بخش اضافه بدعت‌های نمازهای سنت [۳۸۴]
در این بخش قسمتی از بدعت‌های مربوط به نمازهای سنت را بدون پی گیری و استقرای آن‌ها ذکر می‌کنم.
[و به نظرم رسید که به این کتاب قسمتی را اضافه کنم که در آن بدعت‌های نمازهای سنت را پی در پی ذکر کنم، چون بسیاری از مردم از آن‌ها غافل هستند و انجامشان می‌دهند. علاقه‌مند شدم این قسمت را برای نصیحت و برحذر داشتن از آن بدعت‌ها بیفزایم، چون خداوند تبارک و تعالی عملی را قبول نمی‌کند، مگر اینکه در آن دو شرط باشد:
اوّل: خالصانه برای خداوندأباشد.
دوّم: آن عمل صالح باشد و عملی صالح نمی‌شود مگر این که با سنت موافق باشد و با آن مخالف نباشد.
نزد علمای محقق، مقرر است که هر عبادتِ ادّعا شده کـه پیـامبـر جبا گفتـه‌اش برای ما مشروع نکرده است و خودش با انجام دادن آن به خداوند تَقَرُّب نجسته است، مخالف سنتش است، چون سنت دو قسمت است: سنت فعلی و سنت ترکی؛ پس آنچه از عبادات که پیامبر جآن را ترک کرده‌اند، سنت است که ترک شود.
مگر نمی‌بینی که جایز نیست با اذان گفتن برای دو عید و دفن میت - با وجود اینکه ذکر و تعظیمی برای خداوندأاست- به خداوندأتَقَرُّب جست و [حکمش] این‌گونه نبوده است مگر برای اینکه سنتی است که پیامبر جآن را ترک کرده‌اند؟
و به این معنی، صحابۀ پیامبر جفهمیده‌اند و تحذیر دادنشان از بدعت‌ها بسیار بوده است و با تحذیر عامی که در جای خودش ذکر شده است، تا جایی که حذيفة ابن يمانسمی‌گوید: «هر عبادتی که اصحاب پیامبر جبا آن عبادت نکردند، با آن عبادت نکنید» و ابن مسعودسمی‌گوید: «پیروی کنید و بدعت نیاورید، چون کفایت شده‌اید؛ بر شماست که به آن امر قدیم بچسبید!».
پس خوشـا به حال آن کـس که خداوند او را به اخلاص در عبادت او و اتباع و پیـروی از سنت پیامبرش جبـدون آمیختـه کـردن آن با بدعت، توفیق داده است!
در این صورت، به قبول کردن طاعتش از طرف خداوندأو وارد کردن او به بهشتش بشارت می‌دهد. خداوند ما را شامل آنانی قرار دهد که هرگاه سخنی را می‌شنوند از بهترین آن پیروی می‌کنند!
و بدان که مرجع بدعت هایی که به آن‌ها اشاره شد، به موارد زیر برمی‌گردد:
اوّل: احادیث ضعیفی که استدلال به آن‌ها و نسبت دادن آن‌ها به پیامبر ججایز نیست و عمل کردن به مثل این‌ها از نظر ما جایز نیست، بر اساس آنچه که آلبانی/در مقدمۀ کتابش صفة صلاة النبي جبیان کرده است؛ و این مذهب عدّه‌ای از علما، مثل شیخ الاسلام ابن‌تیمیه و دیگران است.
دوّم: احادیث دروغین و موضوع، یا احادیثی که هیچ اصل و اساسی ندارند، که وضعیت آن‌ها بر بعضی از فقها پنهان مانده است و بر اساس آن احکامی وضع کرده‌اند که از صمیم بدعت و محدثات امور [کارهای جدید بی اصل] است.
