مداومت بر سنت بهتر است، هر چند کم باشد
از عایشهلروایت است که گوید: پیامبر جحصیری داشت و آن را در شب به شکل اتاق در می‌آورد [یا حصیرش را در قسمتی از مسجد برای خودش می‌انداخت] و در آنجا نماز می‌خواند. پس مردم همراه با او شروع به خواندن نماز کردند و آن حصیر را در روز فرش می‌کرد. شبی آنـان جمـع شدند، آنگاه فرمـود: «ای مردم! شایسته است شما آنچه از اعمال که در توان دارید انجام دهید، چون خداوند ملول نمی‌شود مگر اینکه شما ملول شوید و به درستی که محبوب‌ترین اعمال نزد خداوند آن است که بر آن استمرار و مداومت باشد و هرچند کم باشد». و خـانودۀ محمد جاگـر عملـی انجام می‌دادند، بر آن مداومت می‌کردند. تخریج بخاری و مسلم [۳۵۸].
گویم: این حدیث دلیلی است بر اینکه یک مسلمان باید به عبادت‌هایی اکتفا کند که توانش را دارد. و مفهوم این حدیث مقتضای نهی از تکلف بر عباداتی است که انسان توانایی انجام آن‌ها را ندارد [۳۵۹].
[۳۵۸] این حدیث، صحیح است. تخریج بخاری در جاهایی از کتابش؛ از جمله در (کتاب الإیمان، باب أحب الدین إلى الله أدومه، حدیث شمارۀ ۴۳)، و تخریج مسلم در (کتاب صلاة المسافرین و قصرها، حدیث شمارۀ ۷۸۲) و این لفظ حدیث اوست. (ن.ک: جامع الأصول، ۱/۳۰۳) [۳۵۹] فتح الباری، ۱/۱۰۲. فایده: در فتح الباری (۱/۱۰۳) از ابن جوزی نقل می‌کند که می‌گوید: «[خداوند عمل] دائمی را به دو معنی دوست دارد: اوّل: کسی که یک عمل را ترک می‌کند، مثل شخصی است که بعد از اتصال با آن عمل از آن روی برگردانده است، پس او در معرض مذمت قرار می‌گیرد و برای همین در حقّ کسی که آیه‌ای را حفظ می‌کند و سپس آن را فراموش می‌کند، وعید و تهدید آمده است، هرچند قبل از حفظ آن بر او متعین نیست. دوّم: کسی که بر کار خیری مداومت دارد، بر روی خدمتی ملازمت داشته است و کسی که برای یک کار وقتی را در روز اختصاص می‌دهد مثل کسی که در تمام روزش بر آن بوده سپس آن را ترک کرده است، نیست». اهـ. گویم: گفته‌اش: «برای همین در حقّ کسی که... وعید و تهدید آمده است... الخ»: به دنبال آن گفته می‌شود که چیزی از این‌ها [یعنی وعید و تهدید در حقّ کسی که مثلاً قرآن را فراموش می‌کند و... ] صحت ندارد، همان گونه که در تهذیب وترتیب الإتقان، سیوطی(ص ۲۳۶) در پـاورقی بیان کرده‌ام، امّا نکته‌ای که ذکر کرده است مقبول و پذیرفتنی است؛ والله اعلم!