سورۀ دخان
در مکه نازل شده و پنجاه ونه آیت است.
بنام الله بخشندۀ مهربان
﴿حم١ وَالْكِتَابِ الْمُبِينِ٢ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ٣ فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ٤ أَمْرًا مِنْ عِنْدِنَا إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ٥ رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ٦ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ٧ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ يُحْيِي وَيُمِيتُ رَبُّكُمْ وَرَبُّ آبَائِكُمُ الْأَوَّلِينَ٨ بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ٩ فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّمَاءُ بِدُخَانٍ مُبِينٍ١٠ يَغْشَى النَّاسَ هَذَا عَذَابٌ أَلِيمٌ١١ رَبَّنَا اكْشِفْ عَنَّا الْعَذَابَ إِنَّا مُؤْمِنُونَ١٢ أَنَّى لَهُمُ الذِّكْرَى وَقَدْ جَاءَهُمْ رَسُولٌ مُبِينٌ١٣ ثُمَّ تَوَلَّوْا عَنْهُ وَقَالُوا مُعَلَّمٌ مَجْنُونٌ١٤ إِنَّا كَاشِفُو الْعَذَابِ قَلِيلًا إِنَّكُمْ عَائِدُونَ١٥ يَوْمَ نَبْطِشُ الْبَطْشَةَ الْكُبْرَى إِنَّا مُنْتَقِمُونَ١٦ وَلَقَدْ فَتَنَّا قَبْلَهُمْ قَوْمَ فِرْعَوْنَ وَجَاءَهُمْ رَسُولٌ كَرِيمٌ١٧ أَنْ أَدُّوا إِلَيَّ عِبَادَ اللَّهِ إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ١٨﴾ [الدخان: ١-١٨].
﴿١﴾ حم. (مفهوم این دو حرف به الله معلوم است). ﴿٢﴾ قسم به این کتاب واضح و بیانگر (حق و باطل). ﴿٣﴾ بدون شک ما آن را در شبی بابرکت و خجسته نازل کردیم و ما همیشه بیم دهنده بودیم. ﴿٤﴾ (چون) هر کار مهم و حکیمانه در آن (شب مبارک) بیان و مقرر می‌گردد. ﴿٥﴾ امری است از سوی ما،. بی‌گمان ما فرستنده بودیم. ﴿٦﴾ (این کار) رحمت بزرگ از سوی پروردگارت است، البته او شنوای داناست. ﴿٧﴾ پروردگار آسمان‌ها و زمین و آنچه میان آن دو است اگر یقین کننده هستید (پس ایمان آورید).﴿٨﴾ هیچ معبودی به حق جز او نیست و اوست که زنده می‌کند و می‌میراند و پروردگار شما و پروردگار پدران پیشین شماست. ﴿٩﴾ بلکه آنان در شک عمیق بازی می‌کنند. ﴿١٠﴾ پس منتظر روزی باش که آسمان دود آشکار را با خود می‌آورد. ﴿١١﴾ مردم را فرا می‌گیرد، این است عذاب دردناک . ﴿١٢﴾ (مردم می‌گویند:) ای پروردگار ما! عذاب را از ما دور کن، همانا ما ایمان آرندگانیم. ﴿١٣﴾ این پند برای آنان چه سود؟ در حالیکه پیغمبر روشنگر (حق) نزد آنان آمده بود. ﴿١٤﴾ باز از وی روی گرداندند و گفتند: او دیوانۀ آموخته شده است. ﴿١٥﴾ البته ما برای مدتی اندک برطرف کننده عذاب هستیم (لیکن) شما باز (به شرک خود) رجوع کننده اید. ﴿١٦﴾ روزی که به گرفتن سخت شما را بگیریم، البته ما انتقام گیرنده‌ایم. ﴿١٧﴾ و بدون شک ما پیش از ایشان قوم فرعون را آزمودیم در حالیکه پیغمبر بزرگوار نزدشان آمد. ﴿١٨﴾ (با این پیغام) که بندگان الله (بنی اسرائیل) را به من بسپارید، يقينا من برایتان پیغمبر امین هستم.
