سورۀ نحل
در مکه نازل شده و یک صد و بیست و هشت آیت است.
بنام الله بخشندۀ مهربان
﴿أَتَى أَمْرُ اللَّهِ فَلَا تَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ١ يُنَزِّلُ الْمَلَائِكَةَ بِالرُّوحِ مِنْ أَمْرِهِ عَلَى مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ أَنْ أَنْذِرُوا أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاتَّقُونِ٢ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ تَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ٣ خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ فَإِذَا هُوَ خَصِيمٌ مُبِينٌ٤ وَالْأَنْعَامَ خَلَقَهَا لَكُمْ فِيهَا دِفْءٌ وَمَنَافِعُ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ٥ وَلَكُمْ فِيهَا جَمَالٌ حِينَ تُرِيحُونَ وَحِينَ تَسْرَحُونَ٦﴾ [النحل: ١-٦].
﴿١﴾ امر الله رسید (غلبۀ توحید و شکست كفار) پس آن را به شتاب طلب نکنید، او پاک و بلند مرتبه است از چیزهایی که با او شریک می‌سازند. ﴿٢﴾ ملائکه را با وحی، به حکم خود بر هرکس از بندگانش که بخواهد فرود می‌آرد، که بترسانید (مردم را از مخالفت با پیغام الهی) که هیچ معبودی برحق به جز من (الله) نیست، پس از من بترسید (و خود را از عذابم نگاه دارید). ﴿٣﴾ آسمان‌ها و زمین را به حق آفریده است، بلندمرتبه است از آنچه با او شریک می‌سازند. ﴿٤﴾ انسان را از نطفه ای (قطره منی) آفرید، پس ناگهان وی خصومت کننده آشکار است. ﴿٥﴾ چهار پایان را برای شما آفریده است در آنها برای شما وسیله گرم شدن و فائده‌های دیگر است. و از آنها (گوشت و چربی آنها را) می‌خورید. ﴿٦﴾ و برایتان در آنها زینت و زیبایی است وقتیکه آنها را (شام از چراگاه) می‌آورید و وقتی که آنها را (صبح به چراگاه) می‌برید.
﴿وَتَحْمِلُ أَثْقَالَكُمْ إِلَى بَلَدٍ لَمْ تَكُونُوا بَالِغِيهِ إِلَّا بِشِقِّ الْأَنْفُسِ إِنَّ رَبَّكُمْ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ٧ وَالْخَيْلَ وَالْبِغَالَ وَالْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَزِينَةً وَيَخْلُقُ مَا لَا تَعْلَمُونَ٨ وَعَلَى اللَّهِ قَصْدُ السَّبِيلِ وَمِنْهَا جَائِرٌ وَلَوْ شَاءَ لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ٩ هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لَكُمْ مِنْهُ شَرَابٌ وَمِنْهُ شَجَرٌ فِيهِ تُسِيمُونَ١٠ يُنْبِتُ لَكُمْ بِهِ الزَّرْعَ وَالزَّيْتُونَ وَالنَّخِيلَ وَالْأَعْنَابَ وَمِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ١١ وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومُ مُسَخَّرَاتٌ بِأَمْرِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ١٢ وَمَا ذَرَأَ لَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُخْتَلِفًا أَلْوَانُهُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَذَّكَّرُونَ١٣ وَهُوَ الَّذِي سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْكُلُوا مِنْهُ لَحْمًا طَرِيًّا وَتَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْيَةً تَلْبَسُونَهَا وَتَرَى الْفُلْكَ مَوَاخِرَ فِيهِ وَلِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ١٤﴾ [النحل: ٧-١٤].
﴿٧﴾ و بارهای شما را به شهر و سرزمینی حمل می‌کنند که جز با رنج و مشقت به آن نمی‌توانستید برسید، یقینا پروردگارتان رؤوف و مهربان است. ﴿٨﴾ و اسپ‌ها و قاطرها و الاغ‌ها را آفریده تا بر آنها سوار شوید و زینتی (برای شما) هست. و چیزهایی (دیگر) می‌آفریند که شما نمی‌دانید. ﴿٩﴾ (و هدایت مردمان به) راه راست میانه بر الله است، و برخی از آن (راهها) کج است. و اگر (الله) می‌خواست همه شما را هدایت می‌کرد. ﴿١٠﴾ او ذاتی است که از آسمان برای شما آبی فرو فرستاده است که از آن می‌نوشید و با آن درختان و گیاهان می‌رویند (و) حیوانات خود را در آن می‌چرانید. ﴿١١﴾ الله به وسيلۀ آن آب، کشت و زیتون و خرما و انگور و از همه نوع میوه می‌رویاند، به يقين در این چیزها نشانه روشنی است برای کسانی که می‌اندیشند. ﴿١٢﴾ و شب و روز و آفتاب و ماه را برایتان مسخر کرد و ستارگان به حکم او مسخر شده‌اند. بی‌گمان در این کار برای گروهی که تعقل می‌کنند، نشانه‌هاست. ﴿١٣﴾ و چیزهایی را که در زمین با رنگهای مختلف و در انواع گوناگون آفریده برای شما مسخر و رام گردانیده است. البته در این امر برای گروهی که یادآور شوند، نشانۀ روشنی است. ﴿١٤﴾ و اوست که دریا را مسخر ساخته است تا از آن گوشت تازه بخورید و از آن زیوراتی بیرون بیاورید که آن را می‌پوشید. و کشتی‌ها را در آن شگافنده می‌بینی، و تا از فضل او طلب معیشت کنید و تا شکر گزاری کنید.
﴿وَأَلْقَى فِي الْأَرْضِ رَوَاسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِكُمْ وَأَنْهَارًا وَسُبُلًا لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ١٥ وَعَلَامَاتٍ وَبِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ١٦ أَفَمَنْ يَخْلُقُ كَمَنْ لَا يَخْلُقُ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ١٧ وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ١٨ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تُسِرُّونَ وَمَا تُعْلِنُونَ١٩ وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَا يَخْلُقُونَ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ٢٠ أَمْوَاتٌ غَيْرُ أَحْيَاءٍ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ٢١ إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَالَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ قُلُوبُهُمْ مُنْكِرَةٌ وَهُمْ مُسْتَكْبِرُونَ٢٢ لَا جَرَمَ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ٢٣ وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ مَاذَا أَنْزَلَ رَبُّكُمْ قَالُوا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ٢٤ لِيَحْمِلُوا أَوْزَارَهُمْ كَامِلَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَمِنْ أَوْزَارِ الَّذِينَ يُضِلُّونَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ أَلَا سَاءَ مَا يَزِرُونَ٢٥ قَدْ مَكَرَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَأَتَى اللَّهُ بُنْيَانَهُمْ مِنَ الْقَوَاعِدِ فَخَرَّ عَلَيْهِمُ السَّقْفُ مِنْ فَوْقِهِمْ وَأَتَاهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لَا يَشْعُرُونَ٢٦﴾ [النحل: ١٥-٢٦].
