِّئُ الْمُؤْمِنِينَ مَقَاعِدَ لِلْقِتَالِ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ١٢١﴾ [آل عمران: ١١٦-١٢١].
﴿١١٦﴾ البته آنان که کفر ورزیدند مال و اولادشان چیزی از عذاب الله را از آنها دفع نخواهد کرد، و ایشان یاران دوزخ‌اند و در آن همیشه می‌باشند. ﴿١١٧﴾ مثال آنچه کفار در زندگانی دنیا انفاق می‌کنند، مثال بادی است که در آن سرمای سخت است که بر کشت و زراعت قومی که بر خود ظلم کرده‌اند برسد، پس آنرا نابود کند، و الله بر آنها ظلم نکرده است، و لیکن (خود آنها) به جان‌های خویش ظلم می‌کنند. ﴿١١٨﴾ ای کسانی که ایمان آورده اید! از غیر خود (از غیر مسلمانان) محرم راز نگیرید (مردم دیگر را) که (ایشان) از رساندن هیچگونه ضرر و فساد انداختن در میان شما) کوتاهی نمی‌کنند، و دوست دارند که شما به هر رنج و مشقت گرفتار شوید، چون دشمنی از دهان ایشان ظاهر شده است، و آنچه (از دشمنی که) در سینه‌هایشان پوشیده می‌دارند بزرگتر است، البته آیات را برای شما بیان کردیم اگر (عقل و خرد دارید) باندیشید. ﴿١١٩﴾ خبردار (ای مسلمانان) شما مردمی هستید که آنها را دوست دارید، و آنها شما را دوست ندارند (چون) شما به تمامی کتاب‌های الهی ایمان دارید، و هر وقت با شما روبرو شوند می‌گویند: ایمان آورده‌ایم، و چون در خلوت بروند از شدت قهر و غضب بر شما، انگشتان خود را با دندان می‌گزند، بگو: به (سبب) قهر و غضبی که دارید، بمیرید، بی‌گمان الله به راز سینه‌ها داناست. ﴿١٢٠﴾ اگر به شما خوبی و راحتی برسد غمگین می‌شوند و اگر بدی و ناراحتی به شما برسد از آن خوشحال می‌شوند، و اگر صبر کنید و پرهیزگاری پیشه کنید، فریب و حیله آنها هیچ ضرری به شما رسانیده نمی‌تواند، (چون) بی‌گمان الله به آنچه می‌کنند احاطه دارد. ﴿١٢١﴾ و به یاد آور وقتی را که صبحگاهان از میان خانواده ات بیرون شدی و جای مؤمنان را (در سنگرها به قصد جهاد با مشرکین) مشخص کردی، و الله شنوا و دانا است.
﴿إِذْ هَمَّتْ طَائِفَتَانِ مِنْكُمْ أَنْ تَفْشَلَا وَاللَّهُ وَلِيُّهُمَا وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ١٢٢ وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنْتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ١٢٣ إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِينَ أَلَنْ يَكْفِيَكُمْ أَنْ يُمِدَّكُمْ رَبُّكُمْ بِثَلَاثَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ مُنْزَلِينَ١٢٤ بَلَى إِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا وَيَأْتُوكُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هَذَا يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُمْ بِخَمْسَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ مُسَوِّمِينَ١٢٥ وَمَا جَعَلَهُ اللَّهُ إِلَّا بُشْرَى لَكُمْ وَلِتَطْمَئِنَّ قُلُوبُكُمْ بِهِ وَمَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ١٢٦ لِيَقْطَعَ طَرَفًا مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَوْ يَكْبِتَهُمْ فَيَنْقَلِبُوا خَائِبِينَ١٢٧ لَيْسَ لَكَ مِنَ الْأَمْرِ شَيْءٌ أَوْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ أَوْ يُعَذِّبَهُمْ فَإِنَّهُمْ ظَالِمُونَ١٢٨ وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ يَغْفِرُ لِمَنْ يَشَاءُ وَيُعَذِّبُ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ١٢٩ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا الرِّبَا أَضْعَافًا مُضَاعَفَةً وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ١٣٠ وَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ١٣١ وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ١٣٢﴾ [آل عمران: ١٢٢-١٣٢].
﴿١٢٢﴾ چون دو گروهی از شما خواستند سستی کنند، و الله کارساز‌شان بود (که آنها را از سستی نگاه داشت) و مؤمنان باید بر الله توکل کنند. ﴿١٢٣﴾ البته الله شما را در (جنگ) بدر نصرت داد، در حالیکه (در نظر دشمن) کم و حقیر بودید، پس از الله بترسید تا شکر (او را) به جا آرید. ﴿١٢٤﴾ وقتی به مؤمنان می‌گفتی: آیا برای شما کافی نیست که پروردگارتان به وسیله سه هزار فرشتۀ فرود آورده شده از آسمان، شما را کمک کند؟. ﴿١٢٥﴾ بلی، اگر صبر کنید و پرهیزگار شوید و کفار (با جوش و خروش خود) به مقابله شما بیایند، الله شما را با پنج هزار فرشتۀ نشاندار، مدد خواهد کرد. ﴿١٢٦﴾ و الله آن (نصرت) را جز بشارتی برای شما نگردانید، و تا دل‌های تان با آن مطمئن شود (و گرنه) نصرت و پیروزی (برای تان) نیست مگر از جانب الله غالب با حکمت (و اینکه نصرت الله به آمدن فرشته‌ها موقوف نیست). ﴿١٢٧﴾ (الله شما را مدد کرد) تا (به وسيلۀ شما) طائفۀ از کافران را نابود یا سرنگون و مغلوب سازد، و ناکام و شکست خورده (از میدان جنگ) باز گردند. ﴿١٢٨﴾ (اختیار) هیچ کاری بدست تو نیست، (الله) یا توبۀ آنها را قبول می‌کند، و یا آنها را عذاب میدهد، چرا که آنان ظالم‌اند. ﴿١٢٩﴾ (قبول توبه یا عذاب به دست الله است زیرا) هر چه در آسمان‌ها و هر چه در زمین است (تنها) از الله است، هر کس را که بخواهد، عفو می‌کند، و هر کس را که بخواهد، عذاب میدهد، و الله آمرزنده مهربان است. ﴿١٣٠﴾ ای کسانی که ایمان آورده اید! سود (ربا) را چندین برابر مخورید، و از الله بترسید، تا کامیاب و رستگار گردید. ﴿١٣١﴾ و از آتشی که برای کفار آماده شده است بترسید. ﴿١٣٢﴾ و از الله و رسول او اطاعت کنید تا مورد رحمت الهی قرار گیرید.