سوّم: اجتهادات و استحسان‌هایی که از بعضی فقها صادر شده است، به ویژه آنانی که متأخرند که به هیچ دلیل شرعی استناد نکرده‌اند، بلکه آن را بر اساس اینکه از امور قطعی است ذکر کرده‌اند، تا به سنت‌هایی که پـیروی می‌شود تبدیل شدند و بر کسی که در دین خود بینش دارد، پوشیده نیست که این امور از جمله کارهایی هستند که پیروی از آن‌ها جایز نیست، چون مشروع نیست مگر آنچه که خداوند متعال مشروع کرده اسـت و کـسی کـه – اگر مجتهد باشد – استحسان می‌کند جایز است که خودش به آن عمل کند و خداوند به خاطر آن مؤاخذه‌اش نمی‌کند، امّا اینکه مردم آن را شریعت و سنت قرار دهند، پس نه و سپس نه! چـگونه و بـعضی از آن‌ها مخالف با سنت عملی است؟ همان طور که إن شاء الله تعالی به آن اشاره خواهد شد.
چهارم: عادات و خرافاتی که شـرع بر آن‌ها دلالت نمی‌دهـد و عقـل آن‌ها را قبول نمی‌کند، هرچند بعضی از نادانان به آن عمل کـرده‌اند و آن را برای خود شریعتی قرار داده‌اند و تأییـد کنندگان آنان – و هـرچند در بعضی از آن کارها- از کسانی که ادّعای علـم دارند و لباس آنان [یعنی لباس علما] را می‌پوشند، معدوم نشده‌اند.
پس باید دانست که خطر این بدعت‌ها یکسان نیست، بلکه درجات مختلفی دارد، که بعضی از آن‌ها شرک و کفر صریح است همان گونه که خواهید دید و بعضی از آن‌ها کمتر از آن؛ امّا واجب است بدانید که انجام دادن کوچک‌ترین بدعتی که یک شخص بعد از علم به بدعت بودن آن انجام دهد, حرام است. و از بـدعت‌ها چیزی کـه فقط در رتبۀ مکروه باشد –همان گونه که بعضی گمان می‌برند– نیست، چگونه؟ و پیامبر جمی‌فرمایند: «هر بدعتی ضلالت و گمراهی است و هر گمراهی و ضلالتی در آتش است»؛ یعنی: صاحب آن بدعت.
امام شاطبی: این مسأله را در کتاب بزرگش الاعتصام به طور دقیق و کامل تحقیق کرده است.
به همین خاطر امر بدعت بسیار خطرناک است، ولی خیلی از مردم از آن غافل هستند و کسی بجز تعدادی از علما ایـن مسأله را نمی‌دانـد. و بـرای خطـرناک بودن بدعت همین بس که پیامبر جمی‌فرمایند: «خداوند توبه را از هر صاحب بدعتی منع کرده است، تا اینکه بدعتش را رها کند». (روایت طبرانی و ضیاء مقدسی در الاحاديث المختارة و دیگران با سند صحیح. و منذری آن را حسن دانسته است [۳۸۵].
این کلمات را با نصیحت امام بزرگی از علمای قدیم مسلمانان، شیخ حسن بن علی بربهاری، از اصحاب امام احمد رحمهما الله متوفی سال (۳۲۹ قمری) خاتمه می‌دهم؛ او: تعالی می‌گوید: «از بدعت‌های کوچک بر حذر باش! چون بدعت‌های کوچک همچنان تکـرار می‌گـردد تا اینکه بـزرگ شود و همچنین هـر بدعتی که در این امت ایجاد شده است در اوّل کوچک بوده که مثل حق به نظر می‌رسیده است، و کسـانی که وارد آن شدنـد فـریب خوردند و بعد نتوانستند راه فراری بیابند، در نتیجه بزرگ شد و به دینی تبدیل شـد که به چـشم دیانت به آن نـگاه می‌شود!
پس نگاه کن – رحمک الله – هر گفته‌ای از هر کسی که می‌شنوی به ویژه از اهل زمانه‌ات، عجله مکن و در چیزی از آن وارد مشو، تا اینکه سؤال و تحقیق کنی که آیا کسی از صحابۀ پیامبر جیا کسی از علما راجع به آن صحبت کرده است؟ و اگر اثری از آنان یافتی، آنگاه به آن متمسک شو و برای چیزی از آن چشم پوشی مکن و بر روی آن چیز دیگری را انتخاب مکن مبادا روانۀ آتش شوی!