﴿١٥﴾ و در زمین کوه‌های استوار و پابرجایی قرار داد تا (زمین) شما را نجنباند. و نهرها و راههایی را آفرید تا شما راه خود را بیابید. ﴿١٦﴾ و نشانه‌هایی دیگر نیز قرار داد، و آنان به وسیله ستارگان راه می‌یابند. ﴿١٧﴾ پس آیا کسی که می‌آفریند مانند کسی است که آفریده نتواند؟ آیا یاد آورد نمی‌شوید؟. ﴿١٨﴾ و اگر نمعتهای الله را بشمارید آن را احاطه کرده نمی‌توانید، بی‌گمان الله آمرزنده مهربان است. ﴿١٩﴾ و الله هرچه را که می‌پوشانید و هرچه را که اظهار می‌کنید، می‌داند. ﴿٢٠﴾ و آنانی را که جز الله (در حاجات خود) می‌خوانند، چیزی نمی‌آفرینند، بلکه خودشان آفریده می‌شوند. ﴿٢١﴾ (آن معبودهای خود ساخته) مرده‌اند (و بی‌روح اند)، و نمی‌دانند چه وقت زنده و برانگیخته می‌شوند. ﴿٢٢﴾ (پس) معبود واقعی شما معبود یکتا است، لذا آنانی که به روز آخرت ایمان نمی‌آورند، دل‌هایشان انکارگر است، و آنها مستکبران‌اند. ﴿٢٣﴾ شکی نیست که آنچه را پنهان می‌کنید و آنچه را آشکار می‌سازید، (الله) می‌داند، يقينا او مستکبران را دوست نمی‌دارد. ﴿٢٤﴾ و چون به آنان گفته شود: پروردگارتان چه چیز را نازل کرده است؟ می‌گوید: افسانه‌های پیشینیان را (نازل کرده است). ﴿٢٥﴾ تا در روز قیامت به طور کامل بار گناهان خویش و بخشی از بار گناهان کسانی را حمل کنند که ایشان را به نادانی گمراه ساخته‌اند. و چه بد باری را حمل می‌کنند! ﴿٢٦﴾ البته آنانی که پیش از ایشان بودند (برای انکار توحید) مکر ورزیدند، پس الله از اساس بر بنیان‌شان زد و آنرا انداخت و سقف از بالای سرشان بر آنان افتاد و عذاب (الله) از جایی که نمی‌دانستند به آنان رسید.
﴿ثُمَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يُخْزِيهِمْ وَيَقُولُ أَيْنَ شُرَكَائِيَ الَّذِينَ كُنْتُمْ تُشَاقُّونَ فِيهِمْ قَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ إِنَّ الْخِزْيَ الْيَوْمَ وَالسُّوءَ عَلَى الْكَافِرِينَ٢٧ الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ فَأَلْقَوُا السَّلَمَ مَا كُنَّا نَعْمَلُ مِنْ سُوءٍ بَلَى إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ٢٨ فَادْخُلُوا أَبْوَابَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا فَلَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ٢٩ وَقِيلَ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا مَاذَا أَنْزَلَ رَبُّكُمْ قَالُوا خَيْرًا لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةٌ وَلَدَارُ الْآخِرَةِ خَيْرٌ وَلَنِعْمَ دَارُ الْمُتَّقِينَ٣٠ جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ لَهُمْ فِيهَا مَا يَشَاءُونَ كَذَلِكَ يَجْزِي اللَّهُ الْمُتَّقِينَ٣١ الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ طَيِّبِينَ يَقُولُونَ سَلَامٌ عَلَيْكُمُ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ٣٢ هَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا أَنْ تَأْتِيَهُمُ الْمَلَائِكَةُ أَوْ يَأْتِيَ أَمْرُ رَبِّكَ كَذَلِكَ فَعَلَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَمَا ظَلَمَهُمُ اللَّهُ وَلَكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ٣٣ فَأَصَابَهُمْ سَيِّئَاتُ مَا عَمِلُوا وَحَاقَ بِهِمْ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ٣٤﴾ [النحل: ٢٧-٣٤].
﴿٢٧﴾ (این عذاب دنیا بود) باز روز قیامت آنان را رسوا می‌کند و می‌فرماید: کجا‌اند شریک‌های من که شما به خاطر آنها (با پیغمبران) مخالفت می‌کردید؟ صاحبان علم می‌گویند: به یقین خواری و بدی امروز نصيب كافران است. ﴿٢٨﴾ آنانی که فرشتگان ارواح ایشان را قبض می‌کنند، در حالی که برخود ظالم بودند، پس تسلیم می‌شوند و می‌گویند: ما هرگز هیچ کار بدی نمی‌کردیم، بلی! یقینا که الله به آنچه می‌کردید، داناست. ﴿٢٩﴾ پس از دروازه‌های دوزخ درآید و همیشه در آن باشید. و حقا که جای متکبران چه بد است. ﴿٣٠﴾ و به پرهیزگاران گفته می‌شود: پروردگارتان چه چیزی را نازل کرده است؟ می‌گویند: خیر را (نازل کرده است لهذا) برای نیکوکاران در همین دنیا نیکی است و يقينا سرای آخرت بهتر خواهد بود. و چه خوب است سرای پرهیزگاران! ﴿٣١﴾ باغ‌های همیشگی بهشت که در آن وارد می‌شوند نهرها در زیر درختان آن روان است، در آنجا هر چه بخواهند دارند. الله این چنین به متقیان پاداش می‌دهد. ﴿٣٢﴾ آنان که فرشتگان ارواح‌شان را قبض می‌کنند در حالی که پاک‌اند. می‌گویند: سلام بر شما باد به خاطر کارهایی که می‌کردید به بهشت وارد شوید. ﴿٣٣﴾ آیا کافران انتظار نمی‌کشند جز این که فرشتگان به سوی‌شان بیایند، یا اینکه فرمان پروردگارت برسد، همانطور کسانی که پیش از ایشان بودند این چنین کردند؟ و الله بر آنان ظلم نکرد بلکه خودشان به خود ظلم می‌کردند. ﴿٣٤﴾ پس سزای بدی‌هایی که می‌کردند به ایشان رسید و آنچه به آن تمسخر می‌کردند آنان را در بر گرفت.