﴿وَسَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ١٣٣ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ فِي السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ١٣٤ وَالَّذِينَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَمَنْ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ وَلَمْ يُصِرُّوا عَلَى مَا فَعَلُوا وَهُمْ يَعْلَمُونَ١٣٥ أُولَئِكَ جَزَاؤُهُمْ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَجَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَنِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ١٣٦ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ١٣٧ هَذَا بَيَانٌ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةٌ لِلْمُتَّقِينَ١٣٨ وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ١٣٩ إِنْ يَمْسَسْكُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِثْلُهُ وَتِلْكَ الْأَيَّامُ نُدَاوِلُهَا بَيْنَ النَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَيَتَّخِذَ مِنْكُمْ شُهَدَاءَ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ١٤٠﴾ [آل عمران: ١٣٣-١٤٠].
﴿١٣٣﴾ و بشتابید (به وسیلۀ توبه) به‌سوی مغفرت از جانب پروردگارتان و جنتی که پهنای آن ( برابر) آسمان‌ها و زمین است، (و) برای پرهیزگاران آماده شده است. ﴿١٣٤﴾ آنان که مال‌هایشان را در حال ثروتمندی و تنگدستی (در راه الله) انفاق می‌کنند، و غضب خود را فرو می‌برند و از اشتباهات مردم می‌گذرند، و الله (اینچنین) خوبی کنندگان را دوست دارد. ﴿١٣٥﴾ و آنان که چون عملی زشت (و گناهی) را مرتکب شوند یا بر خویش ظلم کنند، (فورا) الله را یاد می‌کنند پس برای (محو) گناهان خود (از الله) آمرزش می‌خواهند، و می‌دانند که چه کسی به جز الله می‌تواند گناهان مردم را بیامرزد؟ و به آنچه (از کردار بد) کرده‌اند اصرار (و مداومت) نمی‌ورزند، در حالیکه انجام بد آن را می‌دانند. ﴿١٣٦﴾ این گروه جزایشان آمرزشی از طرف پروردگارشان، و باغ‌های که در زیر درختان و قصرهای آن نهرها جاری است می‌باشد و در آن (باغ‌ها و قصرها) همیشه می‌باشند، و ثواب عمل کنندگان چه ثواب نیک و خوب است. ﴿١٣٧﴾ پیش از شما سنت‌های الهی (راجع به نصرت مؤمنان و عذاب کفار) گذشته است پس در زمین سفر کنید و ببینید که سرانجام تکذیب کنندگان چطور بود. ﴿١٣٨﴾ این (قرآن) بیانگر (همان سنتها و بیان کننده حقائق واقعی) است برای مردم، و هدایت و پندی برای پرهیزگاران است. ﴿١٣٩﴾ و (شما ای مسلمانان) سست و غمگین مشويد؟ زیرا که غالب و برترید، اگر مؤمن باشید. ﴿١٤٠﴾ اگر (در جنگ احد) به شما آسیب رسید (پریشان مشوید) چون به قوم کافر نیز مانند شما رسیده است، و این حوادث روزگار را در بین مردم می‌گردانیم (تا آنها را آزمایش کنیم) و تا الله مؤمنان (حقیقی) را مشخص سازد، و از شما شهیدانی بگیرد، و الله ظالمان را دوست ندارد.
﴿وَلِيُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَيَمْحَقَ الْكَافِرِينَ١٤١ أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَعْلَمِ اللَّهُ الَّذِينَ جَاهَدُوا مِنْكُمْ وَيَعْلَمَ الصَّابِرِينَ١٤٢ وَلَقَدْ كُنْتُمْ تَمَنَّوْنَ الْمَوْتَ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَلْقَوْهُ فَقَدْ رَأَيْتُمُوهُ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ١٤٣ وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِنْ مَاتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ وَمَنْ يَنْقَلِبْ عَلَى عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئًا وَسَيَجْزِي اللَّهُ الشَّاكِرِينَ١٤٤ وَمَا كَانَ لِنَفْسٍ أَنْ تَمُوتَ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ كِتَابًا مُؤَجَّلًا وَمَنْ يُرِدْ ثَوَابَ الدُّنْيَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَنْ يُرِدْ ثَوَابَ الْآخِرَةِ نُؤْتِهِ مِنْهَا وَسَنَجْزِي الشَّاكِرِينَ١٤٥ وَكَأَيِّنْ مِنْ نَبِيٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَمَا وَهَنُوا لِمَا أَصَابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَمَا ضَعُفُوا وَمَا اسْتَكَانُوا وَاللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ١٤٦ وَمَا كَانَ قَوْلَهُمْ إِلَّا أَنْ قَالُوا رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَإِسْرَافَنَا فِي أَمْرِنَا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ١٤٧ فَآتَاهُمُ اللَّهُ ثَوَابَ الدُّنْيَا وَحُسْنَ ثَوَابِ الْآخِرَةِ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ١٤٨﴾ [آل عمران: ١٤١-١٤٨].