﴿وَأَنْ لَا تَعْلُوا عَلَى اللَّهِ إِنِّي آتِيكُمْ بِسُلْطَانٍ مُبِينٍ١٩ وَإِنِّي عُذْتُ بِرَبِّي وَرَبِّكُمْ أَنْ تَرْجُمُونِ٢٠ وَإِنْ لَمْ تُؤْمِنُوا لِي فَاعْتَزِلُونِ٢١ فَدَعَا رَبَّهُ أَنَّ هَؤُلَاءِ قَوْمٌ مُجْرِمُونَ٢٢ فَأَسْرِ بِعِبَادِي لَيْلًا إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ٢٣ وَاتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْوًا إِنَّهُمْ جُنْدٌ مُغْرَقُونَ٢٤ كَمْ تَرَكُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ٢٥ وَزُرُوعٍ وَمَقَامٍ كَرِيمٍ٢٦ وَنَعْمَةٍ كَانُوا فِيهَا فَاكِهِينَ٢٧ كَذَلِكَ وَأَوْرَثْنَاهَا قَوْمًا آخَرِينَ٢٨ فَمَا بَكَتْ عَلَيْهِمُ السَّمَاءُ وَالْأَرْضُ وَمَا كَانُوا مُنْظَرِينَ٢٩ وَلَقَدْ نَجَّيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ مِنَ الْعَذَابِ الْمُهِينِ٣٠ مِنْ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ كَانَ عَالِيًا مِنَ الْمُسْرِفِينَ٣١ وَلَقَدِ اخْتَرْنَاهُمْ عَلَى عِلْمٍ عَلَى الْعَالَمِينَ٣٢ وَآتَيْنَاهُمْ مِنَ الْآيَاتِ مَا فِيهِ بَلَاءٌ مُبِينٌ٣٣ إِنَّ هَؤُلَاءِ لَيَقُولُونَ٣٤ إِنْ هِيَ إِلَّا مَوْتَتُنَا الْأُولَى وَمَا نَحْنُ بِمُنْشَرِينَ٣٥ فَأْتُوا بِآبَائِنَا إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ٣٦ أَهُمْ خَيْرٌ أَمْ قَوْمُ تُبَّعٍ وَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ أَهْلَكْنَاهُمْ إِنَّهُمْ كَانُوا مُجْرِمِينَ٣٧ وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا لَاعِبِينَ٣٨ مَا خَلَقْنَاهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ٣٩﴾ [الدخان: ١٩-٣٩].
﴿١٩﴾ و (اینکه) بر الله برتری نجویید (همانا) من برای شما دلیل آشکار می‌آورم. ﴿٢٠﴾ و البته من به پروردگار خود و پروردگار شما پناه می‌برم از اینکه مرا سنگسار کنید. ﴿٢١﴾ و اگر به من ایمان نمی‌آورید، پس از من کناره گیری کنید. ﴿٢٢﴾ پس او (پیغمبر) پروردگار خود را به دعا خواند که يقينا آنها قوم مجرم‌اند. ﴿٢٣﴾ (به او گفتیم:) پس بندگانم را شبانه ببر (و بدانید که) حتما شما تعقیب می‌شوید. ﴿٢٤﴾ و بحر را آرام رها کن، زیرا ایشان لشکری‌اند غرق شده گان. ﴿٢٥﴾ (پس از غرق شدن) چه باغها و چشمه‌های بسیاری را گذاشتند. ﴿٢٦﴾ و چه کشتزارها و جایگاهی عالی (را بجا گذاشتند). ﴿٢٧﴾ و چه نعمتی که در آن شاد و خرم بودند. ﴿٢٨﴾ این طور (شد) و ما همه ای این نعمت‌ها را از آنها گرفتیم و به قوم دیگری دادیم. ﴿٢٩﴾ پس نه آسمان بر (حال) آنها گریست و نه زمین. و نه از مهلت داده شدگان بودند. ﴿٣٠﴾ و البته ما بنی اسراییل را از عذاب اهانت آمیز نجات دادیم. ﴿٣١﴾ از فرعون که او سرکش و از اسرافکاران بود. ﴿٣٢﴾ و همانا ما بنی اسرائیل را عالمانه برگزیدیم و بر جهانیان (هم عصر شان) برتری دادیم. ﴿٣٣﴾ و از نشانه‌هایی به آنان دادیم که در آن آزمایش آشکار بود. ﴿٣٤﴾ البته این (مشرکان) می‌گویند. ﴿٣٥﴾ غیر از این مرگ اول ما (زندگی دیگر) نیست و ما بار دیگر زنده نخواهیم شد. ﴿٣٦﴾ پس اگر (شما پیغمبران) راستگو هستید، پدران (مردۀ) ما را بیاورید. ﴿٣٧﴾ آیا آنان (مشرکان مکه) بهترند یا قوم «تبع»؟ و کسانی که پیش از آنان بودند؟ ما آنان را به خاطر اینکه قوم مجرم بودند، نابود کردیم ﴿٣٨﴾ ما آسمان‌ها و زمین و آنچه را که در میان آن دو است بیهوده و بی‌هدف نه آفریدیم. ﴿٣٩﴾ ما آن دو را جز به حق نه آفریدیم لیکن بیشترشان نمی‌دانند.
