سورۀ فصلت (حم سجده)

در مکه نازل شده و پنجاه و چهار آیت است.

بنام الله بخشندۀ مهربان

﴿حم١ تَنْزِيلٌ مِنَ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ٢ كِتَابٌ فُصِّلَتْ آيَاتُهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ٣ بَشِيرًا وَنَذِيرًا فَأَعْرَضَ أَكْثَرُهُمْ فَهُمْ لَا يَسْمَعُونَ٤ وَقَالُوا قُلُوبُنَا فِي أَكِنَّةٍ مِمَّا تَدْعُونَا إِلَيْهِ وَفِي آذَانِنَا وَقْرٌ وَمِنْ بَيْنِنَا وَبَيْنِكَ حِجَابٌ فَاعْمَلْ إِنَّنَا عَامِلُونَ٥ قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَاسْتَقِيمُوا إِلَيْهِ وَاسْتَغْفِرُوهُ وَوَيْلٌ لِلْمُشْرِكِينَ٦ الَّذِينَ لَا يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ٧ إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ٨ قُلْ أَئِنَّكُمْ لَتَكْفُرُونَ بِالَّذِي خَلَقَ الْأَرْضَ فِي يَوْمَيْنِ وَتَجْعَلُونَ لَهُ أَنْدَادًا ذَلِكَ رَبُّ الْعَالَمِينَ٩ وَجَعَلَ فِيهَا رَوَاسِيَ مِنْ فَوْقِهَا وَبَارَكَ فِيهَا وَقَدَّرَ فِيهَا أَقْوَاتَهَا فِي أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ سَوَاءً لِلسَّائِلِينَ١٠ ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاءِ وَهِيَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ ائْتِيَا طَوْعًا أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَ١١﴾ [فصلت: ١-١١].

﴿١﴾ حم. (مفهوم این حروف به الله معلوم است). ﴿٢﴾ فرود آوردن این کتاب از جانب الله بخشنده مهربان است. ﴿٣﴾ کتابی که آیاتش واضح و روشن بیان شده است، قرآن عربی است، برای قومی که می‌دانند. ﴿٤﴾ در حالیکه (کتاب) مژده دهنده و بیم دهنده است، (لیکن) بیشترشان روی گردانند و آنان (ندای آن را) نمی‌شنوند. ﴿٥﴾ و گفتند: دل‌های ما از آنچه ما را به‌سوی آن دعوت می‌دهی در پرده است و در گوش‌های ما سنگینی است. و میان ما و تو حجاب است، پس تو عمل کن (و) البته ما نیز عمل می‌کنیم. ﴿٦﴾ بگو: (ای پیغمبر) جز این نیست که من بشری هستم مانند شما، به من وحی می‌شود که البته معبودتان معبود یگانه است، پس راست (و بدون انحراف) به‌سوی او روی بیاورید و از او آمرزش بخواهید، و وای به حال مشركان. ﴿٧﴾ آنان که زکات نمی‌دهند و آنها همان کسانی هستند که به آخرت کافر‌اند. ﴿٨﴾ البته آنان که ایمان آوردند و کارهای نیک انجام دادند، آنها برایشان ثواب بی‌پایان (و بی‌منت) است. ﴿٩﴾ بگو: آیا شما به کسی کفر می‌ورزید که زمین را در دو روز آفریده است و برای او همتایان قرار می‌دهید؟ حال آنکه او پروردگار جهانیان است. ﴿١٠﴾ و در زمین کوههای استوار را قرار داد و در آن خیر و برکت نهاد و روزی (اهل) آن را در چهار روز به اندازۀ معین مقدر کرد، (بنابراین) برای سؤال کنندگان (واضح و) روشن گردید. ﴿١١﴾ باز قصد آفرینش آسمان را کرد، در حالیکه دود بود و به آسمان و زمین فرمود: با رغبت یا کراهت (شکل گرفته) بیایید. گفتند: فرمانبردار آمدیم.