﴿وَقَالَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا لَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا عَبَدْنَا مِنْ دُونِهِ مِنْ شَيْءٍ نَحْنُ وَلَا آبَاؤُنَا وَلَا حَرَّمْنَا مِنْ دُونِهِ مِنْ شَيْءٍ كَذَلِكَ فَعَلَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ٣٥ وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَى اللَّهُ وَمِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَيْهِ الضَّلَالَةُ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ٣٦ إِنْ تَحْرِصْ عَلَى هُدَاهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ يُضِلُّ وَمَا لَهُمْ مِنْ نَاصِرِينَ٣٧ وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ لَا يَبْعَثُ اللَّهُ مَنْ يَمُوتُ بَلَى وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ٣٨ لِيُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي يَخْتَلِفُونَ فِيهِ وَلِيَعْلَمَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّهُمْ كَانُوا كَاذِبِينَ٣٩ إِنَّمَا قَوْلُنَا لِشَيْءٍ إِذَا أَرَدْنَاهُ أَنْ نَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ٤٠ وَالَّذِينَ هَاجَرُوا فِي اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مَا ظُلِمُوا لَنُبَوِّئَنَّهُمْ فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَلَأَجْرُ الْآخِرَةِ أَكْبَرُ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ٤١ الَّذِينَ صَبَرُوا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ٤٢﴾ [النحل: ٣٥-٤٢].
﴿٣٥﴾ و مشرکان گفتند: اگر الله می‌خواست نه ما و نه پدران ما غیر از او هیچ چیزی را عبادت نمی‌کردیم، و چیزی را بدون حکم او حرام نمی‌کردیم، کسانی هم که پیش از ایشان بودند این چنین کردند. پس آیا جز ابلاغ آشکار چیزی دیگری بر عهدۀ پیغمبران است؟ ﴿٣٦﴾ و به یقین ما در میان هر امتی پیغمبری را فرستادیم (تا به مردم بگویند:) الله را بپرستید و از طاغوت اجتناب ورزید. پس از میان ایشان کسانی بودند که الله آنها را هدایت کرد، و گروهی دیگر نیز بودند که گمراهی بر آنها ثابت شد. پس در زمین سیر کنید و بنگرید که انجام تکذیب کنندگان چگونه شد. ﴿٣٧﴾ اگر بر هدایت آنان حریص باشی بدان که الله کسی را که گمراه نماید هدایت نمی‌کند، و آنان هیچ مددگارانی ندارند. ﴿٣٨﴾ و (مشرکان) به طور جدی به الله قسم خوردند که الله کسی را که می‌میرد، زنده نمی‌گرداند، بلی! این وعده حق بر عهده اوست، ولی بیشتر مردم نمی‌دانند. ﴿٣٩﴾ تا برایشان بیان کند آنچه را که در مورد آن اختلاف می‌ورزند و تا کافران بدانند که خود آنان دروغگو بوده‌اند. ﴿٤٠﴾ چون امر ما برای ایجاد چیزی که اراده اش را کرده‌ایم، جز این نیست که می‌گوییم: موجود شو؛ پس فورا موجود می‌شود. ﴿٤١﴾ و آنان که در راه الله هجرت کردند پس از اینکه مورد ستم قرار گرفتند، البته آنان را در این دنیا به سرای نیک جای می‌دهیم و البته پاداش آخرت بزرگتر است، اگر می‌دانستند. ﴿٤٢﴾ (آن هجرت کنندگان) کسانی‌اند که صبر کردند (بر ترک وطن و دشواریهای هجرت) و بر پروردگارشان توکل می‌کنند.
﴿وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ إِلَّا رِجَالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ٤٣ بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ٤٤ أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئَاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لَا يَشْعُرُونَ٤٥ أَوْ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَمَا هُمْ بِمُعْجِزِينَ٤٦ أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلَى تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ٤٧ أَوَلَمْ يَرَوْا إِلَى مَا خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْءٍ يَتَفَيَّأُ ظِلَالُهُ عَنِ الْيَمِينِ وَالشَّمَائِلِ سُجَّدًا لِلَّهِ وَهُمْ دَاخِرُونَ٤٨ وَلِلَّهِ يَسْجُدُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مِنْ دَابَّةٍ وَالْمَلَائِكَةُ وَهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ٤٩ يَخَافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ ٥٠ وَقَالَ اللَّهُ لَا تَتَّخِذُوا إِلَهَيْنِ اثْنَيْنِ إِنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَإِيَّايَ فَارْهَبُونِ٥١ وَلَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلَهُ الدِّينُ وَاصِبًا أَفَغَيْرَ اللَّهِ تَتَّقُونَ٥٢ وَمَا بِكُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْأَرُونَ٥٣ ثُمَّ إِذَا كَشَفَ الضُّرَّ عَنْكُمْ إِذَا فَرِيقٌ مِنْكُمْ بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ٥٤﴾ [النحل: ٤٣-٥٤].
﴿٤٣﴾ و پیش از تو جز مردانی را که به آنان وحی می‌کردیم، نفرستادیم، پس اگر نمی‌دانید از اهل علم بپرسید. ﴿٤٤﴾ آنان را با دلایل روشن و کتابها فرستادیم. و قرآن را بر تو نازل کردیم تا برای مردم چیزی را که برای آنان فرستاده شده است بیان کنی، و تا آنان تفکر کنند. ﴿٤٥﴾ آیا کسانی که مکرهای بد سنجیدند، ایمن شده‌اند از اینکه الله آنان را در دل زمین فرو برد یا اینکه عذاب از آن جایی که نمی‌دانند بر آنان بیاید؟! ﴿٤٦﴾ یا الله در حال رفت و آمدشان آنان را بگیرد؟ پس عاجز کننده نیستند. ﴿٤٧﴾یا آنان را در حالت ترس‌شان بگیرد، پس یقینا پروردگارتان رؤوف (و) مهربان است. ﴿٤٨﴾ آیا به چیزهایی که الله آفریده است ندیدند که چگونه سایه‌های آن از راست و چپ سجده کنان و فروتنانه برای الله می‌گردند. ﴿٤٩﴾ و هر چه در آسمان‌ها و هرچه در زمین است از جنبده‌ها، برای الله سجده می‌کنند و فرشته‌ها نیز سجده می‌کنند و آنها از عبادت الله سرکشی نمی‌کنند. ﴿٥٠﴾ از پروردگارشان که بالای سرشان است می‌ترسند و آنچه را که به آنان دستور داده می‌شود، انجام می‌دهند. ﴿٥١﴾ و الله فرمود: دو معبود برای خود نگیرید، جز این نیست که او معبود حق و یکتاست، پس تنها از من بترسید. ﴿٥٢﴾ و آنچه در آسمان‌ها و زمین است خاص از اوست، و دین پایدار نیز خاص از اوست، پس آیا از غير الله می‌ترسید؟ ﴿٥٣﴾ و آنچه از نعمت‌ها با شماست همه از سوى الله است، باز چون زیان و ضرری به شما رسد، به‌سوی او می‌نالید. ﴿٥٤﴾ باز هنگامی که الله زیان را از شما دور کند آنگاه گروهی از شما به پروردگارشان شرک می‌آرند.