﴿إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ مِيقَاتُهُمْ أَجْمَعِينَ٤٠ يَوْمَ لَا يُغْنِي مَوْلًى عَنْ مَوْلًى شَيْئًا وَلَا هُمْ يُنْصَرُونَ٤١ إِلَّا مَنْ رَحِمَ اللَّهُ إِنَّهُ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ٤٢ إِنَّ شَجَرَتَ الزَّقُّومِ٤٣ طَعَامُ الْأَثِيمِ٤٤ كَالْمُهْلِ يَغْلِي فِي الْبُطُونِ٤٥ كَغَلْيِ الْحَمِيمِ٤٦ خُذُوهُ فَاعْتِلُوهُ إِلَى سَوَاءِ الْجَحِيمِ٤٧ ثُمَّ صُبُّوا فَوْقَ رَأْسِهِ مِنْ عَذَابِ الْحَمِيمِ٤٨ ذُقْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْكَرِيمُ٤٩ إِنَّ هَذَا مَا كُنْتُمْ بِهِ تَمْتَرُونَ٥٠ إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي مَقَامٍ أَمِينٍ٥١ فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ٥٢ يَلْبَسُونَ مِنْ سُنْدُسٍ وَإِسْتَبْرَقٍ مُتَقَابِلِينَ٥٣ كَذَلِكَ وَزَوَّجْنَاهُمْ بِحُورٍ عِينٍ٥٤ يَدْعُونَ فِيهَا بِكُلِّ فَاكِهَةٍ آمِنِينَ٥٥ لَا يَذُوقُونَ فِيهَا الْمَوْتَ إِلَّا الْمَوْتَةَ الْأُولَى وَوَقَاهُمْ عَذَابَ الْجَحِيمِ٥٦ فَضْلًا مِنْ رَبِّكَ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ٥٧ فَإِنَّمَا يَسَّرْنَاهُ بِلِسَانِكَ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ٥٨ فَارْتَقِبْ إِنَّهُمْ مُرْتَقِبُونَ٥٩﴾ [الدخان: ٤٠-٥٩].
﴿٤٠﴾ البته روز فیصله میان توحید و شرک وعده گاه همۀ آنهاست. ﴿٤١﴾ روزی که هیچ دوستی از دوستی (دیگر) چیزی را دفع نکند و آنان مدد نمی‌شوند. ﴿٤٢﴾ به جز کسی که الله بر او رحم کند، چون او (الله) غالب مهربان است. ﴿٤٣﴾ البته درخت زقوم. ﴿٤٤﴾ غذای گنهگاران است. ﴿٤٥﴾ مانند مس گداخته شده در شکم‌ها می‌جوشد. ﴿٤٦﴾ چون جوشیدن آب گرم. ﴿٤٧﴾ (به مأموران دوزخ دستور داده می‌شود) او را بگیرید پس وی را به سختی به‌سوی قعر دوزخ بکشانید. ﴿٤٨﴾ باز بر بالای سرش از عذاب آب جوشیده بریزید. ﴿٤٩﴾ (به او گفته شود: عذاب را) بچش، چون تو بسیار عزت مند و (گرامی) و بزرگوار هستی. ﴿٥٠﴾ این همان چیزی است که همیشه درباره آن شک و تردید داشتید. ﴿٥١﴾ البته پرهیزگاران در جایگاه امن و امانی هستند. ﴿٥٢﴾ در (میان) باغها و (در کنار) چشمه سارها. ﴿٥٣﴾ لباس‌هایی از ابریشم نازک و ضخیم می‌پوشند و در مقابل یکدیگر نشسته‌اند. ﴿٥٤﴾ این چنین (است مقام پرهیزگاران) و حورهای گشاده چشم را همسر آنان قرار می‌دهیم. ﴿٥٥﴾ آنان در آنجا هر میوه ای را (که بخواهند) با آسودگی می‌طلبند. ﴿٥٦﴾ در جنت مرگ را نچشند، به جز مرگ نخستین را که قبلا چشیده بودند و الله آنان را از عذاب دوزخ حفظ نموده است. ﴿٥٧﴾ (این همه) فضل و بخششی است از سوی پروردگار تو، این همان کامیابی بزرگ است. ﴿٥٨﴾ جز این نیست که ما قرآن را با زبان تو آسان کردیم تا شاید پند گیرند. ﴿٥٩﴾ پس منتظر باش که آنان (نیز) منتظرند.