﴿١٤١﴾ و تا الله مؤمنان را پاک و خالص گرداند (و ایشان را از منافقان متمایز سازد) و تا کافران را محو و نابود کند. ﴿١٤٢﴾ آیا گمان دارید که به جنت می‌روید؟ در حالیکه الله (تا هنوز) مجاهدان و صابران شما را معلوم و مشخص نکرده است. ﴿١٤٣﴾ والبته آرزوی موت (شهادت) را می‌کردید پیش از آنکه با آن روبرو شوید، پس آن (منظر موت) را دیدید، در حالیکه نگاه می‌کردید. ﴿١٤٤﴾ و نیست محمد ج مگر پیغمبری که پیش از او پیغمبران (دیگر) گذشته است، پس آیا اگر وفات کند (به موت طبعی) و یا کشته شود، پس به عقب باز می‌گردید (مرتد می‌شوید؟) و هرکس به عقب برگردد (مرتد شود) پس هرگز به الله ضرری رسانیده نمی‌تواند، و زود است که الله شکر گزاران را ثواب دهد. ﴿١٤٥﴾ و (ممکن نیست) هیچکس جز به حكم الله نمی‌میرد و (الله) اجل (وقت مرگ هرکس ) را نوشته و معین نموده است، و هرکه ثواب دنیا را بخواهد آنرا به او میدهیم، و هرکه ثواب آخرت را بخواهد آنرا به او میدهیم، و زودا ثواب شاکران را میدهیم. ﴿١٤٦﴾ و چه بسا پیغمبرانی گذشته‌اند که همراه آنها مردمان یکتاپرست بسیار با کفار) قتال (جهاد) کردند، پس به سبب آنچه در راه الله به آنها رسید، سست و ناتوان نشدند، و (در مقابل دشمن) ذلیل نگشتند (و سر تسلیم خم نکردند بلکه صبر کردند) و الله صبر کنندگان را دوست دارد. ﴿١٤٧﴾ وگفتار آنها جز این نبود که می‌گفتند: ای پروردگار ما! گناهان ما را بیامرز، و اسراف ما را معاف کن و قدم‌های ما را در جهاد با دشمن) ثابت گردان، و ما را بر قوم کافر پیروز گردان. ﴿١٤٨﴾ پس الله ثواب دنيا (فتح) و ثواب نیک آخرت (مغفرت و رحمت) را به ایشان بخشید و الله نیکوکاران را دوست دارد.
﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تُطِيعُوا الَّذِينَ كَفَرُوا يَرُدُّوكُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ فَتَنْقَلِبُوا خَاسِرِينَ١٤٩ بَلِ اللَّهُ مَوْلَاكُمْ وَهُوَ خَيْرُ النَّاصِرِينَ١٥٠ سَنُلْقِي فِي قُلُوبِ الَّذِينَ كَفَرُوا الرُّعْبَ بِمَا أَشْرَكُوا بِاللَّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا وَمَأْوَاهُمُ النَّارُ وَبِئْسَ مَثْوَى الظَّالِمِينَ١٥١ وَلَقَدْ صَدَقَكُمُ اللَّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُمْ بِإِذْنِهِ حَتَّى إِذَا فَشِلْتُمْ وَتَنَازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ وَعَصَيْتُمْ مِنْ بَعْدِ مَا أَرَاكُمْ مَا تُحِبُّونَ مِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الدُّنْيَا وَمِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الْآخِرَةَ ثُمَّ صَرَفَكُمْ عَنْهُمْ لِيَبْتَلِيَكُمْ وَلَقَدْ عَفَا عَنْكُمْ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ١٥٢ إِذْ تُصْعِدُونَ وَلَا تَلْوُونَ عَلَى أَحَدٍ وَالرَّسُولُ يَدْعُوكُمْ فِي أُخْرَاكُمْ فَأَثَابَكُمْ غَمًّا بِغَمٍّ لِكَيْلَا تَحْزَنُوا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلَا مَا أَصَابَكُمْ وَاللَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ١٥٣﴾ [آل عمران: ١٤٩-١٥٣].
