نماز سنت در سفر
از جمله روش و سنّت پیامبر جدر سفر، اکتفا کردن به نماز فرض بوده است و خواندن سنت قبلیه و بعدیۀ نماز فرض از او جثابت نیست، بجز نماز وتر و سنت نماز صبح؛ چون ایشان در حضر و سفر این دو نماز را ترک نمی‌کردند [۳۶۳].
همچنین از پیامبر جثابت است که نماز ضحی را در سفر خوانده است.
از پیامبر جخواندن نمازهای سنتِ مطلق (نمازهایی که سبب خاصی ندارند) در سفر ثابت است.
دلایل این مسائل به شرح زیر است:
از ابن عمربروایت است که گوید: «با پیامبر جهمراه شـدم و نـدیـدم کـه در سفر نماز سنت بخواند و خداوند أمی‌فرمایند: ﴿لَّقَدۡ كَانَ لَكُمۡ فِي رَسُولِ ٱللَّهِ أُسۡوَةٌ حَسَنَةٞ﴾[الاحزاب: ٢١]: «رسول الله برای شما الگوی نیکی است».
در روایت دیگری آمده است: «با پیامبر جدر سفری همراه شدم و ندیدم که او نماز سنت بخوانـد و اگـر می‌خواستـم نمـاز سنـت را بخوانـم، نمازهای فرضم را کامل می‌خواندم [۳۶۴]و خداونـد متعـال می‌فرمایند: ﴿لَّقَدۡ كَانَ لَكُمۡ فِي رَسُولِ ٱللَّهِ أُسۡوَةٌ حَسَنَةٞ﴾[الاحزاب: ٢١]». تخریج بخاری و مسلم [۳۶۵].
ابن قیم می‌گوید: «و این از فقه اوساست؛ چون خداوندأبرای مسافر در نماز چهار رکعتی نصف آن را تخفیف داده است، پس اگر برای آن دو رکعت قبلیه یا بعدیه مشروع شود، برای نماز فرض، کامل خواندن آن سزاوارتر است» [۳۶۶].
به حدیث ام هانی هم دربارۀ نماز ضحی در هنگام فتح مکه اشاره شد، وقتی که پیامبر جنماز ضحی را نزد او خواندند.
از ابن عمربروایت است که گوید: «پـیامبر جروی شترش بـه هـر طـرفی کـه می‌رفت، نـماز سنت می‌خواند و بـر روی آن وتر می‌خواند، غیر از اینکه روی آن نماز فرض نمی‌خواند». بخاری و مسلم [۳۶۷].
گویم: این حدیث از ابن عمربنیز حدیث قبلی او را تفسیر می‌کند، آنگاه که گفت:«نـدیـدم کـه در سفر نماز سنت بخواند»؛ چون بیان کرده که مقصودش از این مطلب چنین بوده که او را جندیده است که در سفر نمازهای سنت راتبه بخواند.
از عامر بن ربیعهسروایت شده است که گوید: «دیدم که رسول الله جروی شترش نماز سنت می‌خواند و با سر خود اشاره می‌کرد، بـه هـر طرفی که می‌رفت و رسول الله جایـن را در نمـاز فرض انجام نمی‌داد». تخریج بخاری و مسلم [۳۶۸].
[۳۶۳] ن.ک: زاد المعاد، ۱/۴۷۳؛ سلسلة الأحادیث الضعيفة، ۳/۳۵۳، حدیث شمارۀ ۱۲۰۹. [۳۶۴] یعنی اگر می‌خواست نمـاز سنـت را بخوانـد، به خواندن دو رکعت نماز فرض اکتفـا نمی‌کـرد، بلکه نمازهای چهار رکعتی را کامل می‌خواند و سپس نمازهای راتبه را می‌خواند. و مقصود از نماز سنت در اینجا نمازهای راتبۀ قبلیه و بعدیۀ نمازهای فرض است. (مترجم). [۳۶۵] این حدیث، صحیح است. تخریج بخاری در (کتاب تقصیر الصلاة، باب من لم یتطوع في السفر دبر الصلاة و قبلها، حدیث شمارۀ ۱۱۰۱- ۱۱۰۲) و این لفظ حدیث اوست، و مسلم در (کتاب صلاة المسافرین وقصرها، باب صلاة المسافرین وقصرها، حدیث شمارۀ ۶۸۹) و روایتی که ذکر شد از اوست. (ن.ک: جامع الأصول، ۵/۷۲۷). [۳۶۶] زاد المعاد، ۱/۳۱۶. * جملاتی را من در این قسمت از گفتۀ ابن قیم حذف کرده‌ام، چون در کتاب زاد المعاد نبوده و در آن تکرار و اشتباه روی داده است. (مترجم). [۳۶۷] این حدیث، صحیح است. تخریج بخاری در جاهایی از کتابش؛ از جمله در (کتاب تقصیر الصلاة، باب ینزل للمكتوبة، حدیث شمارۀ ۱۰۹۸) و مسلم در (کتاب صلاة المسافرین وقصرها، باب جواز صلاة النافلة على الدابة في السفر حیث توجهت، حدیث شمارۀ ۷۰۰). [۳۶۸] این حدیث، صحیح است. تخریج بخاری در (کتاب تقصیر الصلاة، باب ينزل للمكتوبة، حدیث شمارۀ ۱۰۹۷) و مسلم در (کتاب صلاة المسافرین وقصرها، باب جواز صلاة النافلة على الدابة في السفر حیث توجهت، حدیث شمارۀ ۷۰۱).