﴿لِيَكْفُرُوا بِمَا آتَيْنَاهُمْ فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ٥٥ وَيَجْعَلُونَ لِمَا لَا يَعْلَمُونَ نَصِيبًا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ تَاللَّهِ لَتُسْأَلُنَّ عَمَّا كُنْتُمْ تَفْتَرُونَ٥٦ وَيَجْعَلُونَ لِلَّهِ الْبَنَاتِ سُبْحَانَهُ وَلَهُمْ مَا يَشْتَهُونَ٥٧ وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثَى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ٥٨ يَتَوَارَى مِنَ الْقَوْمِ مِنْ سُوءِ مَا بُشِّرَ بِهِ أَيُمْسِكُهُ عَلَى هُونٍ أَمْ يَدُسُّهُ فِي التُّرَابِ أَلَا سَاءَ مَا يَحْكُمُونَ٥٩ لِلَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ مَثَلُ السَّوْءِ وَلِلَّهِ الْمَثَلُ الْأَعْلَى وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ٦٠ وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِمْ مَا تَرَكَ عَلَيْهَا مِنْ دَابَّةٍ وَلَكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لَا يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلَا يَسْتَقْدِمُونَ٦١ وَيَجْعَلُونَ لِلَّهِ مَا يَكْرَهُونَ وَتَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ الْكَذِبَ أَنَّ لَهُمُ الْحُسْنَى لَا جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ النَّارَ وَأَنَّهُمْ مُفْرَطُونَ٦٢ تَاللَّهِ لَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَى أُمَمٍ مِنْ قَبْلِكَ فَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَهُوَ وَلِيُّهُمُ الْيَوْمَ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ٦٣ وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ إِلَّا لِتُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي اخْتَلَفُوا فِيهِ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ٦٤﴾ [النحل: ٥٥-٦٤].
﴿٥٥﴾ (بگذار) تا در آنچه به آنان داده‌ایم ناشکری کنند. پس اکنون (از نعمت‌های دنیا) برخوردار شوید، پس به زودی خواهید دانست (که چه سرنوشت سیاهی دارید)! ﴿٥٦﴾ و از آنچه به آنان روزی داده‌ایم نصیبی برای آنچه (بتهایی که چیزی) نمی‌دانند مقرر می‌کنند. قسم به الله از آنچه به دروغ افترا می‌کردید، پرسیده خواهید شد. ﴿٥٧﴾ و برای الله دختران را قرار می‌دهند، پاک است او، و برای خود آنچه دوست دارند قرار می‌دهند. ﴿٥٨﴾ و هرگاه به یکی از آنها مژده تولد دختر داده شود؛ در حالیکه پر از غصه و اندوه است، چهره اش سیاه می‌گردد. ﴿٥٩﴾ به خاطر مژدۀ بدی که به او داده شده، خود را از قوم پنهان می‌کند، (و با خود می‌گوید): آیا او را با خواری نگاه دارد با وی را زنده به گور کند؟ آگاه باشید! که چه بد قضاوت می‌کردند. ﴿٦٠﴾ برای آنانی که به آخرت ایمان ندارند، وصف زشت است. و صفت والا برای الله است و او غالب باحکمت است. ﴿٦١﴾ و اگر الله مردم را به سبب ظلمشان گرفتار می‌کرد هیچ جانداری را بر روی زمین باقی نمی‌گذاشت، لیکن آنان را تا مدت معینی مهلت می‌دهد، پس چون وقت مقرر آنان برسد لحظه ای (اجلشان) به تاخیر نمی‌افتد، و لحظه ای نیز پیش نمی‌شود. ﴿٦٢﴾ و برای الله چیزی را قرار می‌دهند که خوش ندارند، و زبانهایشان سخن دروغ بیان می‌کند (و می‌گوید:) که نیکویی از ایشان است. بدون شک آتش دوزخ از ایشان است و آنان پیش از دیگران به آنجا رانده می‌شوند. ﴿٦٣﴾ قسم به الله که پیغمبران را به‌سوی امتهایی که پیش از تو بودند فرستادیم. پس شیطان کارهایشان را در نظرشان زیبا جلوه داد، لذا امروز هم شیطان باورشان است و عذاب دردناکی دارند. ﴿٦٤﴾ و ما کتاب را بر تو نازل نکردیم مگر بخاطر اینکه چیزی را برایشان بیان کنی که در آن اختلاف کرده‌اند و تا هدایت و رحمتی برای مؤمنان باشد.
﴿وَاللَّهُ أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَحْيَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ٦٥ وَإِنَّ لَكُمْ فِي الْأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُسْقِيكُمْ مِمَّا فِي بُطُونِهِ مِنْ بَيْنِ فَرْثٍ وَدَمٍ لَبَنًا خَالِصًا سَائِغًا لِلشَّارِبِينَ٦٦ وَمِنْ ثَمَرَاتِ النَّخِيلِ وَالْأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَرًا وَرِزْقًا حَسَنًا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ٦٧ وَأَوْحَى رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا يَعْرِشُونَ٦٨ ثُمَّ كُلِي مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلًا يَخْرُجُ مِنْ بُطُونِهَا شَرَابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِيهِ شِفَاءٌ لِلنَّاسِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ٦٩ وَاللَّهُ خَلَقَكُمْ ثُمَّ يَتَوَفَّاكُمْ وَمِنْكُمْ مَنْ يُرَدُّ إِلَى أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَيْ لَا يَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ قَدِيرٌ٧٠ وَاللَّهُ فَضَّلَ بَعْضَكُمْ عَلَى بَعْضٍ فِي الرِّزْقِ فَمَا الَّذِينَ فُضِّلُوا بِرَادِّي رِزْقِهِمْ عَلَى مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَهُمْ فِيهِ سَوَاءٌ أَفَبِنِعْمَةِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ٧١ وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ بَنِينَ وَحَفَدَةً وَرَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ أَفَبِالْبَاطِلِ يُؤْمِنُونَ وَبِنِعْمَتِ اللَّهِ هُمْ يَكْفُرُونَ٧٢﴾ [النحل: ٦٥-٧٢].