﴿١٤٩﴾ ای کسانی که ایمان آورده اید! اگر از کسانیکه کافر شدند اطاعت کنید، شما را به عقب باز می‌گردانند (مرتد می‌سازند) پس به خسارت و زیانکاری باز خواهید گشت. ﴿١٥٠﴾ (شما هیچ کارسازی ندارید) بلکه الله کارساز و مددگار شما است، و الله بهترین مددگاران است (لذا تنها او را اطاعت کنید). ﴿١٥١﴾ به زودی در دل‌های کافران ترس شما را خواهیم انداخت، به سبب اینکه چیزهایی را با الله شریک مقرر نمودند که هیچ دلیلی بر (صحت) آن نازل نکرده است، و جایگاه آنها دوزخ است، و جایگاه ستمگران چه بد جایگاهی است. ﴿١٥٢﴾ و البته الله وعدۀ خود را (مبنی بر پیروزی شما در جنگ احد) محقق گرداند، وقتی که کفار را به حكم الله می‌کشتید تا آن که سست شدید و در مسأله (جنگ و تقسیم غنایم) نزاع کردید، و (از دستور پیغمبر) نافرمانی کردید، با آنکه به شما چیزی را نشان داد که دوست می‌داشتید آن را (نصرت و غنیمت را) و کسی از شما دنیا را می‌خواست، و از کسی از شما آخرت را می‌خواست، باز الله شما را از تعقیب کردن آنها منصرف ساخت تا شما را بیازماید، و البته الله (خطای شما) را معاف کرد، بی‌گمان الله بر مؤمنان منت و بخشش (و مهربانی) دارد. ﴿١٥٣﴾ به یاد آورید هنگامی که (در جنگ احد در وقت فرار بر کوه) بالا می‌رفتید و به کسی توجه نمی‌کردید، (در حالیکه) پیغمبر شما را از پشت سر فریاد می‌کرد، پس الله (به سبب نافرمانی تان) غمی بر غمهای تان افزود و مجازات نمود (تا کوتاهی خود را بدانید، و تا بر چیزی که از دست داده اید (مال غنیمت) و بر آنچه از آسیب و زخم و شکست) بر شما رسید؛ غمگین نشوید، و الله به آنچه می‌کنید آگاه است
﴿ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ بَعْدِ الْغَمِّ أَمَنَةً نُعَاسًا يَغْشَى طَائِفَةً مِنْكُمْ وَطَائِفَةٌ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنْفُسُهُمْ يَظُنُّونَ بِاللَّهِ غَيْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجَاهِلِيَّةِ يَقُولُونَ هَلْ لَنَا مِنَ الْأَمْرِ مِنْ شَيْءٍ قُلْ إِنَّ الْأَمْرَ كُلَّهُ لِلَّهِ يُخْفُونَ فِي أَنْفُسِهِمْ مَا لَا يُبْدُونَ لَكَ يَقُولُونَ لَوْ كَانَ لَنَا مِنَ الْأَمْرِ شَيْءٌ مَا قُتِلْنَا هَاهُنَا قُلْ لَوْ كُنْتُمْ فِي بُيُوتِكُمْ لَبَرَزَ الَّذِينَ كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقَتْلُ إِلَى مَضَاجِعِهِمْ وَلِيَبْتَلِيَ اللَّهُ مَا فِي صُدُورِكُمْ وَلِيُمَحِّصَ مَا فِي قُلُوبِكُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ١٥٤ إِنَّ الَّذِينَ تَوَلَّوْا مِنْكُمْ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ إِنَّمَا اسْتَزَلَّهُمُ الشَّيْطَانُ بِبَعْضِ مَا كَسَبُوا وَلَقَدْ عَفَا اللَّهُ عَنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٌ١٥٥ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ كَفَرُوا وَقَالُوا لِإِخْوَانِهِمْ إِذَا ضَرَبُوا فِي الْأَرْضِ أَوْ كَانُوا غُزًّى لَوْ كَانُوا عِنْدَنَا مَا مَاتُوا وَمَا قُتِلُوا لِيَجْعَلَ اللَّهُ ذَلِكَ حَسْرَةً فِي قُلُوبِهِمْ وَاللَّهُ يُحْيِي وَيُمِيتُ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ١٥٦ وَلَئِنْ قُتِلْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوْ مُتُّمْ لَمَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرَحْمَةٌ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ١٥٧﴾ [آل عمران: ١٥٤-١٥٧].
﴿١٥٤﴾ باز بعد از (آن) غم و اندوه، خواب پینکی را برای آرامش شما فرود آورد که گروهی از شما را فراگرفت، و گروه دیگر تنها در فکر خود بودند و درباره الله گمان ناحق، مانند گمان جاهلیت می‌کردند و می‌گفتند: آیا ما در این امر (جنگ ) اختیاری داریم؟ بگو: البته همه کار و اختیار به دست الله است، در دل‌های خود چیزی را می‌پوشانند که آنرا به تو اظهار نمی‌کنند، می‌گویند: اگر در این کار چیزی اختیار داشتیم در اینجا کشته نمیشدیم، بگو: اگر در خانه‌های تان (هم) می‌بودید البته آنان که کشته شدن در مورد‌شان نوشته شده است به رزمگاه و جای قتل خود بیرون می‌شدند و تا الله آنچه را که در سینه‌های تان بود بیازماید، و تا آنچه که در دل‌های تان بود پاک و خالص کند، و الله به آنچه در سینه‌ها است داناست. ﴿١٥٥﴾ يقينا آنان که از میان شما در روز روبرو شدن دو گروه (مسلمانان و کفار) پشت گردانیدند (فرار کردند) جز این نیست که شیطان آنها را به سبب بعضی گناهانی که کرده بودند، لغزانید. البته الله آنها را عفو کرد، بی‌گمان الله آمرزنده بردبار است . ﴿١٥٦﴾ ای کسانی که ایمان آورده اید، مانند کسانی مشوید که کافر شدند وقتی برادران ش ان به سفر (تجارت) یا برای جهاد رفتند، گفتند: اگر آنها نزد ما در خانه بودند، نه می‌مردند و نه کشته می‌شدند، (چنین گفتند) تا الله این سخن را سبب حسرت و افسوس در دل‌هایشان گرداند، در حالیکه الله زنده می‌کند و می‌میراند زندگی و مرگ به دست الله است ) و الله به آنچه می‌کنید بیناست . ﴿١٥٧﴾ اگر در راه الله کشته شوید یا بمیرید، البته آمرزش و رحمت الله از آنچه در زندگی خود جمع می‌کنند، بهتر است.