و بدان – رحمک الله – که اسلامِ یک بنده کامل نمی‌شود مگر اینکه پیرو و تصدیق کننده و تسلیم شده باشد؛ پس کسی که ادّعا کند چیزی از امور اسلام باقی مانده است که صحابۀ محمد جما را از آن کفایت نکرده‌اند، [خداوند و پیامبرش] وی را تکذیب کرده‌اند و برایش این افتراق و طعنه کافی است که او مبتدع، گمراه، گمراه کننده، پدید آورندۀ کاری است که در اسلام وجود ندارد».
گویم: خداوند امام مالک را رحمت کند که می‌گوید: «آخر این امت درست نمی‌شود، مگر به آنچه اوّل این امت درست شدند، پس آنچه که در آن روز دیانت نبوده است، امروز نیز دین نیست».
و صلوات خداوند بر پیامبرمان باد که می‌فرمایند: «هیچ چیزی که شما را به خداوند نزدیک کند ترک نکرده‌ام، مگر اینکه شما را به آن امر کرده‌ام و هیچ چیزی که شما را از خداوند دور کند و به آتش نزدیک کند ترک نکرده‌ام، مگر اینکه شما را از آن نهی کرده‌ام».
والحمد لله الذي بنعمته تتم الصالحات: «وحمد وشکر خداوندی که با نعمت‌هایش اعمال صالح تمام و کامل می‌شود»] [۳۸۶].
اینک در زیر بدعت‌های نماز سنت بیان می‌شود:
۱- نمازی که در اواخر رمضان برای تکفیر نمازهای فوت شدۀ سال گذشته می‌خوانند. (السنن والمبتدعات، ص ۱۷).
۲- نماز دعای حفظ قرآن. (السنن والمبتدعات، ص ۱۲۴).
۳- نماز حاجت: کسی که حاجتی نزد خداوند داشته باشد.... (السنن والمبتدعات، ص۱۲۴).
۴- بدعت بودن خواندن سورۀ انعام در یک رکعت در رمضان یا غیر از رمضان، چه روزی را مشخص کنند یا نکنند؛ همان گونه که بعضی از مردم انجام می‌دهند: در آخرین رکعت نماز آن را قرائت می‌کنند، که برای مـردم طولانـی می‌شود و آن را به شکل سریع و بد می‌خوانند. (مختصـر الفتاوى المصريـة، ص۸۱).
۵- جمع شدن در مساجد برای خواندن نمازی که صد رکعت است و در آن هزار بار: ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ﴾به طور مستمر خوانده می‌شود؛ و این بدعتی است که هیچ کس آن را مستحب ندانسته است. (مختصر الفتاوى المصرية، ص ۸۱).
۶- نماز به خاطر فرار کردن برده و برای گمشده. (السنن والمبتدعات، ص ۱۲۷).
۷- نماز برای کسی که قصد سفر دارد. (السنن والمبتدعات، ص ۱۲۹).
۸- نماز اوّابین که بین نماز مغرب و عشا خوانده می‌شود. (السنن و المبتدعات، ص ۱۳۰؛ صحیح الترغیب والترهیب، ۱/۲۸۰).
۹- نماز غفلت که بین نماز مغرب و عشا خوانده می‌شود. (السنن والمبتدعات، ص ۱۳۰).
۱۰- نماز کفایت. (السنن والمبتدعات، ص ۱۳۲).
۱۱- نماز رؤیت و دیدن پیامبر ج. (السنن والمبتدعات، ص ۱۳۲).
۱۲- نماز عاشورا. (السنن والمبتدعات، ص ۱۳۴- ۱۸۰).
۱۳- نماز شب معراج.
۱۴- نماز هر شب از ماه رجب. (السنن والمبتدعات، ص ۱۴۰، ۱۴۳).
۱۵- نماز رغائب در ماه رجب. (السنن والمبتدعات، ص۱۵۶؛ علم أصول البدع، ص ۱۴۹ - ۱۵۱).
۱۶- نماز برائت در شب نیمۀ ماه شعبان. (السنن والمبتدعات، ص ۱۴۴؛ علم أصول البدع، ص ۱۱۵، ۱۴۹- ۱۵۰).
۱۷- نماز دفع بلا. (السنن والمبتدعات، ص ۱۴۵).