﴿٦٥﴾ و الله از آسمان آبی نازل کرد و با آن زمین را پس از مردنش (خشک شدن) زنده ساخت، به يقين در این دلیل روشنی است برای قومی که (سخن الله را) می‌شنوند. ﴿٦٦﴾ و البته در چهارپایان (شتر و گاو و گوسفند) برای شما عبرت است، از آنچه در شکمهایشان است از میان سرگین و خون، شیری خالص به شما می‌نوشانیم که برای نوشندگان خوشخور و گوارا است. ﴿٦٧﴾ و نیز از میوه‌های درختان خرما و انگور شراب می‌سازید و روزی پاک و حلال از آن می‌گیرید، البته در این نشانه ای است برای قومی که درک می‌کنند. ﴿٦٨﴾ و پروردگارت به زنبور عسل الهام کرد که از کوه‌ها و از درختان و از آنچه مردم بنا می‌کنند، برای خود خانه‌ها بسازد. ﴿٦٩﴾ باز از همۀ میوه‌ها بخور و رام شده راههای پروردگارت را در پیش گیری از شکمهای زنبوران نوشیدنی به رنگهای مختلف بیرون می‌آید. در آن برای مردمان شفا است، بی‌گمان در این، نشانه‌ای است برای مردمی که تفکر می‌کنند. ﴿٧٠﴾ و الله شما را آفرید، باز شما را می‌میراند و برخی از شما به خوارترین (دوره) پیری باز گردانیده می‌شوند طوریکه پس از دانستن چیزی نمی‌داند و همه چیز را فراموش می‌کنند، چون الله دانای تواناست. ﴿٧١﴾ و الله بعضی از شما را بر بعضی دیگر در روزی برتری داده است، آنانی که (در روزی) برتری داده شده‌اند حاضر نیستند که روزی خود را به بردگان خود بدهند تا همۀشان در آن (دارایی) مساوی باشند، پس آیا نعمت الله را انکار می‌کنند؟ ﴿٧٢﴾ الله از جنس خودتان برای شما همسرانی قرار داد و از همسرانتان برای شما فرزندان و نوادگان آفرید و از چیزهای پاکیزه به شما روزی داد، آیا (باز هم) به باطل ایمان می‌آورند و به نعمت الله كفر می‌ورزند؟
﴿وَيَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَمْلِكُ لَهُمْ رِزْقًا مِنَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ شَيْئًا وَلَا يَسْتَطِيعُونَ٧٣ فَلَا تَضْرِبُوا لِلَّهِ الْأَمْثَالَ إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ٧٤ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا عَبْدًا مَمْلُوكًا لَا يَقْدِرُ عَلَى شَيْءٍ وَمَنْ رَزَقْنَاهُ مِنَّا رِزْقًا حَسَنًا فَهُوَ يُنْفِقُ مِنْهُ سِرًّا وَجَهْرًا هَلْ يَسْتَوُونَ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ٧٥ شوَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا رَجُلَيْنِ أَحَدُهُمَا أَبْكَمُ لَا يَقْدِرُ عَلَى شَيْءٍ وَهُوَ كَلٌّ عَلَى مَوْلَاهُ أَيْنَمَا يُوَجِّهْهُ لَا يَأْتِ بِخَيْرٍ هَلْ يَسْتَوِي هُوَ وَمَنْ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَهُوَ عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ٧٦ وَلِلَّهِ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا أَمْرُ السَّاعَةِ إِلَّا كَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ٧٧ وَاللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَيْئًا وَجَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ٧٨ أَلَمْ يَرَوْا إِلَى الطَّيْرِ مُسَخَّرَاتٍ فِي جَوِّ السَّمَاءِ مَا يُمْسِكُهُنَّ إِلَّا اللَّهُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ٧٩﴾ [النحل: ٧٣-٧٩].
﴿٧٣﴾ و به جای الله چیزهایی را عبادت می‌کنند که مالک کمترین رزقی در آسمان‌ها و زمین برای آنان نیستند و توانایی ندارند. ﴿٧٤﴾ پس برای الله امثال (مانندها) قرار ندهید (مخلوق را به او تشبیه نکنید)، بی‌گمان الله می‌داند و شما نمی‌دانید. ﴿٧٥﴾ الله بردۀ مملوکی را به طور مثال ذکر کرده است که برای انجام هیچ کاری قدرت ندارد، و نیز کسی را مثل می‌زند که از سوی خویش به او روزی پاکیزه داده است، پس او در پنهان و آشکار از آن انفاق می‌کند، آیا این دو برابرند؟ الحمد لله (سپاسها مخصوص الله است)، بلکه بیشتر آنان نمی‌دانند. ﴿٧٦﴾ و الله دو مرد را مثل می‌زند که یکی از آنان گنگ است و بر انجام چیزی توانایی ندارد، و او باردوش آقای خویش بوده و هر جا او را بفرستد خیری به همراه نمی‌آورد. آیا او برابر با کسی است که به عدل فرمان می‌دهد و بر راه راست قرار دارد؟ ﴿٧٧﴾ و علم غیب آسمان‌ها و زمین مخصوص الله است. و کار قیامت به اندازه یک چشم زدن یا کمتر از آن است، بی‌گمان الله بر هر کاری قادر است. ﴿٧٨﴾ و الله شما را از شکمهای مادران تان بیرون آورد، در حالی که هیچ چیز نمی‌دانستید، و برای شما گوش و چشم و دل داد، تا شکر او را به جا آرید. ﴿٧٩﴾ آیا به‌سوی پرندگان رام شده در فضای آسمان ندیده‌اند؟ آنها را کسی جز الله (از افتیدن) نگاه نمی‌دارد، يقينا در این (نمونۀ قدرت الهی) برای کسانی که ایمان دارند نشانه‌هاست.