﴿وَلَئِنْ مُتُّمْ أَوْ قُتِلْتُمْ لَإِلَى اللَّهِ تُحْشَرُونَ١٥٨ فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ١٥٩ إِنْ يَنْصُرْكُمُ اللَّهُ فَلَا غَالِبَ لَكُمْ وَإِنْ يَخْذُلْكُمْ فَمَنْ ذَا الَّذِي يَنْصُرُكُمْ مِنْ بَعْدِهِ وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ١٦٠ وَمَا كَانَ لِنَبِيٍّ أَنْ يَغُلَّ وَمَنْ يَغْلُلْ يَأْتِ بِمَا غَلَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ثُمَّ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ مَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ١٦١ أَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَ اللَّهِ كَمَنْ بَاءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللَّهِ وَمَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ١٦٢ هُمْ دَرَجَاتٌ عِنْدَ اللَّهِ وَاللَّهُ بَصِيرٌ بِمَا يَعْمَلُونَ١٦٣ لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ١٦٤ أَوَلَمَّا أَصَابَتْكُمْ مُصِيبَةٌ قَدْ أَصَبْتُمْ مِثْلَيْهَا قُلْتُمْ أَنَّى هَذَا قُلْ هُوَ مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ١٦٥﴾ [آل عمران: ١٥٨-١٦٥].
﴿١٥٨﴾ اگر بمیرید (به مرگ طبیعی) و یا کشته شوید، البته (در هر دو صورت) به‌سوی الله باز گردانده و جمع خواهید شد. ﴿١٥٩﴾ پس به سبب رحمت الله است که در مقابل آنها نرمی کردی، و اگر درشت خوی و سخت دل بودی، حتما (مسلمانان) از اطراف تو دور می‌شدند، پس آنها را (در مورد حق خود) عفو کن و برای آنها (در بارۀ حق الله) مغفرت بخواه و در کارها با آنان مشورت کن، پس چون (بر کاری) تصمیم گرفتی پس بر الله توکل کن؛ بی‌گمان الله توکل کنندگان را دوست دارد. ﴿١٦٠﴾ اگر الله شما را یاری و مدد کند، پس هیچکس بر شما غالب نخواهد شد، و اگر شما را خوار و ترک کند، کیست که بعد از او شما را مدد کند؟ و مؤمنان باید بر الله توکل کنند. ﴿١٦١﴾ و برای هیچ پیغمبری شایسته نیست که در مال غنیمت خیانت کند (زیرا) هرکه در مال غنیمت خیانت کند، در روز قیامت با خیانت خود حاضر می‌شود، باز به هر کس جزای آنچه کرده است، بطور کامل داده می‌شود، و بر آنها ظلم نمی‌شود. ﴿١٦٢﴾ آیا کسی که از رضای الله پیروی می‌کند، مانند کسی است که به قهر و خشم الله بازگشته است و گرفتار شده است و جای او دوزخ است؟ و دوزخ بد جای بازگشت است. ﴿١٦٣﴾ آنها (پیروان رضای الله) مراتب و مقام مختلفی نزد الله دارند، و الله به آنچه می‌کنند، بیناست. ﴿١٦٤﴾ به راستی که الله بر مؤمنان احسان نمود، آن وقت که در میان آنها پیغمبری از جنس خودشان فرستاد تا آيات الله را بر آنها تلاوت کند، و آنها را (از عقائد و اعمال باطل) پاک سازد و به ایشان (احکام) کتاب (قرآن) و حکمت (سنت) را تعلیم دهد، هرچند پیش از آن در گمراهی آشکارا واقع بودند. ﴿١٦٥﴾ آیا وقتی که مصیبتی (در جنگ احد) به شما رسید، در حالیکه شما (در جنگ بدر) دوچند آن را (به دشمن تان) رسانیده بودید، (باز) گفتید: این مصیبت از کجا آمد؟ بگو: آن (مصیبت) از طرف خودتان است (وسبب آن خودتان هستید)، یقینا الله بر هرچیز قادر است.
﴿وَمَا أَصَابَكُمْ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ فَبِإِذْنِ اللَّهِ وَلِيَعْلَمَ الْمُؤْمِنِينَ١٦٦ وَلِيَعْلَمَ الَّذِينَ نَافَقُوا وَقِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا قَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوِ ادْفَعُوا قَالُوا لَوْ نَعْلَمُ قِتَالًا لَاتَّبَعْنَاكُمْ هُمْ لِلْكُفْرِ يَوْمَئِذٍ أَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلْإِيمَانِ يَقُولُونَ بِأَفْوَاهِهِمْ مَا لَيْسَ فِي قُلُوبِهِمْ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا يَكْتُمُونَ١٦٧ الَّذِينَ قَالُوا لِإِخْوَانِهِمْ وَقَعَدُوا لَوْ أَطَاعُونَا مَا قُتِلُوا قُلْ فَادْرَءُوا عَنْ أَنْفُسِكُمُ الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ١٦٨ وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ١٦٩ فَرِحِينَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَيَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِينَ لَمْ يَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ١٧٠ يَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ وَأَنَّ اللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِينَ١٧١ الَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِلَّهِ وَالرَّسُولِ مِنْ بَعْدِ مَا أَصَابَهُمُ الْقَرْحُ لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا مِنْهُمْ وَاتَّقَوْا أَجْرٌ عَظِيمٌ١٧٢ الَّذِينَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِيمَانًا وَقَالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ١٧٣﴾ [آل عمران: ١٦٦-١٧٣].