﴿فَقَضَاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ فِي يَوْمَيْنِ وَأَوْحَى فِي كُلِّ سَمَاءٍ أَمْرَهَا وَزَيَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْيَا بِمَصَابِيحَ وَحِفْظًا ذَلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ١٢ فَإِنْ أَعْرَضُوا فَقُلْ أَنْذَرْتُكُمْ صَاعِقَةً مِثْلَ صَاعِقَةِ عَادٍ وَثَمُودَ١٣ إِذْ جَاءَتْهُمُ الرُّسُلُ مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ قَالُوا لَوْ شَاءَ رَبُّنَا لَأَنْزَلَ مَلَائِكَةً فَإِنَّا بِمَا أُرْسِلْتُمْ بِهِ كَافِرُونَ١٤ فَأَمَّا عَادٌ فَاسْتَكْبَرُوا فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَقَالُوا مَنْ أَشَدُّ مِنَّا قُوَّةً أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِي خَلَقَهُمْ هُوَ أَشَدُّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ١٥ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا صَرْصَرًا فِي أَيَّامٍ نَحِسَاتٍ لِنُذِيقَهُمْ عَذَابَ الْخِزْيِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَلَعَذَابُ الْآخِرَةِ أَخْزَى وَهُمْ لَا يُنْصَرُونَ١٦ وَأَمَّا ثَمُودُ فَهَدَيْنَاهُمْ فَاسْتَحَبُّوا الْعَمَى عَلَى الْهُدَى فَأَخَذَتْهُمْ صَاعِقَةُ الْعَذَابِ الْهُونِ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ١٧ وَنَجَّيْنَا الَّذِينَ آمَنُوا وَكَانُوا يَتَّقُونَ١٨ وَيَوْمَ يُحْشَرُ أَعْدَاءُ اللَّهِ إِلَى النَّارِ فَهُمْ يُوزَعُونَ١٩ حَتَّى إِذَا مَا جَاءُوهَا شَهِدَ عَلَيْهِمْ سَمْعُهُمْ وَأَبْصَارُهُمْ وَجُلُودُهُمْ بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ٢٠﴾ [فصلت: ١٢-٢٠].

﴿١٢﴾ پس در دو روز آنها را هفت آسمان ساخت، و در هر آسمانی امرش را وحی کرد. و ما آسمان دنیا را با چراغهایی (ستارگان) زینت دادیم، و (آن را از دخالت شیاطین) محافظت نمودیم، این است تقدير ذات غالب دانا. ﴿١٣﴾ پس اگر روی گردان شدند، بگو: همانا شما را از صاعقه ای مانند صاعقه عاد و ثمود می‌ترسانم. ﴿١٤﴾ وقتی پیغمبران از پیش رو و از پشت سر به نزدشان آمدند (و گفتند:) جز الله را عبادت نکنید، گفتند: اگر پروردگارما می‌خواست (پیغمبری بفرستد) فرشتگان را می‌فرستاد، پس ما به آن چه شما به (تبلیغ) آن فرستاده شده اید، کافریم. ﴿١٥﴾ پس عاد در زمین به ناحق تكبر ورزیدند و گفتند: کیست نیرومندتر از ما؟ آیا ندیده‌اند که الله همان ذاتی که آنان را آفریده است، توانمندتر از آنهاست؟ آنان آیات ما را انکار می‌کردند. ﴿١٦﴾ پس در روزهای نحس و بی‌برکت، باد سرد و سختی را بر آنان فرستادیم تا عذاب رسوا کننده را در زندگی این دنیا به ایشان بچشانیم، و البته عذاب آخرت رسواکننده‌تر است، در حالیکه آنان مدد نمی‌شوند. ﴿١٧﴾ و اما قوم ثمود، ما ایشان را هدایت کردیم لیکن کوری را بر هدایت ترجیح دادند. بنابراین، به سبب کارهایی که می‌کردند، صاعقة عذاب رسواکننده آنان را گرفت. ﴿١٨﴾ و ما آنانی را که ایمان آوردند و پرهیزگار بودند، نجات دادیم. ﴿١٩﴾ و روزی که دشمنان الله به‌سوی دوزخ جمع گشته و همه (توقف داده می‌شوند تا همه) يكجا شوند. ﴿٢٠﴾ تا چون به آن (دوزخ) بیایند، گوش و چشم‌ها و پوستهایشان به آنچه می‌کردند، گواهی می‌دهد.