﴿وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ بُيُوتِكُمْ سَكَنًا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنْ جُلُودِ الْأَنْعَامِ بُيُوتًا تَسْتَخِفُّونَهَا يَوْمَ ظَعْنِكُمْ وَيَوْمَ إِقَامَتِكُمْ وَمِنْ أَصْوَافِهَا وَأَوْبَارِهَا وَأَشْعَارِهَا أَثَاثًا وَمَتَاعًا إِلَى حِينٍ٨٠ وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِمَّا خَلَقَ ظِلَالًا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنَ الْجِبَالِ أَكْنَانًا وَجَعَلَ لَكُمْ سَرَابِيلَ تَقِيكُمُ الْحَرَّ وَسَرَابِيلَ تَقِيكُمْ بَأْسَكُمْ كَذَلِكَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْلِمُونَ٨١ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلَاغُ الْمُبِينُ٨٢ يَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللَّهِ ثُمَّ يُنْكِرُونَهَا وَأَكْثَرُهُمُ الْكَافِرُونَ٨٣ وَيَوْمَ نَبْعَثُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا ثُمَّ لَا يُؤْذَنُ لِلَّذِينَ كَفَرُوا وَلَا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ٨٤ وَإِذَا رَأَى الَّذِينَ ظَلَمُوا الْعَذَابَ فَلَا يُخَفَّفُ عَنْهُمْ وَلَا هُمْ يُنْظَرُونَ٨٥ وَإِذَا رَأَى الَّذِينَ أَشْرَكُوا شُرَكَاءَهُمْ قَالُوا رَبَّنَا هَؤُلَاءِ شُرَكَاؤُنَا الَّذِينَ كُنَّا نَدْعُو مِنْ دُونِكَ فَأَلْقَوْا إِلَيْهِمُ الْقَوْلَ إِنَّكُمْ لَكَاذِبُونَ٨٦ وَأَلْقَوْا إِلَى اللَّهِ يَوْمَئِذٍ السَّلَمَ وَضَلَّ عَنْهُمْ مَا كَانُوا يَفْتَرُونَ٨٧﴾ [النحل: ٨٠-٨٧].
﴿٨٠﴾ و الله از خانه‌هایتان برای شما جای آرامش و آسایش قرار داد، و از پوست چهارپایان خانه‌هایی برایتان قرار داده است که آنها را در وقت سفرتان و در روز اقامت تان سبک می‌یابید، و از پشم گوسفند و موی شتر و بز وسائل منزل (و موجبات رفاه) شما را آماده کرده است، تا مدتی معین از آنها استفاده کنید. ﴿٨١﴾ و الله از چیزهایی که آفریده سایه‌هایی را برایتان ایجاد کرد، و از کوه‌ها برای شما غارها قرار داد، و برایتان جامه‌هایی ایجاد کرد که شما را از گرمی (و سردی) حفظ می‌کند و جامه‌هایی که شما را از آسیب جنگ حمایت می‌کند، این چنین او نعمتش را بر شما تمام می‌کند تا تسلیم و منقاد شوید. ﴿٨٢﴾ پس اگر رویگردان شدند (از پذیرش اسلام و ایمان، اندوهگین مشو) چون بر تو رساندن آشکار است و بس. ﴿٨٣﴾ نعمت‌های الله را می‌شناسند (لیکن) باز آن را انکار می‌کنند و بیشتر آنها کافر‌اند. ﴿٨٤﴾ و روزی که از هر امتی گواهی برانگیزیم، باز به کافران اجازه (عذر خواهی) داده نمی‌شود و از آنان خواسته نمی‌شود که (با توبه و عمل صالح) پروردگارشان را راضی کنند. ﴿٨٥﴾ و چون ظالمان عذاب را بینند، پس از آنها کاسته نشود (این عذاب) و نه مهلت داده می‌شوند. ﴿٨٦﴾ و چون مشركان شریکان (معبودان) خود را ببینند، می‌گویند: ای پروردگار ما! این‌ها‌اند شریکان ما که آنان را به جای تو می‌خواندیم، (معبودان) این سخنان آنها را رد می‌کنند (و می‌گویند:) که يقينا شما دروغگوئید. ﴿٨٧﴾ و آن روز به‌سوی الله پیغام تسلیم و انقیاد را می‌افگنند و آنچه را افترا می‌کردند از آنان گم می‌شود. ﴿٨٨﴾ آنانی که کافر شدند و از راه (دین) الله منع نمودند، عذابی بر عذابشان می‌افزاییم به سبب اینکه در زمین فساد می‌کردند. ﴿٨٩﴾ و به یاد آور روزی را که در هر امت گواهی از خود آنها بر آنها می‌فرستیم و تو را هم بر ایشان گواه آوریم. و کتاب را (به تدریج) بر تو نازل کردیم که بیانگر هر چیز و وسيله هدایت و رحمتی (است). و بشارتی است برای مسلمانان. ﴿٩٠﴾ البته الله به عدل و احسان و بخشش به خویشاوندان امر می‌کند و از فحشا (کار زشت) و ناشایست و تجاوز منع می‌کند. و شما را پند می‌دهد تا عبرت گیرید. ﴿٩١﴾ و به عهد الله چون عهد کرديد، وفا کنید. و قسم‌ها را پس از تأكید آن نشکنید، در حالیکه الله را بر خود کفیل (ضامن) گردانیده اید، بی‌گمان الله آنچه را که می‌کنید، می‌داند. ﴿٩٢﴾ و مانند آن (زن) نباشید که رشتۀ خود را پس از محکم تابیدن گسست، تا قسم‌های تان را در میان خود وسیله فریب سازید، تا گروهی از گروهی دیگر (مال و امکانات) بیشتر بدست آورد. جز این نیست که الله شما را به وسيله آن می‌آزماید، و به يقين روز قیامت آنچه را که در آن اختلاف می‌کردید برایتان بیان می‌کند. ﴿٩٣﴾ و اگر الله می‌خواست شما را امت واحد (مسلمان) می‌گردانید ولی کسی را که بخواهد گمراه می‌کند و کسی را که بخواهد هدایت می‌کند. و البته از آنچه در دنیا می‌کردید، پرسیده خواهید شد.