﴿١٦٦﴾ و هر چه (از مصائب) در روز روبرو شدن دو گروه (جنگ احد) به شما رسید، پس به حكم الله بود (تا شما را در برابر آن اجر دهد و) تا مؤمنان را مشخص سازد. ﴿١٦٧﴾ و تا الله منافقان را آشکار و مشخص سازد، منافقانی که به آنها گفته شد: بیاید در راه الله بجنگید یا دشمن را (از خود) دفع کنید، (در جواب) گفتند: اگر می‌دانستیم این جنگی واقعی است حتما از شما پیروی می‌کردیم، آنان (منافقان) در آن روز، به کفر نزدیک‌تر بودند تا به ایمان، با دهان خویش سخنی را می‌گویند که در دل‌هایشان نیست، و الله به آنچه در دل‌های خود می‌پوشانند داناتر است. ﴿١٦٨﴾ آنان که به برادران خود گفتند: و (خودشان در خانه‌ها) نشستند، اگر از ما اطاعت می‌کردند (و به جنگ نمی‌رفتند حالا) کشته نمی‌شدند، بگو: اگر در گفتۀ خود صادق هستید، پس مرگ را از خود دور کنید. ﴿١٦٩﴾ و آنانی را که در راه الله کشته شده‌اند مرده گمان نکنید، بلکه (در جهان برزخ) زنده‌اند، (و) نزد پروردگارشان روزی (ونعمتها) داده می‌شوند ﴿١٧٠﴾ آنان به آنچه که الله از فضل و کرم خود به آنها داده است، خوشحال‌اند، و به کسانی که بعد از آنان می‌آیند و (لیکن) هنوز به آنها یکجا نشده‌اند، مژده می‌دهند (به این که) هیچ خوفی بر آنها نیست و نه غمگین می‌شوند. ﴿١٧١﴾ به نعمت‌های الله و فضل او مژده می‌دهند (و ابراز خوشی می‌کنند)، و به اینکه الله ثواب مؤمنان را ضائع نمی‌کند. ﴿١٧٢﴾ آنها ( آنانی اند) امر الله و پیغمبر را اجابت کردند؛ بعد از اینکه زخمها به آنها رسیده بود، برای کسانی از ایشان که نیکی کردند و تقوی پیشه نمودند، ثواب بس بزرگ است . ﴿١٧٣﴾ آنانی که مردم به ایشان گفتند: یقینا مردم (کفار برای قتال شما سپاه) جمع کرده‌اند، پس از آنها بترسید، پس (این سخن) ایمان آنها را زیاد کرد، و گفتند: ما را الله بس است، و او بهترین کارساز است.
﴿فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَاتَّبَعُوا رِضْوَانَ اللَّهِ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَظِيمٍ١٧٤ إِنَّمَا ذَلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءَهُ فَلَا تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ١٧٥ وَلَا يَحْزُنْكَ الَّذِينَ يُسَارِعُونَ فِي الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لَنْ يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئًا يُرِيدُ اللَّهُ أَلَّا يَجْعَلَ لَهُمْ حَظًّا فِي الْآخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ١٧٦ إِنَّ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الْكُفْرَ بِالْإِيمَانِ لَنْ يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ١٧٧ وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُوا إِثْمًا وَلَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ١٧٨ مَا كَانَ اللَّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى مَا أَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتَّى يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَلَكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبِي مِنْ رُسُلِهِ مَنْ يَشَاءُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَإِنْ تُؤْمِنُوا وَتَتَّقُوا فَلَكُمْ أَجْرٌ عَظِيمٌ١٧٩ وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَبْخَلُونَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ هُوَ خَيْرًا لَهُمْ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَهُمْ سَيُطَوَّقُونَ مَا بَخِلُوا بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلِلَّهِ مِيرَاثُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ١٨٠﴾ [آل عمران: ١٧٤-١٨٠].
﴿١٧٤﴾ پس آنان با نعمت و فضل الله بازگشتند و هیچ زیانی به آنها نرسید و جویای رضای الله بودند، و الله دارای فضل بزرگ است . ﴿١٧٥﴾ جز این نیست که آن (خبر دهنده) شیطان است که مسلمانان را از دوستان خود (کفار) می‌ترساند، پس از آنها مترسید، و از من بترسید، اگر مؤمن هستید. ﴿١٧٦﴾ آنان که در قبول و نصرت کفر شتاب می‌کنند، تو را پریشان و غمگین نسازد، (چون) آنها هیچ ضرری به الله رسانده نمی‌توانند، الله می‌خواهد در آخرت هیچ سهمی برای آنها قرار ندهد بلکه برای آنها عذاب بزرگ است. ﴿١٧٧﴾ يقينا آنان که کفر را به عوض ایمان اختیار نمودند، هرگز به الله ضرری رسانده نمی‌توانند، بلکه برایشان عذاب دردناک باشد. ﴿١٧٨﴾ و کافران هرگز گمان نکنند که مهلت دادن ما به آنها به خیر‌شان است، (بلکه) جز این نیست که ما آنها را مهلت میدهم تا به اختیار خود) به گناه خویش بافزایند، و برای آنها عذاب اهانت آمیز (و رسواکننده) است. ﴿١٧٩﴾ چنین نیست که الله مؤمنان را بر آن حالی که شما بر آن هستید بگذارد، تا آن که ناپاک (منافق و کافر) را از پاک (مؤمن) جدا سازد و چنین نیست که الله شما را از چیزهای پوشیده (از عقل و حواس) آگاه سازد، و لیکن الله (برای آگاه ساختن بعضی از امور غیبی) از پیغمبرانش هر که را بخواهد انتخاب می‌کند، پس به الله و به پیغمبران او ایمان بیاورید (ایمان خود را محکم بدارید)، و اگر ایمان بیاورید و پرهیزگاری کنید، پس برای شما ثواب بزرگ خواهد داد. ﴿١٨٠﴾ و کسانی که الله از فضل خود به آنها داده است (و) بخل می‌کنند، گمان نبرند که آن بخل به خیر (و فائدۀ) آنها است، بلکه (آن بخل) به ضرر آنهاست، (چون) زود است که آن چه به آن بخل می‌ورزیدند، در روز قیامت طوق گردن آنها خواهد شد، و میراث آسمان‌ها و زمین تنها از الله است، و الله به هر آنچه می‌کنید، خبردار است.