﴿وَقَالُوا لِجُلُودِهِمْ لِمَ شَهِدْتُمْ عَلَيْنَا قَالُوا أَنْطَقَنَا اللَّهُ الَّذِي أَنْطَقَ كُلَّ شَيْءٍ وَهُوَ خَلَقَكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ٢١ وَمَا كُنْتُمْ تَسْتَتِرُونَ أَنْ يَشْهَدَ عَلَيْكُمْ سَمْعُكُمْ وَلَا أَبْصَارُكُمْ وَلَا جُلُودُكُمْ وَلَكِنْ ظَنَنْتُمْ أَنَّ اللَّهَ لَا يَعْلَمُ كَثِيرًا مِمَّا تَعْمَلُونَ٢٢ وَذَلِكُمْ ظَنُّكُمُ الَّذِي ظَنَنْتُمْ بِرَبِّكُمْ أَرْدَاكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ مِنَ الْخَاسِرِينَ٢٣ فَإِنْ يَصْبِرُوا فَالنَّارُ مَثْوًى لَهُمْ وَإِنْ يَسْتَعْتِبُوا فَمَا هُمْ مِنَ الْمُعْتَبِينَ٢٤ وَقَيَّضْنَا لَهُمْ قُرَنَاءَ فَزَيَّنُوا لَهُمْ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَحَقَّ عَلَيْهِمُ الْقَوْلُ فِي أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ إِنَّهُمْ كَانُوا خَاسِرِينَ٢٥ وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَا تَسْمَعُوا لِهَذَا الْقُرْآنِ وَالْغَوْا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَغْلِبُونَ٢٦ فَلَنُذِيقَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا عَذَابًا شَدِيدًا وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَسْوَأَ الَّذِي كَانُوا يَعْمَلُونَ٢٧ ذَلِكَ جَزَاءُ أَعْدَاءِ اللَّهِ النَّارُ لَهُمْ فِيهَا دَارُ الْخُلْدِ جَزَاءً بِمَا كَانُوا بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ٢٨ وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا رَبَّنَا أَرِنَا اللَّذَيْنِ أَضَلَّانَا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ نَجْعَلْهُمَا تَحْتَ أَقْدَامِنَا لِيَكُونَا مِنَ الْأَسْفَلِينَ٢٩﴾ [فصلت: ٢١-٢٩].

﴿٢١﴾ و آنها به پوست‌های خود می‌گویند: چرا علیه ما گواهی دادید؟ گویند: الله همان ذاتی که همه چیز را به نطق آورده ما را نیز به نطق آورده است. و او بار اول شما را آفریده است و به‌سوی او باز گردانیده می‌شوید. ﴿٢٢﴾ و نمی‌توانستید چیزی را پنهان کنید که (مبادا) گوش و چشم و پوستهایتان علیه شما گواهی دهند، بلکه گمان کردید که الله بسیاری از آنچه را که می‌کنید نمی‌داند. ﴿٢٣﴾ این گمان (بد) شما درباره پروردگارتان بود که شما را هلاک کرد پس در نتیجه از زیانکاران شدید. ﴿٢٤﴾ پس اگر صبر کنند (چه فایده که) آتش دوزخ جایگاهشان است و اگر طلب عفو کنند پس از بخشودگان نیستند. ﴿٢٥﴾ و برای آنان همنشینانی گماشتیم که از پیش و پشت سرشان (کارهای ناشایست‌شان) را در نظرشان زیبا جلوه دادند، و فرمان عذاب الهی که قبل از آنان دربارۀ اقوام (گمراه) از جن و انس ثابت و صادر شده بود، بر آنان نیز ثابت شد. البته آنها زیانکار بودند. ﴿٢٦﴾ و کافران گفتند: به این قرآن گوش ندهید و در (هنگام تلاوت آن) سخن لغو و بیهوده گویید تا شاید غالب شوید. ﴿٢٧﴾ پس حتما به کافران عذاب سخت می‌چشانیم و حتما آنان را در برابر بدترین کاری که کرده‌اند، سزا خواهیم داد. ﴿٢٨﴾ این است جزای دشمنان الله که همان آتش است، که در آن سرای همیشگی دارند. این سزا به آن سبب است که آیات ما را انکار می‌کردند. ﴿٢٩﴾ و کافران گویند: ای پروردگار ما! آن دو تن از جن و انس را به ما نشان بده که ما را گمراه ساختند تا ایشان را زیر پاهای خود بگذاریم تا از پست‌ترین اشخاص شوند.