﴿وَلَا تَتَّخِذُوا أَيْمَانَكُمْ دَخَلًا بَيْنَكُمْ فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوتِهَا وَتَذُوقُوا السُّوءَ بِمَا صَدَدْتُمْ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَلَكُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ٩٤ وَلَا تَشْتَرُوا بِعَهْدِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِيلًا إِنَّمَا عِنْدَ اللَّهِ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ٩٥ مَا عِنْدَكُمْ يَنْفَدُ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ وَلَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ٩٦ مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ٩٧ فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ٩٨ إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطَانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ٩٩ إِنَّمَا سُلْطَانُهُ عَلَى الَّذِينَ يَتَوَلَّوْنَهُ وَالَّذِينَ هُمْ بِهِ مُشْرِكُونَ١٠٠ وَإِذَا بَدَّلْنَا آيَةً مَكَانَ آيَةٍ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا يُنَزِّلُ قَالُوا إِنَّمَا أَنْتَ مُفْتَرٍ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ١٠١ قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّكَ بِالْحَقِّ لِيُثَبِّتَ الَّذِينَ آمَنُوا وَهُدًى وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ١٠٢﴾ [النحل: ٩٤-١٠٢].
﴿٩٤﴾ و قسم‌هایتان را در میان خود وسیلۀ فریب قرار ندهید، تا (مبادا) قدمهایتان پس از محکم شدنش بلغزد، و به سبب منع کردنتان از راه الله عذاب را بچشید و در آخرت عذاب بزرگ داشته باشید. ﴿٩٥﴾ و عهد الله را به بهای حقیر (دنیا) نفروشید، زیرا آنچه نزد الله است همان برای شما بهتر است، اگر بدانید. ﴿٩٦﴾ (چون) آنچه نزد شماست فانی شدنی است و آنچه نزد الله است (برای همیشه) باقی می‌ماند. و البته صابران را (نظر) به نیکوترین آنچه عمل می‌کردند، ثواب خواهیم داد. ﴿٩٧﴾ هر کس خواه زن و خواه مرد، کار نیک انجام دهد و او مؤمن باشد، البته به زندگی پاک و خوشایند زنده اش می‌کنیم. و حتما (نظر) به نیکوترین آنچه عمل می‌کردند، ثوابشان خواهیم داد. ﴿٩٨﴾ پس هرگاه که خواستی قرآن بخوانی از (شر) شیطان رانده شده به الله پناه بخواه. ﴿٩٩﴾ بی‌گمان شیطان بر کسانی که ایمان آورده‌اند و بر پروردگارشان توکل می‌کنند، هیچ تسلط ندارد. ﴿١٠٠﴾ سلطۀ او تنها بر کسانی است که او را به دوستی می‌گیرند و (سلطۀ او) بر کسانی است که آنها به او (الله) شرک می‌آورند. ﴿١٠١﴾ و چون آیتی را به جای آیت دیگر بدل کنیم و الله به آنچه نازل می‌کند داناتر است. (دوستان شیطان) می‌گویند: جز این نیست که تو افتراکننده ای؛ بلکه اکثر آنها نمی‌دانند. ﴿١٠٢﴾ بگو: روح القدس (جبرئیل) آن را به حق از سوی پروردگارت نازل کرده است، تا مؤمنان را ثابت قدم گرداند و تا هدایت و مژده ای باشد برای مسلمانان.
﴿وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّمَا يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ لِسَانُ الَّذِي يُلْحِدُونَ إِلَيْهِ أَعْجَمِيٌّ وَهَذَا لِسَانٌ عَرَبِيٌّ مُبِينٌ١٠٣ إِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ لَا يَهْدِيهِمُ اللَّهُ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ١٠٤ إِنَّمَا يَفْتَرِي الْكَذِبَ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْكَاذِبُونَ١٠٥ مَنْ كَفَرَ بِاللَّهِ مِنْ بَعْدِ إِيمَانِهِ إِلَّا مَنْ أُكْرِهَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِيمَانِ وَلَكِنْ مَنْ شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْرًا فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ مِنَ اللَّهِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ١٠٦ ذَلِكَ بِأَنَّهُمُ اسْتَحَبُّوا الْحَيَاةَ الدُّنْيَا عَلَى الْآخِرَةِ وَأَنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ١٠٧ أُولَئِكَ الَّذِينَ طَبَعَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَسَمْعِهِمْ وَأَبْصَارِهِمْ وَأُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ١٠٨ لَا جَرَمَ أَنَّهُمْ فِي الْآخِرَةِ هُمُ الْخَاسِرُونَ١٠٩ ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ هَاجَرُوا مِنْ بَعْدِ مَا فُتِنُوا ثُمَّ جَاهَدُوا وَصَبَرُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَحِيمٌ١١٠﴾ [النحل: ١٠٣-١١٠].
﴿١٠٣﴾ و البته می‌دانیم که آنان می‌گویند: جز این نیست که بشری این قرآن را به او می‌آموزد. زبان کسی که این را به او نسبت می‌دهند، عجمی (غیر عربی) است. و این (قرآن) به زبان عربی واضح و روشن است. ﴿١٠٤﴾ يقينا آنان که به آيات الله ایمان نمی‌آورند، الله آنها به راه راست نمی‌برد، بلکه برایشان عذاب دردناک است. ﴿١٠٥﴾ جز این نیست که فقط کسانی دروغ می‌بندند که به آیات الله ایمان ندارند و ایشان خود دروغگویانند. ﴿١٠٦﴾ کسی که به وحدانیت الله بعد از ایمان آوردن خود کافر شود، مگر آن کس که (به کفر گویی) مجبور شده ولی قلبش به ایمان آرام و استوار است. ولی کسی که به کفر سینه گشاده کند، پس غضبی از طرف الله بر آنان است. و برایشان عذاب بزرگ خواهد بود. ﴿١٠٧﴾ این (غضب الهی) به سبب آنست که آنها زندگی دنیا را دوست داشتند و بر آخرت ترجیح دادند و اینکه الله قوم کافر را هدایت نمی‌کند. ﴿١٠٨﴾ ایشان کسانی‌اند که الله بر دلها و گوشها و چشمانشان مهر زده است آنان غافلانند. ﴿١٠٩﴾ شک نیست در اینکه آنها در آخرت خساره کنندگان‌اند. ﴿١١٠﴾ باز پروردگارت نسبت به کسانی که هجرت کردند پس از آنکه شکنجه شدند، باز جهاد کردند و صبر کردند، البته آمرزندۀ مهربان است.