﴿لَقَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ فَقِيرٌ وَنَحْنُ أَغْنِيَاءُ سَنَكْتُبُ مَا قَالُوا وَقَتْلَهُمُ الْأَنْبِيَاءَ بِغَيْرِ حَقٍّ وَنَقُولُ ذُوقُوا عَذَابَ الْحَرِيقِ١٨١ ذَلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ وَأَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ١٨٢ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ عَهِدَ إِلَيْنَا أَلَّا نُؤْمِنَ لِرَسُولٍ حَتَّى يَأْتِيَنَا بِقُرْبَانٍ تَأْكُلُهُ النَّارُ قُلْ قَدْ جَاءَكُمْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِي بِالْبَيِّنَاتِ وَبِالَّذِي قُلْتُمْ فَلِمَ قَتَلْتُمُوهُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ١٨٣ فَإِنْ كَذَّبُوكَ فَقَدْ كُذِّبَ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ جَاءُوا بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَالْكِتَابِ الْمُنِيرِ١٨٤ كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ١٨٥ لَتُبْلَوُنَّ فِي أَمْوَالِكُمْ وَأَنْفُسِكُمْ وَلَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَمِنَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا أَذًى كَثِيرًا وَإِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ ذَلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ١٨٦﴾ [آل عمران: ١٨١-١٨٦].
﴿١٨١﴾ البته الله سخن کسانی را که گفتند: یقینا الله محتاج است، و ما غنى هستیم شنید، به زودی آنچه را گفته‌اند می‌نویسیم، و قضیه به ناحق کشتن پیغمبران را (نیز می‌نویسیم)، و (به ایشان) خواهیم گفت: عذاب سوزان را بچشید. ﴿١٨٢﴾ این (عذاب سوزان) به سبب آن اعمالی است که به دست خود پیش فرستادید و (گرنه) الله نسبت به بندگان خود ظالم نیست . ﴿١٨٣﴾ (این‌ها) آنانی‌اند که به دروغ گفتند: البته الله با ما عهد بسته است که به هیچ پیغمبری ایمان نیاوریم تا آن که قربانی ای برای ما بیاورد که آتش آن را بسوزاند، بگو: البته پیش از من پیغمبرانی بودند که معجزهای آشکار را با آن چه که گفتید برایتان آوردند، پس چرا آنها را کشتید، اگر راستگو هستید. ﴿١٨٤﴾ پس اگر تو را تکذیب کردند پس (پروا مكن و بدان که) چندین پیغمبر قبل از تو، معجزه‌ها و صحیفه‌ها و کتاب روشن آورده بودند، (لیکن) تکذیب شدند. ﴿١٨٥﴾ هر نفسی (جاندار) چشنده مرگ است، و البته جزای اعمالتان در روز قیامت بطور کامل به شما داده می‌شود، پس هر کس از دوزخ دور کرده و وارد بهشت کرده شد، یقینا کامیاب شده است، و زندگانی دنیا نیست مگر متاع غرور (سبب نفع و فریب بنده است). ﴿١٨٦﴾ حتما در مالها و جانهایتان آزموده می‌شوید، و حتما از آنانی که پیش از شما کتاب داده شده‌اند (یهود و نصاری) و از مشرکین سخنان اذیت کننده (تمسخر آمیز و طعن) بسیار خواهید شنید، ولی اگر (در این امتحان و اذیت‌ها) صبر و تقوی اختیار کردید، پس یقینا این (خصلت) از چیزهای است که تصمیم را استوار و محکم می‌گرداند.
﴿وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلَا تَكْتُمُونَهُ فَنَبَذُوهُ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ وَاشْتَرَوْا بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا فَبِئْسَ مَا يَشْتَرُونَ١٨٧ لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَفْرَحُونَ بِمَا أَتَوْا وَيُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِمَا لَمْ يَفْعَلُوا فَلَا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفَازَةٍ مِنَ الْعَذَابِ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ١٨٨ وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ١٨٩ إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لِأُولِي الْأَلْبَابِ١٩٠ الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلًا سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ١٩١ رَبَّنَا إِنَّكَ مَنْ تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَيْتَهُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنْصَارٍ١٩٢ رَبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِيًا يُنَادِي لِلْإِيمَانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرْ عَنَّا سَيِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ١٩٣ رَبَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدْتَنَا عَلَى رُسُلِكَ وَلَا تُخْزِنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّكَ لَا تُخْلِفُ الْمِيعَادَ١٩٤﴾ [آل عمران: ١٨٧-١٩٤].