﴿إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ٣٠ نَحْنُ أَوْلِيَاؤُكُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَشْتَهِي أَنْفُسُكُمْ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَدَّعُونَ٣١ نُزُلًا مِنْ غَفُورٍ رَحِيمٍ٣٢ وَمَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِمَّنْ دَعَا إِلَى اللَّهِ وَعَمِلَ صَالِحًا وَقَالَ إِنَّنِي مِنَ الْمُسْلِمِينَ٣٣ وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ٣٤ وَمَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الَّذِينَ صَبَرُوا وَمَا يُلَقَّاهَا إِلَّا ذُو حَظٍّ عَظِيمٍ٣٥ وَإِمَّا يَنْزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ٣٦ وَمِنْ آيَاتِهِ اللَّيْلُ وَالنَّهَارُ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ لَا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَلَا لِلْقَمَرِ وَاسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَهُنَّ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ٣٧ فَإِنِ اسْتَكْبَرُوا فَالَّذِينَ عِنْدَ رَبِّكَ يُسَبِّحُونَ لَهُ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَهُمْ لَا يَسْأَمُونَ ٣٨﴾ [فصلت: ٣٠-٣٨].

﴿٣٠﴾ بی‌گمان کسانی که گفتند: پروردگار ما الله است. باز (بر این عقیده) استقامت نمودند، فرشتگان بر آنان فرود می‌آیند (و به آنان مژده می‌دهند) که نترسید و غمگین نباشید و بشارت باد بر شما به بهشتی که وعده داده می‌شدید. ﴿٣١﴾ ما در زندگانی دنیا و آخرت دوستان شما هستیم و اکنون هم در آخرت برای شما هر چه آرزو کنید و هر چه بخواهید هست. ﴿٣٢﴾ (اینها همه) پذیرایی از سوى الله آمرزگار مهربان است. ﴿٣٣﴾ و کیست خوش سخن‌تر از کسی که به‌سوی الله دعوت کند و کارهای نیک کند و گوید: من از جمله مسلمانان هستم؟ ﴿٣٤﴾ و نیکی و بدی برابر نیست، (بدی دیگران را) به شیوه ای که آن بهتر است دفع کن، که (اگر چنین کنی) ناگاه کسی که میان تو و او دشمنی است، چون دوست گرم و صمیمی گردد. ﴿٣٥﴾ و جز صابران (این خصلت نیکو) را دریافت نمی‌کنند و این را جز کسانی که بهره بزرگی از اخلاق و ایمان داشته باشند نخواهد یافت. ﴿٣٦﴾ و هرگاه وسوسه ای از شیطان به تو رسد، پس به الله پناه ببر، چون او شنوای داناست. ﴿٣٧﴾ از علامات قدرت او شب و روز و آفتاب و ماه است، پس برای آفتاب و ماه سجده نکنید، بلکه برای پروردگاری که آنها را آفریده است سجده کنید، اگر واقعا تنها او را عبادت می‌کنید. ﴿٣٨﴾ پس اگر (کافران) تكبر ورزیدند (باکی نیست زیرا) آنانکه نزد پروردگارت هستند شب و روز او را به پاکی یاد می‌کنند و آنان خسته نمی‌شوند.

﴿وَمِنْ آيَاتِهِ أَنَّكَ تَرَى الْأَرْضَ خَاشِعَةً فَإِذَا أَنْزَلْنَا عَلَيْهَا الْمَاءَ اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ إِنَّ الَّذِي أَحْيَاهَا لَمُحْيِي الْمَوْتَى إِنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ٣٩ إِنَّ الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي آيَاتِنَا لَا يَخْفَوْنَ عَلَيْنَا أَفَمَنْ يُلْقَى فِي النَّارِ خَيْرٌ أَمْ مَنْ يَأْتِي آمِنًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ اعْمَلُوا مَا شِئْتُمْ إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ٤٠ إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالذِّكْرِ لَمَّا جَاءَهُمْ وَإِنَّهُ لَكِتَابٌ عَزِيزٌ٤١ لَا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ٤٢ مَا يُقَالُ لَكَ إِلَّا مَا قَدْ قِيلَ لِلرُّسُلِ مِنْ قَبْلِكَ إِنَّ رَبَّكَ لَذُو مَغْفِرَةٍ وَذُو عِقَابٍ أَلِيمٍ٤٣ وَلَوْ جَعَلْنَاهُ قُرْآنًا أَعْجَمِيًّا لَقَالُوا لَوْلَا فُصِّلَتْ آيَاتُهُ أَأَعْجَمِيٌّ وَعَرَبِيٌّ قُلْ هُوَ لِلَّذِينَ آمَنُوا هُدًى وَشِفَاءٌ وَالَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ فِي آذَانِهِمْ وَقْرٌ وَهُوَ عَلَيْهِمْ عَمًى أُولَئِكَ يُنَادَوْنَ مِنْ مَكَانٍ بَعِيدٍ٤٤ وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ فَاخْتُلِفَ فِيهِ وَلَوْلَا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ وَإِنَّهُمْ لَفِي شَكٍّ مِنْهُ مُرِيبٍ٤٥ مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ أَسَاءَ فَعَلَيْهَا وَمَا رَبُّكَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ٤٦﴾ [فصلت: ٣٩-٤٦].