﴿يَوْمَ تَأْتِي كُلُّ نَفْسٍ تُجَادِلُ عَنْ نَفْسِهَا وَتُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ مَا عَمِلَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ١١١ وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا قَرْيَةً كَانَتْ آمِنَةً مُطْمَئِنَّةً يَأْتِيهَا رِزْقُهَا رَغَدًا مِنْ كُلِّ مَكَانٍ فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذَاقَهَا اللَّهُ لِبَاسَ الْجُوعِ وَالْخَوْفِ بِمَا كَانُوا يَصْنَعُونَ١١٢ وَلَقَدْ جَاءَهُمْ رَسُولٌ مِنْهُمْ فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمُ الْعَذَابُ وَهُمْ ظَالِمُونَ١١٣ فَكُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ حَلَالًا طَيِّبًا وَاشْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ١١٤ إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ١١٥ وَلَا تَقُولُوا لِمَا تَصِفُ أَلْسِنَتُكُمُ الْكَذِبَ هَذَا حَلَالٌ وَهَذَا حَرَامٌ لِتَفْتَرُوا عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ إِنَّ الَّذِينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ لَا يُفْلِحُونَ١١٦ مَتَاعٌ قَلِيلٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ١١٧ وَعَلَى الَّذِينَ هَادُوا حَرَّمْنَا مَا قَصَصْنَا عَلَيْكَ مِنْ قَبْلُ وَمَا ظَلَمْنَاهُمْ وَلَكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ١١٨﴾ [النحل: ١١١-١١٨].
﴿١١١﴾ روزی که هر شخص جدال کنان از خود دفاع کند. و هر کسی به سزای آنچه کرده، بدون کم و کاست پاداش داده شود و به آنها ظلم نمی‌شود. ﴿١١٢﴾ الله (مردمان) قریه ای را مثال می‌زند که در امن و امان و آسودگی بود و از هر طرف روزیش فراوان به سویش می‌رسید، اما کفران نعمت الله کردند و الله به سزای کاری که انجام دادند لباس گرسنگی و ترس را (به تن آنان کرد و طعم گرسنگی را) به ایشان چشانید. ﴿١١٣﴾ البته پیغمبر از خودشان به‌سوی آنان آمد ولی او را دروغگو شمردند، پس در حالی که ظالم بودند، عذاب آنها را فرا گرفت. ﴿١١٤﴾ پس از روزی حلال و پاکیزه ای بخورید که الله به شما روزی داده است و شکر نعمت الله را به جای آورید اگر تنها او را می‌پرستید. ﴿١١٥﴾ جز این نیست که مردار و خون و گوشت خوک و آنچه نام غير الله (به وقت ذبح) بر آن گفته شده باشد بر شما حرام کرده شده است، ولی اگر کسی به خوردن آنها مجبور شود، در صورتی که علاقمند نبوده و متجاوز نباشد (بر وی ایرادی نیست) يقينا الله آمرزنده مهربان است. ﴿١١٦﴾ و برای آنچه که زبانتان به دروغ بیان می‌کند نگویید این حلال است و این حرام، تا بر الله دروغ ببندید، چون کسانی که بر الله دروغ می‌بندند، کامیاب نمی‌شوند. ﴿١١٧﴾ (بلکه برایشان در دنیا) نفع اندک است و برای آنها عذاب دردناک است. ﴿١١٨﴾ و (ما) بر یهودیان چیزهایی را حرام کردیم که قبلا برای تو (در سورۀ انعام) حکایت کردیم، و ما به آنان ظلم نکردیم بلکه خودشان به خویشتن ظلم می‌کردند.
﴿ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ عَمِلُوا السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابُوا مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ وَأَصْلَحُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَحِيمٌ١١٩ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ كَانَ أُمَّةً قَانِتًا لِلَّهِ حَنِيفًا وَلَمْ يَكُ مِنَ الْمُشْرِكِينَ١٢٠ شَاكِرًا لِأَنْعُمِهِ اجْتَبَاهُ وَهَدَاهُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ١٢١ وَآتَيْنَاهُ فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَإِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ١٢٢ ثُمَّ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ١٢٣ إِنَّمَا جُعِلَ السَّبْتُ عَلَى الَّذِينَ اخْتَلَفُوا فِيهِ وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ١٢٤ ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ١٢٥ وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ وَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ١٢٦ وَاصْبِرْ وَمَا صَبْرُكَ إِلَّا بِاللَّهِ وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلَا تَكُ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ١٢٧ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا وَالَّذِينَ هُمْ مُحْسِنُونَ١٢٨﴾ [النحل: ١١٩-١٢٨].
﴿١١٩﴾ باز (هم دروازۀ توبه برایشان باز است) چون پروردگار تو برای آنان که به نادانی کارهای بد کردند باز بعد از آن توبه کردند و اصلاح کردند (عقیده و عمل خود را)، البته پروردگار تو بعد از این (توبه و اصلاح) آمرزنده مهربان است. ﴿١٢٠﴾ بی‌گمان ابراهیم یک امت (و) مطيع امر الله بود در حالی که او بیزار از دین باطل بود و از مشرکان نبود. ﴿١٢١﴾ شکر گزار نعمت‌های وی (الله) بود، او را برگزید و به راه راست هدایتش کرد. ﴿١٢٢﴾ و در این دنیا به او حسنه (نبوت، فرزند صالح) دادیم و همانا او در روز آخرت نیز از نیکان و شایستگان است. ﴿١٢٣﴾ باز به‌سوی تو وحی کردیم که از دین ابراهیم که از ادیان باطل بیزار بود، پیروی کن (زیرا) او از مشرکان نبود. ﴿١٢٤﴾ جز این نیست که روز شنبه بر کسانی مقرر گردید که در بارۀ آن اختلاف ورزیدند، و بی‌گمان پروردگارت روز قیامت میان آنها دربارۀ آنچه در آن اختلاف می‌کردند، فيصله خواهد کرد. ﴿١٢٥﴾ (مردم را) با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت بده و با آنها به شیوۀ که نیکوتر است مجادله کن. همانا پروردگارت به حال کسی که از راه او گمراه و منحرف می‌شود آگاهتر است، و به هدایت یافته گان داناتر است. ﴿١٢٦﴾ و اگر خواستید عقوبت کنید به همان اندازه ای که مورد عقوبت قرار گرفته اید، عقوبت کنید (و عذاب دهید) و اگر صبر کنید البته صبر برای صابران بهتر است. ﴿١٢٧﴾ و (تو ای محمد) صبر کن و صبر تو جز به توفيق الله نیست، و بر آنان (کفار) غمگین مشو، و از مکر و حیله آنها دل تنگ مشو. ﴿١٢٨﴾ چون الله با پرهیزگاران است و با کسانی که آنها نیکوکار‌اند.