﴿١٨٧﴾ و ياد کن وقتی را که الله از آنانی که کتاب داده شده بود پیمان محکم گرفت که حتما باید کتاب را برای مردم بیان کنید، و (احکام و دستورات) آن را نپوشانید، پس آنها عهد را پشت سر خود انداختند (و آن را پوشانیدند) و آنرا با متاع و عوض کم (و حقیر) فروختند، پس بد است آنچه خریدند. ﴿١٨٨﴾ گمان مبر در مورد آنانی که به کرده خویش خرسند می‌شوند و دوست دارند بر آنچه که نکرده‌اند ستایش شوند، و گمان مبر که آنها از عذاب نجات می‌یابند (بلکه) آنها عذاب دردناکی در پیش دارند. ﴿١٨٩﴾ بادشاهی آسمان‌ها و زمین تنها از الله است، و الله بر هر چیزی توانا است. ﴿١٩٠﴾ يقينا در آفریدن آسمان‌ها و زمین (به هیئت خاص) و در اختلاف (پی در پی آمدن) شب و روز، دلائل واضح (به قدرت و وحدانیت الله) برای صاحبان خرد است. ﴿١٩١﴾ (خردمندان) آنانی‌اند که الله را (به حالت) ایستاده، و نشسته، و بر پهلو آرامیده یاد می‌کنند، و در (حکمت از) آفریدن آسمان‌ها و زمین تفکر می‌کنند (و در دعای خود می‌گویند): ای پرودگار ما! این عالم و موجودات را بی‌فائده نه آفریده ای، پاکی تو (از آنچه لایق شأن تو نیست) پس ما را از عذاب دوزخ نگاه دار. ﴿١٩٢﴾ ای پروردگار ما! یقینا کسی را که تو در دوزخ در آوری پس يقينا رسوایش کرده ای، و برای ظالمان هیچ مددگاری نیست (تا آنها را از این رسوائی نجات دهد). ﴿١٩٣﴾ ای پروردگار ما! يقينا ما شنیدیم که دعوت دهنده (مردم را) به‌سوی ایمان دعوت میدهد، (و می‌گوید:) که به پروردگارتان ایمان آرید، پس ما ایمان آوردیم، پس ای پروردگار ما! گناهان ما را بیامرز، و از ما بدی‌های ما را دور کن، و ما را با نیکان بمیران. ﴿١٩٤﴾ ای پروردگار ما! آنچه را که بر زبان پیغمبران خود (از نصرت در دنیا، و جنت در آخرت) به ما وعد کرده ای عطا کن، و ما را در روز قیامت رسوا مکن زیرا ما ایمان داریم که) يقينا تو وعدہ خلافی نمی‌کنی.
﴿فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّي لَا أُضِيعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِنْكُمْ مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ فَالَّذِينَ هَاجَرُوا وَأُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَأُوذُوا فِي سَبِيلِي وَقَاتَلُوا وَقُتِلُوا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ثَوَابًا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ١٩٥ لَا يَغُرَّنَّكَ تَقَلُّبُ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي الْبِلَادِ١٩٦ مَتَاعٌ قَلِيلٌ ثُمَّ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمِهَادُ١٩٧ لَكِنِ الَّذِينَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا نُزُلًا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ لِلْأَبْرَارِ١٩٨ وَإِنَّ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَمَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِمْ خَاشِعِينَ لِلَّهِ لَا يَشْتَرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِيلًا أُولَئِكَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ١٩٩ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ٢٠٠﴾ [آل عمران: ١٩٥-٢٠٠].
﴿١٩٥﴾ پس پروردگارشان دعای آنها را قبول کرد (به این طور) که من عمل هیچ عمل کننده ای شما را؛ خواه مرد باشد و خواه زن، ضائع نمی‌کنم، شما از جنس یکدیگر هستید (که در ایمان و عمل، مرد و زن فرق ندارند، و یکی از آن اعمال هجرت است) پس آنان که هجرت کردند و از خانه‌هایشان بیرون رانده شدند و در راه من (راه الله) اذیت‌ها دیدند و (با كفار) جنگ کردند و کشته شدند، حتما گناهانشان را محو می‌کنیم و حتما آنها را در باغ‌های که در زیر درختان و قصرهای آن نهرها جاری است، داخل کنیم، این ثواب از جانب الله داده می‌شود، و ثواب نیکو و خوب نزد الله است . ﴿١٩٦﴾ گشت و گذار کافران در شهرها تو را نفریبد. ﴿١٩٧﴾ (این متاع) چند روزه و ناچیز است، باز جایگاه‌شان دوزخ است، و دوزخ (برای کافران) چه بد آرامگاهی است. ﴿١٩٨﴾ لیكن آنانی که (تقوی پیشه کردند و) از پروردگار خود ترسیدند برای آنها باغ‌هایی است که از زیر آن نهرها جاری می‌باشد، و در آن همیشه‌اند، (و این) مهمانی است از نزد الله، و آنچه نزد الله است، برای نیکوکاران (از هر چیزی) بهتر است. ﴿١٩٩﴾ (همه اهل کتاب دوزخی نیستند) و يقينا از اهل کتاب کسانی هستند که به الله و به آنچه بر شما نازل شده و به آنچه بر خود آنها نازل شده است؛ در حالیکه در برابر الله متواضع‌اند، ایمان دارند، آیات و احکام الله را در برابر متاع حقیر (دنيا) عوض نمی‌کنند، این گروه است که نزد پروردگارشان اجر خود را دارند، بی‌گمان الله زود حساب گیرنده است . ﴿٢٠٠﴾ ای کسانی که ایمان آورده اید، صبر پیشه کنید، (و در مقابل دشمن) پایداری ورزید و برای جهاد آماده باشید در انتظار جهاد وسایل جنگی خود را مهیا کنید) و از الله بترسید تا که کامیاب شوید.