﴿٣٩﴾ و از علامات قدرت الله این است که تو زمین را پژمرده و بی‌جان می‌بینی، اما چون آب را بر آن فرود آوریم به حرکت آید و سبز شده و نمو کند. البته ذاتی که این زمین را زنده می‌گرداند همان ذات زنده کنندۀ مردگان است بی‌گمان او بر هر چیزی قادر است. ﴿٤٠﴾ البته کسانی که در آیات ما به انحراف و باطل می‌روند بر ما پوشیده نیستند. آیا کسیکه در آتش انداخته می‌شود بهتر است یا کسی که در آرامش و آسایش در روز قیامت (به سوی حشر و حساب) می‌آید؟ شما هرچه می‌خواهید انجام دهید یقینا او به آنچه می‌کنید بیناست. ﴿٤١﴾ يقينا آنان که قرآن را چون به آنان رسید انکار کردند (به سبب كفرشان مجازات خواهند شد) در حالی که این کتاب ارجمند است. ﴿٤٢﴾ باطل از هیچ جهتی، نه از پیشرو و نه از پشت سر، در آن راه نمی‌یابد زیرا از (سوی) ذات باحکمت و ستوده فرستاده شده است. ﴿٤٣﴾ به تو گفته نمی‌شود جز آنچه به پیغمبران پیش از تو نیز گفته شده است، یقینا پروردگار تو صاحب آمرزش بزرگ و عذاب دردناک است. ﴿٤٤﴾ و اگر آن را قرآن عجمی قرار می‌دادیم حتما می‌گفتند: چرا آیت‌هایش به تفصيل (و روشن) بیان نشده؟ آیا (قرآن) به زبان غیر عربی (نازل می‌شود) و (پیغمبر مرد) عربی (باشد)؟ بگو: قرآن برای مؤمنان سبب هدایت و شفا است و کسانی که ایمان نمی‌آورند در گوش‌هایشان گرانی است و آن (قرآن) بر آنان سبب کوری است. (گویی) ایشان از دور ندا می‌شوند (ولی صدا را نمی‌شنوند). ﴿٤٥﴾ و البته به موسی کتاب (آسمانی) دادیم پس در آن اختلاف شد، و اگر سخن پروردگارت از پیش بر این صادر نشده بود، حتما در میان ایشان فیصله می‌گردید. و آنان در بارۀ آن (قرآن) در شک قوی و سوء ظن هستند. ﴿٤٦﴾ هرکس کار نیک انجام دهد به سود خود اوست و هرکس کار بدی کند به زیان خود می‌کند و پروردگار تو به بندگان ظالم نیست.