۱۸- نماز هر شب از ماه شعبان. (السنن والمبتدعات، ص ۱۴۰، ۱۴۳، ۱۵۶).
۱۹- نماز ليلة القدر. (السنن والمبتدعات، ص ۱۵۶).
۲۰- نماز در شب و روز عید فطر و قربان [مثل خواندن نماز تسبیح با جماعت در مسجد در شب عید فطر]. (مختصر الفتاوى المصرية، ص ۷۹؛ السنن والمبتدعات، ص ۱۶۱، ۱۷۲، ۱۸۰).
۲۱- نماز روز عرفه. (السنن والمبتدعات، ص ۱۷۲).
۲۲- نمازهای روزهای هفته. (مختصر الفتاوى المصرية، ص ۷۸؛ السنن والمبتدعات، ص ۱۷۹).
۲۳- نمازهای سالانه. (مختصر الفتاوى المصرية، ص ۷۸).
۲۴- نماز هزار رکعتی در اوّل ماه رجب و نیمۀ ماه شعبان. (مختصر الفتاوى المصرية، ص ۷۸؛ السنن والمبتدعات، ص ۱۷۹؛ علم أصول البدع، ص ۸۶).
۲۵- نماز دوازده رکعتی در اولین جمعه ماه رجب.
۲۶- نماز شب بیست و هفتم ماه رجب. (مختصر الفتاوى المصرية، ص ۷۸؛ السنن والمبتدعات، ص ۱۸۰).
۲۷- نماز سه ماه از سال. (مختصر الفتاوى المصرية، ص ۷۸-۷۹).
۲۸- دو رکعت نماز بعد از سَعی [در صفا و مروه]. (ملحق بدع الحج والعمرة والزيارة آخر کتاب حجة النبي کما رواها جابر، ص ۱۲۱).
۲۹- احیا کردن همۀ شب [یعنی: به درازی شب نماز خواندن]. (علم أصول البدع، ص ۸۶، ۱۰۸).
۳۰- مداومت در نماز سنت با جماعت. (مختصر الفتاوى المصرية، ص ۸۱).
۳۱- بدعت بودن نماز مشخصی که در مساجد برای آن جمع شوند. (مختصر الفتاوى المصرية، ص ۸۱).
تم والحمد لله الذي بنعمته تتم الصالحات: «تمام شد و حمد و شکر خداوندی که با نعمت‌هایش اعمال صالح تمام و کامل می‌شود».
اللهم صل على محمد وعلى آل محمد كما صليت على إبراهيم وعلى آل إبراهيم إنك حميد مجيد، و بارك على محمد وعلى آل محمد كما باركت على إبراهيم وعلى آل إبراهيم إنك حميد مجيد.
سبحانك اللهم و بحمدك، أشهد أن لا إله إلا أنت، أستغفرك وأتوب إليك.
مكة المكرمة – العزيزية الجنوبية
صبح دوشنبه ۲۲ رمضان ۱۴۱۳ هـ
محمد بن عمر بازمول
[۳۸۴] در افزودن این بخش به آخر این کتاب به شیخ محدّث علامه ابو عبد الرحمن محمد ناصر الدین آلبانی/و اسکنه الجنان- اقتدا کردم که در آخر کتابش احکام الجنائز وبدعها پیرامون بدعت‌های جنائز و بخشی شبیه آن در آخر کتاب‌هایش "حجة النبي کما رواه جابر" و "مناسك الحج و العمرة" پیرامون بدعت‌های حج و عمره و زیارت ذکر کرده است. [۳۸۵] تخریج این حدیث در سلسلة الأحادیث الصحيحة (۱۶۲۰) ذکر شده است. [۳۸۶] سخنی که از جملۀ اوّل:"و به نظرم رسید به این کتاب قسمتی را اضافه کنم …" بین دو کروشه [ ] قرار گرفته است تا اینجا، از سخنان علامه محدث آلبانی در کتابش حجة النبي (ص۱۰۰- ۱۰۵) و کتابش مناسك الحج والعمرة (ص۴۳-۴۷) با اندکی تصرف است تا با موضوع این کتاب مناسبت داشته باشد.