﴿إِلَيْهِ يُرَدُّ عِلْمُ السَّاعَةِ وَمَا تَخْرُجُ مِنْ ثَمَرَاتٍ مِنْ أَكْمَامِهَا وَمَا تَحْمِلُ مِنْ أُنْثَى وَلَا تَضَعُ إِلَّا بِعِلْمِهِ وَيَوْمَ يُنَادِيهِمْ أَيْنَ شُرَكَائِي قَالُوا آذَنَّاكَ مَا مِنَّا مِنْ شَهِيدٍ٤٧ وَضَلَّ عَنْهُمْ مَا كَانُوا يَدْعُونَ مِنْ قَبْلُ وَظَنُّوا مَا لَهُمْ مِنْ مَحِيصٍ٤٨ لَا يَسْأَمُ الْإِنْسَانُ مِنْ دُعَاءِ الْخَيْرِ وَإِنْ مَسَّهُ الشَّرُّ فَيَئُوسٌ قَنُوطٌ٤٩ وَلَئِنْ أَذَقْنَاهُ رَحْمَةً مِنَّا مِنْ بَعْدِ ضَرَّاءَ مَسَّتْهُ لَيَقُولَنَّ هَذَا لِي وَمَا أَظُنُّ السَّاعَةَ قَائِمَةً وَلَئِنْ رُجِعْتُ إِلَى رَبِّي إِنَّ لِي عِنْدَهُ لَلْحُسْنَى فَلَنُنَبِّئَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِمَا عَمِلُوا وَلَنُذِيقَنَّهُمْ مِنْ عَذَابٍ غَلِيظٍ٥٠ وَإِذَا أَنْعَمْنَا عَلَى الْإِنْسَانِ أَعْرَضَ وَنَأَى بِجَانِبِهِ وَإِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ فَذُو دُعَاءٍ عَرِيضٍ٥١ قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ كَانَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ ثُمَّ كَفَرْتُمْ بِهِ مَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ هُوَ فِي شِقَاقٍ بَعِيدٍ٥٢ سَنُرِيهِمْ آيَاتِنَا فِي الْآفَاقِ وَفِي أَنْفُسِهِمْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ أَوَلَمْ يَكْفِ بِرَبِّكَ أَنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ٥٣ أَلَا إِنَّهُمْ فِي مِرْيَةٍ مِنْ لِقَاءِ رَبِّهِمْ أَلَا إِنَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ مُحِيطٌ٥٤﴾ [فصلت: ٤٧-٥٤].

﴿٤٧﴾ علم به زمان وقوع قیامت به الله باز می‌گردد. و هیچ میوه ای از غلاف خود بیرون نمی‌آید و هیچ ماده‌ای باردار نمی‌شود و وضع حمل نمی‌کند مگر با علم و اطلاع او، و روزی که الله آنان را ندا کند: شرکایی که با من (شریک می‌پنداشتید) کجایند؟ گویند: به تو خبر دادیم (ای الله) که از ما کسی گواه شریک بودن آنها نیست. ﴿٤٨﴾ و آنچه را که از پیش می‌خواندند از نزد آنها ناپدید می‌شود و یقین پیدا می‌کنند که هیچ راه فرار ندارند. ﴿٤٩﴾ انسان از طلب خير خسته نمی‌شود. و اگر شری به او برسد مأیوس و ناامید می‌گردد. ﴿٥٠﴾ و اگر پس از سختی که به انسان رسیده است از طرف خود رحمتی به او بچشانیم، حتما خواهد گفت: این حق من و لايق من است (و چنان مغرور می‌شود که می‌گوید) گمان نمی‌کنم قیامت برپا شود و اگر به‌سوی پروردگارم باز گردانیده شوم، حتما در پیشگاه او دارای مقام و منزلت خوبی هستم. پس بی‌گمان کافران را به آنچه کرده‌اند خبر خواهیم داد و حتما عذاب بسیار سخت به آنها می‌چشانیم. ﴿٥١﴾ و هرگاه به انسان نعمت دهیم روی گردان می‌شود و تکبر می‌ورزد و هرگاه رنج و بلایی به او برسد، بسیار دعا طولانی می‌کند. ﴿٥٢﴾ (ای پیغمبر) بگو: به من خبر دهید اگر این (قرآن) از سوى الله آمده باشد باز به آن کفر ورزید، کیست گمراه‌تر از آن که در مخالفت شدید با حق باشد؟ ﴿٥٣﴾ به زودی نشانه‌های قدرت خود را در اطراف عالم و (هم) در نفس خودشان به آنها نشان خواهیم داد تا برای ایشان روشن و ثابت شود که يقينا او حق است. آیا کافی نیست که پروردگارت بر هر چیزی گواه باشد؟ ﴿٥٤﴾ آگاه باش که آنان از ملاقات پروردگارشان (در قیامت) در شک عمیق اند! آگاه باش که او (الله) به همه چیز احاطه دارد.